Review Cảm nhận của anh chỉ về tình cảm của Tú Xương dành cho vợ trong bài thơ Thương vợ 2022

Kinh Nghiệm Hướng dẫn Cảm nhận của anh chỉ về tình cảm của Tú Xương dành riêng cho vợ trong bài thơ Thương vợ Chi Tiết

Bạn đang tìm kiếm từ khóa Cảm nhận của anh chỉ về tình cảm của Tú Xương dành riêng cho vợ trong bài thơ Thương vợ được Update vào lúc : 2022-04-18 23:28:20 . Với phương châm chia sẻ Mẹo về trong nội dung bài viết một cách Chi Tiết 2022. Nếu sau khi đọc Post vẫn ko hiểu thì hoàn toàn có thể lại Comment ở cuối bài để Tác giả lý giải và hướng dẫn lại nha.

Bài thơ Thương vợ của Trần Tế Xương là một trong những bài thơ hay về hình ảnh tần tảo của người phụ nữ xưa. Trong nội dung bài viết này Hoatieu xin chia sẻ một số trong những top bài phân tích Thương vợ, cảm nhận về bài thơ Thương vợ để những bạn cùng làm rõ hơn về hình ảnh người phụ nữ trong bài thơ Thương vợ.

Top 4 bài phân tích hình ảnh bà Tú hay nhất 6 bài phân tích Câu cá ngày thu Top 4 mẫu Phân tích Tự tình 2 hay nhất 4 bài phân tích bài thơ Vội vàng Phân tích Việt Bắc hay nhất 6 mẫu phân tích Tây Tiến của Quang Dũng dễ được điểm trên cao 4 bài cảm nhận về bài thơ Tây Tiến hay tinh lọc

Phân tích bài thơ Thương vợ của nhà thơ Tế Xương để thấy những đức tính cao cả của nhân vật bà Tú đảm đang, tần tảo, chịu thương chịu khó, quyết tử cho chồng con. Có thể thấy này cũng là nét trẻ trung chung của người người phụ nữ Việt. Qua bài thơ tác giả đã và đang gửi gắm những tâm tư nguyện vọng, nỗi lòng của tớ vào tác phẩm như một lời biết ơn và trân trọng riêng với những người vợ của tớ. Sau đấy là tổng hợp bộ sưu tập phân tích bài Thương vợ hay và rõ ràng đã được Hoatieu tổng hợp. Các bạn hoàn toàn có thể tìm hiểu thêm để sở hữu thêm những ý tưởng hay khi làm bài phân tích tác phẩm Thương vợ.

Mở bài phân tích Thương vợ

– Giới thiệu vài nét về tác giả Tú Xương (1870 – 1907): một trong những tác giả có cách viết trào phúng, hài h ước, mang tư tưởng li tâm Nho giáo.

– Khái quát về bài thơ Thương vợ – một trong số những bài thơ hay và cảm động nhất của Tú Xương viết về bà Tú.

Thân bài phân tích Thương vợ

* Phân tích 2 câu đề

Quanh năm marketing thương mại ở mom sông

Nuôi đủ năm con với một chồng.

– Hoàn cảnh marketing thương mại làm ăn của bà Tú:

+ Thời gian “quanh năm”: thao tác liên tục, không trừ ngày nào, hết năm này qua năm khác dù mưa hay nắng.

+ Địa điểm “mom sông”: phần đất nhô ra phía lòng sông tạm bợ -> gợi tả một cuộc sống nhiều mưa nắng, một cuộc sống lắm cơ cực, gian truân, chênh vênh, nguy hiểm, phải vật lộn để kiếm sống.

=> Công việc và tình hình làm ăn vất vả, ngược xuôi, không vững vàng, ổn định.

– Lí do:

+ “nuôi đủ”: chăm sóc hoàn toàn -> sự chịu thương chịu khó của bà Tú, phải vất vả cực nhọc, làm lụng gánh vác, tất bật ngược xuôi chỉ để nuôi đủ “năm con với một chồng”.

+ “đủ năm con với một chồng”: một mình bà Tú phải nuôi cả mái ấm gia đình, không thiếu cũng không dư.

-> Cách dùng số đếm độc lạ “một chồng” bằng cả “năm con”, ông Tú nhận tôi cũng là người con đặc biệt quan trọng. Kết phù thích hợp với cách ngắt nhịp 4/3 thể hiện nỗi cực nhọc của vợ.

=> Hoàn cảnh éo le trái ngang, gánh nặng mái ấm gia đình đang đè nén lên đôi vai người mẹ, người vợ. Bản thân việc nuôi con là người thông thường, nhưng ngoài ra người phụ nữ còn nuôi chồng.

=> Bà Tú là người phụ nữ tần tảo, đảm đang, chu đáo với chồng con.

* Phân tích 2 câu thực

Lặn lội thân cò khi quãng vắng

Eo sèo mặt nước buổi đò đông.

– Tú Xương đã mượn hình ảnh con cò trong ca dao để nói về bà Tú nhưng sáng tạo hơn nhiều (hòn đảo từ lặn lội lên đầu hay thay thế con cò bằng thân cò):

+ “Lặn lội”: Sự lam lũ, cực nhọc, nỗi gian truân, lo ngại

+ Hình ảnh “thân cò”: gợi nỗi vất vả, đơn chiếc khi làm ăn -> gợi tả nỗi đau thân phận và mang tính chất chất khái quát

+ “khi quãng vắng”: thời hạn, không khí heo hút rợn ngợp, chứa đầy những nguy hiểm lo âu

=> Sự vất vả gian truân của bà Tú càng được nhấn mạnh yếu tố thông qua nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp ẩn dụ.

– Sự vật lộn với môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên sống đời thường đầy gian truân của bà Tú: “Eo sèo mặt nước buổi đò đông”:

+ Eo sèo: từ láy tượng thanh ý chỉ sự kì kèo, kêu ca phàn nàn một cách rất khó chịu -> gợi tả cảnh tranh bán, cãi vã nơi “mặt nước”.

+ Buổi đò đông: Sự chen lấn, xô đẩy trong tình hình đông đúc cũng chứa đầy những sự nguy hiểm, lo âu

-> Câu thơ gợi tả cảnh chen chúc, bươn trải trên sông nước của những người dân làm nghề marketing thương mại nhỏ lẻ.

=> Thực cảnh mưu sinh của bà Tú: không khí, thời hạn rợn ngợp, nguy hiểm, phải lặn lội trong nắng mưa, phải giành giật, phải trả giá bằng mồ hôi, nước mắt, đồng thời thể hiện lòng xót thương da diết của ông Tú.

* Phân tích 2 câu luận

Một duyên hai nợ âu đành phận

Năm nắng mười mưa dám quản công.

– “Một duyên hai nợ”: ý thức được việc lấy chồng là duyên nợ nên “âu đành phận”, Tú Xương cũng tự ý thức được mình là “nợ” mà bà Tú phải gánh chịu, không một lời phàn nàn, lặng lẽ đồng ý sự vất vả vì chồng vì con.

– “nắng mưa”: chỉ sự vất vả

– “năm”, “mười”: số từ phiếm chỉ số nhiều

– “âu đành phận”, “dám quản công”: dù cho phận mỏng dính duyên ôi, bà Tú vẫn đồng ý, cam chịu, không lời oán thán.

-> Sự vất vả và gian truân, đức tính chịu thương chịu khó, hết lòng vì chồng vì con của bà Tú.

=> Hình ảnh bà Tú, người vợ hiền thảo với bao đức tính đáng quý: đảm đang, tần tảo, chịu thương chịu khó, thầm lăng hi sinh cho niềm sung sướng mái ấm gia đình.

* Phân tích 2 câu kết

Cha mẹ thói đời ăn ở bạc

Có chồng hờ hững cũng như không

– Bất mãn trước hiện thực, Tú Xương đã vì vợ mà lên tiếng chửi:

+ “Cha mẹ thói đời ăn ở bạc”: tố cáo hiện thực, xã hội quá bất công với những người phụ nữ, quá gò bó họ để những người dân phụ nữ phải chịu nhiều cay đắng vất vả.

-> Lời chửi mang ý nghĩa xã hội thâm thúy: thói đời bạc bẽo là nguyên nhân sâu xa khiến bà Tú phải khổ; ông Tú thầm trách bản thân một cách thẳng thắn, nhận ra sự vô dụng của tớ mình.

– Tự ý thức:

+ “Có chồng hờ hững”: Tú Xương tự rủa mát mình và cũng là tự phán xét, tự lên án bản thân mình

-> Tú Xương ý thức sự hờ hững của tớ cũng là một biểu lộ của thói đời.

– Nhận mình có khiếm khuyết, phải ăn bám vợ, để vợ phải nuôi con và chồng.

-> Từ tấm lòng thương vợ đến thái độ riêng với xã hội, Tú Xương cũng chửi cả thói đời đen bạc.

=> Hai câu thơ đã khái quát nỗi lòng thương vợ của ông Tú.

Kết bài phân tích Thương vợ

– Khái quát giá trị nội dung và nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp của bài thơ

+ Nội dung: Xây dựng thành công xuất sắc hình ảnh bà Tú – một người vợ tảo tần, giàu đức hi sinh, đã gánh vác mái ấm gia đình với những gánh nặng cơm áo gạo tiền đè lên đôi vai gầy. Qua này cũng cảm nhận được tình thương yêu, quý trọng người vợ của Trần Tế Xương.

+ Nghệ thuật: Sử dụng tiếng Việt giản dị, tự nhiên, giàu sức biểu cảm; vận dụng sáng tạo hình ảnh, cách nói văn học dân gian; phối hợp thuần thục giữa trữ tình và trào phúng.

– Liên hệ, mở rộng: Suy nghĩ của tớ mình về người phụ nữ trong xã hội ngày hôm nay.

“Văn học nằm ngoài những quy luật của băng hoại. Chỉ mình nó không thừa nhận cái chết”. Thơ văn Tú Xương là một trường hợp như vậy. Thể xác của ông hơn 100 trong năm này đã hòa tan làm một cùng với đất mẹ nhưng sự nghiệp văn chương của con người tài hoa ấy chưa bao giờ ngừng sống làm lay chuyển lòng người, mặc kệ mọi thử thách của thời hạn.

Nhắc đến Tú Xương ta không thể không nhắc tới “Thương vợ” bài thơ trữ tình thấp thoáng nụ cười hóm hỉnh, trào phúng bản thân và bày tỏ tấm lòng yêu thương, kính trọng của ông riêng với những người vợ tần tảo quyết tử suốt một đời vì chồng, vì con, vì mái ấm gia đình.

Tú Xương lấy vợ năm ông 16 tuổi, vợ ông là bà Phạm Thị Mẫn. Cuộc đời của Tú Xương là cuộc sống của một nghệ sĩ nhưng trước hết ông là một nhà trí thức phong kiến thuộc loại nhà Nho “Dài sống lưng tốn vải” phải sống nương tựa nhờ vào người vợ của tớ. Mọi tiêu pha trong mái ấm gia đình đều do một tay bà Tú lo liệu. Điều này đã đi vào trong thơ ca của ông “Tiền bạc phó cho con mụ kiếm” hoặc “Hỏi ra quan ấy ăn lương vợ”.

Trong bài “Thương vợ” cũng vẫn là những yếu tố ấy được thể hiện thâm thúy qua tám câu thơ thất ngôn bát cú Đường luật. Hai câu đề mở ra một không khí, thời hạn và việc làm của bà Tú. Một việc làm vất vả, cơ cực và gian truân vô cùng:

“Quanh năm marketing thương mại ở mom sông
Nuôi đủ năm con với một chồng”

Nghề marketing thương mại theo ý niệm của người xưa là con phố thứ nhất để làm giàu “Phi thương bất phú” nhưng việc làm của bà Tú thì lại trái chiều hoàn toàn. Chỗ marketing thương mại ở đây không phải là vùng đất tốt, phẳng phiu mà ở “mom sông”. Theo cách hiểu của Xuân Diệu: “là cái khu vực cheo leo chênh vênh, chứ không phải ở cái bến ngang sông tấp nập thông thường”.

“Mom sông” đã rõ ràng hóa khu vực marketing thương mại của bà Tú nơi “đầu sóng ngọn gió”, đương đầu với bao nguy hiểm khi nước xuống thì còn, nước lên thì mất. Thời gian ở đấy là “quanh năm” hết ngày này qua tháng khác. Thời gian đằng đẵng chẳng bao giờ được nghỉ ngơi. Một việc làm nhọc nhằn, vất vả mà người vợ phải gánh vác để lo cho mái ấm gia đình.

Trước đây với ý niệm “Trọng nam khinh nữ”, “Nhất nam viết hữu, thập nữ viết vô” những việc lớn như kinh tế tài chính mái ấm gia đình phải do người đàn ông lo liệu nhưng người gánh vác trách nhiệm ấy ở đấy là bà Tú – người đàn bà giàu lòng yêu thương, giàu nghị lực hoàn toàn có thể “Nuôi đủ năm con với một chồng”. Đủ ở đây nuôi cho đủ miếng cơm manh áo. Một người làm mà bảy miệng ăn ta thấy trách nhiệm nặng nề đặt lên đôi vai người phụ nữ mái ấm gia đình.

Trong câu thơ này còn có sử dụng nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp đối năm con là số nhiều nhưng lại được đặt ngang hàng để riêng với một chồng là số ít. Đủ cơm ăn áo mặc cho năm con ngang bằng với số tiền bạc để nuôi một chồng. Như ta đã biết cuộc sống ông Tú ngắn ngủi và đơn thuần và giản dị, 37 năm, dường như gói gọn trong ba việc chính: đi học, đi thi và làm thơ. 15 tuổi khởi đầu đi thi, 22 năm ròng rã còn sót lại vẫn đi thi, trải liền tám khóa lều chõng mỗi lần lên kinh tham gia cuộc thi là biết bao ngân sách, tiền của do một tay bà Tú trang trải. Khép lại hai câu đề miêu tả không khí, thời hạn và việc làm của bà Tú đến hai câu thực mở ra một hình ảnh “thân cò”:

“Lặn lội thân cò khi quãng vắng

Eo sèo nước mặt buổi đò đông”

Câu thơ gợi cho ta nhớ đến hình ảnh quen thuộc trong ca dao: “Con cò lặn lội bờ sông/ Gánh gạo đưa chồng tiếng khóc nỉ non”. Hình ảnh ấy gắn sát với thân phận người phụ nữ Việt Nam tần tảo sớm hôm lo cho mái ấm gia đình. Bà Tú ở đấy là thân cò một thân phận, số phận rõ ràng gợi một sự mỏng dính manh, nhỏ bé trước cuộc sống. Tác giả sử dụng lối viết hòn đảo ngữ “lặn lội thân cò” làm cho hình ảnh ấy càng trở nên rõ ràng, thâm thúy hơn.

Chắc hẳn bà Tú cũng không quên lời dặn của cổ nhân “Sông sâu chớ lội, đò đầy chớ qua” nhưng vì miếng cơm manh áo mái ấm gia đình mà phải liều lĩnh đương đầu với chốn hiểm nguy để rồi phải “eo sèo” nơi “đò đông”. Hai tính từ ở đầu câu và cuối câu đối nhau vừa có tính gợi hình lại quyến rũ.

Dường như nhà thơ đang rất cảm thông và thương xót cho thân phận của vợ mình mà như nhỏ lệ trước hình ảnh ấy. Hai câu thơ hoàn toàn có thể sẽ là hay nhất trong bài cũng như làm cho con người ta rung động nhất lúc tái hiện về hình ảnh người vợ trong thơ Tú Xương.

Nếu như ở bốn câu thơ đầu tác giả giữ vị trí, đóng vai trò là người chồng đứng ở bên phía ngoài “khách quan” để quan sát, nhận xét và cảm thông cho bà Tú thì bốn câu thơ sau Tú Xương nhập thân vào trong tâm tư nguyện vọng, nỗi niềm của người vợ để cất lên tiếng than “chủ quan” và chân thực hơn. Hai câu luận là lời than thở mà Tú Xương nói hộ lòng vợ:

“Một duyên hai nợ âu đành phận

Năm nắng mười mưa dám quản công”

Chữ “duyên” theo nghĩa Hán Việt nghĩa là duyên cớ làm phát sinh việc gì đó. Duyên theo ý niệm của Phật giáo là phần trời định cho con người gặp gỡ, hoàn toàn có thể yêu nhau và trở thành vợ chồng, giúp những cặp đôi bạn trẻ yêu thương link trong cuộc sống. “Tu trăm năm mới tết đến thành bạn sát cánh, tu ngàn năm mới tết đến được chung chăn gối” dân gian tạo thành một cặp duyên và nợ.

Dưới cái nhìn của Tú Xương duyên thì chỉ có một mà nợ thì hai, duyên ít nợ nhiều. Ngẫm cho kĩ bà Tú lấy được ông Tú cũng là một chiếc duyên tuy nhiên với những người chồng “hờ hững” ấy thì nợ lại nhiều hơn nữa. Chính vì điều này đã làm cho việc vất vả cực nhọc của một thân phận được thổi lên thành định mệnh của toàn bộ một kiếp người. Vì là duyên là nợ nên “âu đành phận”. Âu nghĩa là cam chịu, đành là đồng ý.

Vì là cam chịu và đồng ý điều này nên “năm nắng mười mưa dám quản công”. Các số từ theo thứ tự: một, hai, năm, mười được sắp xếp theo sự tăng tiến đã cho toàn bộ chúng ta biết trở ngại vất vả chồng chất trở ngại vất vả trên đôi vai của bà Tú. “Âu đành phận” và “dám quản công” được đặt tại cuối mỗi câu thơ đã cho toàn bộ chúng ta biết cách ứng xử của người làm vợ luôn nhẫn nhục, chịu đựng toàn bộ vì chồng con.

Khép lại bài thơ hai câu kết được thổi lên thành tiếng chửi. Thác ra giọng bà Tú, Tú Xương đã chửi rủa cái bạc bẽo của cha mẹ nhà chồng và vô tích sự của tớ mình riêng với vợ.

“Cha mẹ thói đời ăn ở bạc

Có chồng hờ hững cũng như không”

Những bà mẹ chồng xưa kia thường là “nỗi kinh hoàng” của những nàng dâu, vì ý niệm phong kiến hôn nhân gia đình gả bán được cho phép người ta “mua” vợ cho con khác nào mua người làm không công mà đối xử tệ bạc với con dâu. Ta đã từng phát hiện tiếng chửi ấy nhẹ nhàng mà thâm thúy trong ca dao như: “Tiếng đồn cha mẹ anh hiền/ Cắn cơm không vỡ, cắn tiền vỡ đôi” hay “Trách cha trách mẹ nhà chàng/ Cầm cân chẳng biết là vàng hay thau”.

Tú Xương không riêng gì có là một nhà thơ trữ tình mà còn nổi tiếng là nhà thơ trào phúng. Thơ ông không riêng gì có là tiếng chửi bọn quan lại phong kiến dốt nát mà còn là một những vần thơ tự trào bản thân. Trong câu thơ trên nhà thơ mượn lời vợ mình để chửi chính bản thân mình mình là một người chồng “hờ hững”, vô tích sự không gánh đỡ gì được cho vợ mà ngược lại còn làm nặng trĩu thêm cái gánh nợ đời trên đôi vai của bậc hiền phụ.

Nhà thơ coi mình là người chẳng ra gì rồi cũng là một phương pháp để ca tụng, tôn vinh vợ theo cái cách trước đó chưa từng thấy trong thơ văn trung đại: “Vuốt râu nịnh vợ, con bu nó/ Quắc mắt khinh đời cái bộ anh”. Cái rực rỡ của hai câu kết tuy là tiếng chửi nhưng vẫn mang hàm ý đùa vui, tự cười, tự trách mình nhưng vẫn là để bày tỏ sự cảm thông với vợ.

Tú Xương cùng với Nguyễn Khuyến là hai đại diện thay mặt thay mặt ở đầu cuối cho nền văn học trung đại Việt Nam cuối thế kỉ XIX, hai nhà thơ tiêu biểu vượt trội và rực rỡ cho những vần thơ tự trào. Thơ ông với những cải cách mới mẻ về ngôn từ viết theo Xu thế khẩu ngữ hóa, sử dụng ngôn từ đời thường nhưng vẫn đảm bảo âm điệu trữ tình và có sức gợi hình, quyến rũ.

“Thương vợ” là một bài thơ hay có sự phối hợp tài tình giữa ngôn từ dân gian với ngôn từ bác học một cách tinh xảo, phong phú khắc họa được chân dung bà Tú và bộ lộ được tâm trạng, tình cảm của Tú xương dành riêng cho vợ của tớ. Cùng với đó là cách ngắt nhịp truyền thống cuội nguồn trong thơ Đường luật là 4/3 và 2/2/3 càng làm cho bài thơ trở nên mềm mại và mượt mà, uyển chuyển.

Bài thơ “Thương vợ”của Trần Tế Xương thể hiện được ân tình sâu nặng và tình cảm chân thành của nhà thơ riêng với hiền phụ của tớ. Trước Tú Xương hiếm có thi nhân nào mà có những bài thơ viết về vợ hay và lắng đọng, thâm thúy như ông. Bài thơ không riêng gì có đã cho toàn bộ chúng ta biết một tâm hồn cởi mở, đôn hậu của nhà thơ riêng với vợ mà còn chứng tỏ tài năng, thi bút của một thi sĩ biết vận dụng và sáng tạo ngôn từ dân gian.

Tú Xương là một trong những nhà thơ có cảm quan nhạy cảm trước sự việc thay đổi của nhân tình thế thái. Xã hội thời Tú Xương sống là xã hội hiện giờ đang bị hòn đảo lộn về toàn bộ trong cả giá trị thiêng liêng nhất là tình thương cũng trở nên mai một, tình người với những người chỉ từ là thứ tình cảm hời hợt bán mua, đổi chác quá ư thuận tiện và đơn thuần và giản dị.

Giữa xã hội nhố nhăng ấy, nhà thơ tự giữ lại cho mình tình cảm cao quý nhất là tình yêu riêng với những người vợ. Thương vợ là bài thơ hay ghi lại tình yêu chân thành của nhà thơ dành riêng cho những người dân vợ vừa có sự cảm thông, chia sẻ và biết ơn vừa là lời tự thán, tự trách bản thân về trách nhiệm của người chồng. Tú Xương ngay mở đầu đã tỏ ra là người chồng biết quan tâm đến vợ, am hiểu làm ăn của vợ:

Quanh năm marketing thương mại ở mom sông

Nuôi đủ năm con với một chồng.

Bà Tú marketing thương mại ấy là việc làm chính bà làm để nuôi chồng nuôi con. Quanh năm chứ đâu phải là ngày một ngày hai bà tiến hành việc marketing thương mại mà là quanh năm suốt tháng, liên tục, không ngừng nghỉ nghỉ. Nỗi vất vả của bà Tú kéo dãn theo năm tháng. Mom sông là không khí làm ăn của bà.

Đó là nơi đất nhô ra ở bờ sông Vị hoàng chảy qua thành phố Tỉnh Nam Định, một thế đất rất chênh vênh, cheo leo, không vững vàng, sẵn sàng đổ ụp xuống sông bất thần. Thế mới thấy sự nguy hiểm cho tính mạng con người của bà cùng nỗi vất vả, cực nhọc trong làm ăn. Ở đây không khí mom sông, thời hạn quanh năm tô đậm hơn hình ảnh của bà Tú tần tảo, ngược xuôi. Đó là người phụ nữ của bao đời và đến bà Tú càng rõ ràng hơn.

Câu thơ sau nâng vị thế của bà trở thành người trụ cột của mái ấm gia đình, còn ông xã bị hạ xuống hạng ăn bám, là gánh nặng cho vợ. Nuôi đủ năm con với một chồng. Cách đếm năm con với một chồng thật đặc biệt quan trọng. Nhà thơ đặt ông xã như những người con cũng phải nuôi tựa như ông nhỏ bé như con nên phải đếm ngang một miệng ăn, hai miệng ăn.

Từ đủ làm toát lên mức độ của việc nuôi nấng ấy. Bà nuôi ông không riêng gì có cơm no, áo đủ mặc mà còn phải có ít rượu cho ông ngân nga, bộ áo mới cho ông vui vẻ cùng bè bạn. Bà Tú lo tất, bà vừa nuôi, vừa cung phụng cho ông. Gánh nặng chồng con đè nén lên đôi vai bà Tú.

Người phụ nữ như vị thế của bà chỉ thao tác nâng khăn sửa túi cho chồng, việc làm ăn để chồng lo, vậy mà bà phải bứt thoát khỏi cảnh sống êm ả bước vào dòng xoáy đời xô bồ để lo cơm áo cho sáu miệng ăn, làm thay việc của chồng đủ thấy bà đã hi sinh toàn bộ vì chồng con. Thấu hiểu tình hình của vợ, nhìn nhận xứng danh công lao của vợ chứng tỏ nhà thơ yêu vợ, thương vợ tha thiết lắm. Hai câu thực tiếp tục mạch cảm xúc cảm thông, chia sẻ:

Lặn lội thân cò khi quãng vắng

Eo sèo mặt nước buổi đò đông

Công việc của bà đến đây hiện lên thật rõ ràng rõ ràng. Bà Tú lặn lội ngược xuôi lúc một mình vượt đường xa, quãng vắng, lúc cãi và giành giật ngay trên sông với những chuyến đò đông khách qua. Sự vất vả, cực nhọc của bà là vậy. Lặn lội, eo sèo thể hiện tính chất gay go của cuộc mua và bán. Thương trường là mặt trận, đâu dễ nhường nhịn lẫn nhau miếng ăn, té ra bà Tú cũng va chạm lời qua tiếng lại gây cảnh eo sèo nhốn nháo trên sông. Câu thơ gợi ta nhớ đến thân phận của người phụ nữ xưa qua câu ca:

Cái cò lặn lội bờ sông

Gánh gạo nuôi chồng tiếng khóc nỉ non.

Con cò xưa và thân cò dường như có sự đồng dạng. Hình ảnh so sánh độc lạ đó càng làm cho tình cảnh bà Tú thêm tội nghiệp đáng thương. Bà Tú có khác gì dáng cò đâu, gầy lêu khêu, bước lững thững, một thân một mình, lếch thếch, lủi thủi. Đối lập cái đơn độc, lẻ loi của bà với vẻ quạnh hiu khi quãng vắng và vẻ tấp nập, đông đúc của buổi đò đông, nhà thơ cực tả những cực nhọc, gian lao của bà để duy trì sự sống và cống hiến cho chồng, con.

Ông Tú thấu hiểu điều đó. Và ông đâu có dửng dưng. Đằng sau từng câu chữ là nỗi niềm chất chứa tâm can. Ông cảm phục vì sức dẻo dai quanh năm thao tác của bà, ca tụng bà vì bà hết lòng vì chồng con, nhưng một nỗi xót xa, hổ thẹn ngự trị trong tâm ông: Tự trách mình chưa làm tròn trách nhiệm của người chồng.

Bà Tú biết được tâm sự như vậy của ông chắc gánh nặng sẽ vơi đi chút nào và trong tâm chắc cũng khá được an ủi, động viên. Khó nhọc, gian truân là vậy nhưng bà Tú không một lời than vãn. Ngày tháng, việc làm cứ trôi qua im re như chính cuộc sống bà:

Một duyên hai nợ âu đành phận

Năm nắng mười mưa dám quản công.

Câu thơ như lời nói rất tự nhiên, đa thanh, hoàn toàn có thể xem là lời của ông hoặc bà đều được. Nhưng xưa nay bà có than thân bao giờ, bà đồng ý toàn bộ, giấu kín lòng mình với bao nỗi xót xa tủi cực. Ông Tú vì tấm lòng thương vợ cất lên lời nói thay cho bà. Dùng lối nói dân gian vợ chồng là duyên là nợ.

Tú Xương vận rất đúng để nói về bà Tú, cuộc sống bà như vậy vừa là duyên, vừa là nợ, duyên một thì nợ hai, niềm sung sướng do duyên mang lại ít, cực nhọc do nợ là phần nhiều, số phận là thế thì đành đồng ý. Dám quản công tức không đủ can đảm nề hà, không đủ can đảm kể công dù có vất vả sương gió nhiều, năm nắng mười mưa. Đã vận vào cái số phận làm thế nào thoát ra, câu thơ kết thúc bằng thanh trắc âu đành phận cũng làm cho cảm xúc bị dồn nén nhiều hơn nữa.

Hẳn bà Tú nhiều lần bực mình, thấy đời sao quá bất công, muốn phản kháng nhưng bà đã dặn lòng an phận, đồng ý im re đến nhẫn nhuc, cam chiu. Nước mắt bà chảy ngược vào trong, bà giữ chặt lòng mình, không thích cho ai biết nỗi khổ tâm, đau xót ấy. Các số đếm một, hai, năm, mười cùng nhịp thơ ngắn 2/2/3 thể hiện tâm trạng tức tưởi, lắng sâu và kéo dãn cuộc sống bà gắn với việc làm không bao giờ ngừng nghỉ.

Đến đây, Tú Xương nhập hẳn mình vào vợ để lắng nghe từng nỗi niềm u uẩn của bà. Ẩn đằng sau ấy là bao nỗi niềm của ông, một người chồng khổ tâm để vợ xuôi ngược mà không hỗ trợ được gì? Câu thơ toát lên ý thương vợ, tự trách rất thâm thúy. Hai câu cuối, tình cảm như được bộc phát mạnh mẽ và tự tin, không phải lời tâm tình nhẹ nhàng như trước mà là tiếng chửi độc:

Cha mẹ thói đời ăn ở bạc

Có chồng hờ hững cũng như không.

Tiếng chửi không phải của bà Tú vì bà đồng ý, cam chịu suốt đời, ông Tú mong bà chửi để gánh nặng lòng ông được vơi bớt, chí ít vì bà coi ông khác lũ con. Sự dồn nén, bức bối buộc ông mượn lời bà để tự chửi mình. Một đấng chồng mà chỉ ngồi ăn bám, vô lo, có khi hạch sách, lên mặt, nhìn vợ tất tả ngược xuôi vất vả còn xứng là chồng không? Ông tự phán quyết tôi đã ăn ở bạc bẽo, lạnh lùng, thờ ơ, vô trách nhiệm.

Sự hờ hững ấy của ông làm cho bà càng đau khổ hơn gấp ngàn lần. Gánh nặng vật chất dù chồng chất đến mấy bà Tú củng cố chèo lái lo toan, chịu được nhưng bị hờ hững, bị đối xử tệ bạc, không được sẻ chia sẽ làm cho bà gục ngã ngay. Một ông xã như vậy bà đâu cần, có cũng như không. Lấy bản thân mình, nhà thơ khái quát hiện tượng kỳ lạ trên thành thói đời nghĩa là nó rất phổ cập, thường trình làng.

Đó đó đó là đặc trưng của xã hội đồng xu tiền buổi giao thời mà nhà thơ sống. Ý nghĩa tố cáo của câu thơ là vạch rõ bản chất xấu xa của xã hội coi nhẹ tình cảm, trọng sĩ diện, danh vọng, tiền tài. Câu thơ khép lại bằng từ ngoạn mục nhẹ nhàng mà hướng người đọc đến chiều sâu tâm trạng chất chứa nỗi chua xót, tự giận của chồng và niềm đau khổ của người vợ.

Bài thơ là tiếng lòng chân thành vừa ngợi ca, cảm phục, chia sẻ, cảm thông trước vất vả, gian truân của bà Tú vừa là lời tự trách, tự lên án của ông Tú. Phải yêu vợ, thương vợ đến mức thâm thúy nhà thơ mới viết nên bài thơ giàu cảm xúc, chân thực như vậy.

Chất trữ tình và trào phúng quyện hòa trong nhau đưa người đọc đến những cung bậc tình cảm rất thâm thúy bình dị, đáng trân trọng, ẩn chứa trong tâm nhà thơ vốn chán ghét thế thái nhân tình thay đổi. Tú Xương qua bài thơ gửi đến những người dân chồng bức thông điệp: hãy nói lời yêu thương chia sẻ thật nhiều với những người vợ.

Nói đến thơ trào phúng không còn ai có thế quên ông, một giọng thơ đả kích, phê phán tinh xảo, cay độc, mạnh mẽ và tự tin hiếm có. Chế Lan Viên từng viết: “Tú Xương cười như mảnh vỡ thủy tinh”. Nhưng Trần Tế Xương không riêng gì có là một nhà thơ hiện thực chủ nghĩa như vậy, nói như Nguyễn Tuân, chất hiện thực ấy chỉ là “chân trái”, còn “chân phải” của ông là chất trữ tình. Trân trọng cảm phục và nhớ tới thơ Tú Xương nhiều hơn nữa có lẽ rằng do người đời được nghe nhịp đập của một trái tim chân thành, giàu cảm xúc, biết trọng nhân cách, mang một nỗi đau vời vợi không nguôi. Buồn vì không còn tiền để giúp một người ăn mày, một đồng bào cùng cảnh ngộ, ông thề độc: “Cha thằng nào có tiếc không cho”. Mang nỗi nhục nô lệ của một tri thức, ông chua chát: “Nhân tài đất Bắc kìa ai đó! Ngoảnh cổ mà trông cảnh nước nhà”…

Đó là ngoài xã hội, còn trong mái ấm gia đình ông luôn bị dày vò bởi cảm hứng thiếu trách nhiệm, Tú Xương “thương vợ”, có chồng mà phải gánh vai trụ cột, ông tự xỉ vả cái vai trò “hờ hững” của tớ.

Chắc rằng những cụ ông cụ bà ông rất mất thời hạn rồi phần lớn là thương vợ thương con, nhưng vì một ý niệm nào đấy, thường ngại thể hiện tình cảm của người chồng, nhất là lại thể hiện tình cảm với những người vợ một cách trực tiếp qua giấy trắng mực đen, qua văn chương thì lại càng ít. Thế kỉ XIX, có hai nhà thơ cùng người thành Nam, Nguyễn Khuyến và Tú Xương, đang không ngần ngại nói lên tình thương yêu của người chồng riêng với vợ ngay lúc những bà còn đang sống. Nhưng về chủ đề này, Thương vợ của Tú Xương là bài thơ nổi tiếng hơn hết:

Quanh năm marketing thương mại ở mom sông,

Nuôi đủ năm con với một chồng.

Lặn lội thân cò khi quãng vắng,

Eo sèo mặt nước buổi đò đông.

Một duyên hai nợ âu đành phận,

Năm nắng mười mưa dám quản công

Cha mẹ thói đời ăn ở bạc,

Có chồng hờ hững cũng như không.

Nổi bật trong bài thơ là hình ảnh hai con người: một người vợ tần tảo giàu đức hi sinh và một người chồng biết cảm thông chia sẻ, thương yêu và quý trọng vợ rất mực.

Hai câu thơ đầu trình làng về nghề nghiệp của bà Tú cũng như trách nhiệm nặng nề của bà:

Quanh năm marketing thương mại ở mom sông,

Nuôi đủ năm con với một chồng.

Buôn bán cũng là một nghề như mọi nghề khác, người ta hành nghề để kiếm sống. Người xưa còn coi đấy là nghề duy nhất nếu muốn làm giàu (phi thương bất phú). Nhưng việc marketing thương mại của bà Tú thì không được thế. Chẳng có shop, cửa hiệu, quán xá gì, mà chỗ bà “marketing thương mại” là ở “mom sông”. Hai chữ “mom sông” đã gợi lên hình ảnh một khoảng chừng đất nhô ra ở bờ sông, hoàn toàn có thể nước xuống thì còn, nước lên thì mất, có thuyền qua thì thành chợ không thì thôi, cũng hoàn toàn có thể chợ họp một lát vào buổi sáng hoặc buổi chiều. Lèo tèo đôi ba gánh hàng, chỗ dành riêng cho những người dân buôn thúng bán bưng, sống lưng vốn rất ít, lấy công làm lãi, chắc như đinh thu nhập chẳng đáng là bao. Thế mà việc làm khó nhọc ấy, bà Tú không riêng gì có chịu đựng một hai buổi mà phải theo đuổi “quanh năm”. Chữ “quanh năm” gợi thuở nào gian đằng đẵng, là 12 tháng, từ thời điểm tháng giêng đến tháng chạp, cũng nghĩa là hết năm này đến năm khác. Cái việc làm nặng nề ấy dường như theo đuổi bà Tú suốt cả đời, chính bới nó chẳng làm cho bà khá hơn lên để sở hữu việc khác nhàn nhã hơn hoặc tăng trưởng việc “marketing thương mại” lên một Lever cao hơn.

Công việc thì nhọc nhằn, thu nhập thì rất ít, nhưng bà Tú lại phải lo ngại cho toàn bộ một mái ấm gia đình sáu miệng ăn. Hơn nữa, không phải là sáu mà là “năm con với một chồng”, “Năm con” là số nhiều, nhưng dù sao cũng chịu được, lo cho chúng chỉ việc bát cơm, manh áo. Nhưng ông xã, là “một”, nhưng là ngân sách bằng cả năm người con kia. Có lúc còn hơn thế nữa! Mỗi khi ông lều chõng đi thi, tiền sống lưng gạo bị lại đổ lên đầu vợ, chưa nói tới khi đồng chè đồng rượu, cao hứng còn lên phố đi hát, cũng tiền vợ nốt.. Nhiều khoản chi như vậy nhưng lúc nào bà cũng lo “đủ”. Thật là đảm đang tháo vát biết chừng nào, chiều chồng biết chừng nào!

Được cái tiếng thơm ấy, thật không thuận tiện và đơn thuần và giản dị gì, bà Tú phải đổi bằng biết bao công sức của con người:

Lặn lội thân cò khi quãng vắng

Eo sèo mặt nước buổi đò đông.

Câu thơ gợi hình ảnh con cò trong những câu ca dao quen thuộc:

… Con cò lặn lội bờ sông

Gánh gạo đưa chồng tiếng khóc nỉ non;

… Con cò mà đi ăn đêm

Đậu phải cành mềm lộn cổ xuống ao

Hình ảnh về một loài chim hiền lành, chăm chỉ bí mật nhặt nhạnh, kiếm ăn nơi ruộng lúa, bãi sông đang trở thành hình tượng về những người dân phụ nữ lam lũ suốt đời vì chồng, vì con, chẳng mấy khi nghĩ đến bản thân mình.

Trong thơ Tú Xương, không phải là con cò mà là thân cò. Không còn là một một loài vật rõ ràng mà là thân phận, số phận, một chiếc gì rất mỏng dính manh, nhỏ bé trước biết bao vần vũ của cuộc sống (Thương thay thân phận con rùa/Thân em như chẽn lúa đòng đòng/Thân em như hạt mưa sa…). Yếu đuối quá, bị động quá mà luôn phải lăn lộn, bươn chải. Khi quãng vắng thì lặn lội; buổi đò đông thì chịu cảnh eo sèo. Hai tính từ được đối nhau ở đầu hai câu thơ vừa giàu tính tạo hình vừa giàu tính biểu lộ. Kia một người phụ nữ gầy yếu như thân cò, gánh nặng trên vai, một thân một mình, bước trầy trật trên con phố lầy lội. Hàng chất về rồi, tránh mưa gió thì mất tiền, nên phải lặn lội ra đi. Và kia nữa cũng thân cò ấy lại phải xù lông xù cánh chao chát, cãi cự tranh mua tranh bán, tranh xuống cho kịp đò, tranh lên cho kịp chợ. Chỗ đông người thì vã mồ hôi, quãng vắng thì trào nước mắt.

Nhưng đó là bà Tú trong con mắt của ông Tú, còn với bà không hề có một lời kêu ca phàn nàn mà là một thái độ chịu đựng vốn thường có của người phụ nữ phương Đông.

Một duyên hai nợ âu đành phận,

Năm nắng mười mưa dám quản công.

Những số từ được sử dụng rất khéo, vừa theo thứ tự tăng dần vừa đối nhau: một, hai, năm, mười, gợi được những trở ngại vất vả chồng chất ngày một tăng dần, và sức lực phi thường của người vợ, gánh vác toàn bộ. Thật là kiên cường nhưng sao mà tội nghiệp! Phần lớn phụ nữ nhờ chồng mà được hưởng niềm sung sướng, còn với bà Tú chỉ là thêm một món nợ cả đời. Nhập thân vào nhân vật, Trần Tế Xương nói hộ những nỗi thiệt thòi của vợ nhưng đồng thời cũng thấy rõ cái đức hi sinh của người bạn đời. Kết thúc hai câu thơ cũng là sau những trở ngại vất vả được đưa ra là lời xác lập: âu đành phận / dám quản công. Một thái độ dứt khoát, một sự đồng ý không cần bàn cãi, một cách ứng xử hiển nhiên. Người phụ nữ Việt Nam là vậy, bà Tú Xương là vậy, họ coi “giang sơn nhà chồng” là việc của tớ, họ tự nguyện gánh vác không so đo oán than.

Bà chỉ bí mật chịu đựng, cho nên vì thế ông Tú đã trách hộ bà:

Cha mẹ thói đời ăn ở bạc,

Có chồng hờ hững cũng như không.

Lời thơ như thể tiếng chửi. Mà là chửi thật: “Cha mẹ thói đời…”. Không phải là người vợ chịu nhiều vất vả thiệt thòi chửi mà người chồng tự chửi mình đấy thôi. Chữ “hờ hững” nghe sao mà chua chát. Bà Tú lấy phải một ông xã bạc bẽo, chẳng giúp gì cho mái ấm gia đình, cho vợ, chẳng làm được trụ cột lại còn để vợ phải nuôi báo cô. Thật là có chồng mà như không còn, thậm chí còn còn khổ hơn không chồng. Câu thư có chút vị đắng trong thơ Lấy lẽ của Hồ Xuân Hương:

Cố đấm ăn xôi, xôi lại hẩm

Cầm bằng làm mướn mướn không công.

Thân này ví biết dường này nhỉ

Thà trước thôi đành ở vậy xong.

Tóm lại, nổi trội trong bài thơ là hình ảnh bà Tú hiện thân của cuộc sống vất vả lận đận, là quy tụ của bao đức tính tốt đẹp: tần tảo, đảm đang, nhẫn nại quên mình lo toan cho môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên sống đời thường của chồng con.

Có một con người không xuất hiện trực tiếp là ông Tú, những con mắt và trái tim của ông thì luôn luôn hiện hữu. Con mắt ông nhìn thấy rõ mọi nỗi đắng cay cực nhọc hằng ngày, và trái tim thì thấu hiểu những nỗi đơn độc, tâm trạng bí mật chịu đựng của bà. Bài thơ Thương vợ là một bản tự kiểm điểm, tự khiển trách rất là chân thành và nghiêm khắc của Tú Xương. Mỗi lời thơ như một tiếng thở dài đau xót của một con người rất có ý thức trách nhiệm, nhưng bất lực. Đó là tấm lòng thương yêu cảm phục và biết ơn rất chân thành của người chồng riêng với những người vợ vì mình mà chịu nhiều đắng cay vất vả.

Tú Xương là nhà thơ trào phúng bậc thầy trong nền văn học Việt Nam. Ngoài những bài thơ trào phúng sắc và nhọn, lấy tiếng cười làm vũ khí chế giễu và đả kích sâu cay bộ mặt xấu xa, đồi bại của cái xã hội thực dân nửa phong kiến, ông còn tồn tại một số trong những bài thơ trữ tình, chứa chất bao nỗi niềm của một nhà nho nghèo về tình người và tình đời sâu nặng.

“Thương vợ” là bài thơ cảm động nhất trong những bài thơ trữ tình của Tú Xương. Nó là một bài thơ tâm sự, đồng thời cũng là một bài thơ thế sự. Bài thơ chứa chan tình thương yêu nồng hậu của nhà thơ riêng với những người vợ hiền thảo.

Sáu câu thơ đầu nói lên hình ảnh bà Tú trong mái ấm gia đình là một người vợ rất đảm đang, chịu thương chịu khó. Nếu bà vợ của Nguyễn Khuyến là một phụ nữ “hay lam hay làm, thắt sống lưng bó que, xắn váy quai cồng, tất tả chân nam đá chân chiêu, vì tớ đỡ đần trong mọi việc” (câu đối của Nguyễn Khuyến) thì bà Tú lại là một người đàn bà:

“Quanh năm marketing thương mại ở mom sông,

Nuôi đủ năm con với một chồng”

“Quanh năm marketing thương mại” là cảnh làm ăn đầu tắt mặt tối, từ thời điểm ngày này qua ngày khác, từ thời điểm tháng này qua tháng khác, không được một ngày nghỉ ngơi. Bà Tú “marketing thương mại ở mom sông”, nơi mỏm đất nhô ra, ba bề bao bọc sông nước, nơi làm ăn là cái thế đất chênh vênh. Hai chữ “mom sông” gợi tả một cuộc sống nhiều mưa nắng, một cảnh đời lắm cay cực, phải vật lộn kiếm sống, mới “nuôi đủ năm con với một chồng”.

Một gánh mái ấm gia đình đè nén lên đôi vai người mẹ, người vợ. Thông thường người ta chỉ đếm mớ rau, con cá, đếm tiền bạc,… chứ ai “đếm” con, “đếm” chồng. Câu thơ tự trào ẩn chứa nỗi niềm chua chát về một gia cảnh gặp nhiều trở ngại vất vả: đông con, người chồng đang phải “ăn lương vợ”.

Có thể nói, hai câu thơ trong phần đề, Tú Xương ghi lại một cách chân thực hình ảnh người vợ tần tảo, đảm đang của tớ.

Phần thực, tô đậm thêm chân dung bà Tú, mỗi sáng mỗi tối đi đi về về “lặn lội” làm ăn như “thân cò” nơi “quãng vắng”. Ngôn ngữ thơ tăng cấp, tô đậm thêm nỗi cực nhọc của người vợ. Câu chữ như những nét vẽ, gam màu tiếp nối đuôi nhau nhau, tương hỗ và ngày càng tăng; đã “lặn lội” Lại “thân cò”, rồi còn “khi quãng vắng”. Nỗi cực nhọc kiếm sống ở “mom sông” tưởng như không thể nào nói hết được! Hình ảnh “con cò” cái cò trong ca dao cổ: “Con cò lặn lội bờ sông…”, “Con cò đi đón lượng mưa…”, “Cái cò, cái vạc, cái nông,..” được tái hiện trong thơ Tú Xương qua hình ảnh “thân cò” lầm lũi, đã mang đến cho những người dân đọc bao liên tưởng cảm động về bà Tú, cũng như thân phận vất vả, cực khổ, của người phụ nữ Việt Nam trong xã hội cũ:

“Lặn lội thân cò nơi quãng vắng

Eo sèo mặt nước buổi đò đông”

“Eo sèo” là từ láy tượng thanh chỉ sự làm rầy rà bằng lời đòi, gọi liên tục dai đẳng: gợi tả cảnh tranh mua tranh bán, cảnh cãi vã nơi “mặt nước” lúc “đò đông”. Một cuộc sống “lặn lội”, một cảnh sống làm ăn “eo sèo”. Nghệ thuật đối rực rỡ đã làm nổi trội cảnh kiếm ăn nhiều cơ cực. Bát cơm, manh áo mà bà Tú tìm kiếm được “nuôi đủ năm con với một chồng’” phải. “lặn lội” trong mưa nắng, phải giành giật “eo sèo”, phải trả giá bao mồ hồ, nước mắt giữa thời đại trở ngại vất vả! Tiếp theo là hai câu luận, Tú Xương vận dụng rất sáng tạo hai thành ngữ: “một duyên hai nợ” và “năm nắng mười mưa”, đối xứng nhau hòa giải và hợp lý, sắc tố dân gian đậm đà trong cảm nhận và ngôn từ diễn đạt:

“Một duyên hai nợ, âu đành phận,

Năm nắng, mười mưa dám quản công.”

“Duyên” là duyên số, duyên phận, là cái “nợ” đời mà bà Tú phải cam phận, chịu đựng. “Nắng”, “mưa” tượng trưng cho mọi vất vả, khổ cực. Các số từ trong câu thơ tăng dần lên: “một… hai… năm… mười… làm nổi rõ đức hi sinh thầm lặng của bà Tú, một người phụ nữ chịu thương, chịu khó vì sự ấm no, niềm sung sướng của chồng con và mái ấm gia đình. “Âu đành phận”, … “dám quản công” … giọng thơ nhiều xót xa, thương cảm, thương mình, thương gia cảnh nhiều éo le.

Tóm lại, sáu câu thơ đầu bằng tấm lòng biết ơn và cảm phục, Tú Xương đã phác họa một vài nét rất chân thực và cảm động về hình ảnh bà Tú, người vợ hiền thảo của tớ với bao đức tính đáng quý: đảm đang, tần tảo, chịu thương chịu khó, thầm lặng hi sinh cho niềm sung sướng mái ấm gia đình. Tú Xương thể hiện một tài năng điêu luyện trong sử dụng ngôn từ và sáng tạo hình ảnh. Các từ láy, những số từ, phép đối, thành ngữ và hình ảnh “thân Cò” … đã tạo ra ấn tượng và sức mê hoặc văn chương.

Hai câu kết, Tú Xương sử dụng từ ngữ thông tục, lấy tiếng chửi nơi “mom sông” lúc “buổi đò đông” đưa vào thơ rất tự nhiên, bình dị. Ông tự trách mình:

“Cha mẹ thói đời ăn ở bạc,

Có chồng hờ hững cũng như không!”

Trách mình “ăn lương vợ”, mà “ăn ở bạc”. Vai trò người chồng, người cha chẳng giúp ích được gì, vô tích sự, thậm chí còn còn “hờ hững” với vợ con. Lời tự trách sao mà chua xót thế! Ta đã biết, Tú Xương có văn tài, nhưng công danh sự nghiệp dở dang, thi tuyển lận đận. Sống giữa một xã hội “dở Tây, dở ta”, chữ nho mạt vận, lúc mà “Ông Nghè, ông Cống cũng nằm co”, cho nên vì thế nhà thơ tự trách mình đồng thời cũng là trách đời đen bạc. Ông không xu thời để vinh thân phì gia “tối rượu sâm banh, sáng sữa bò”.

Hai câu kết là cả một nỗi niềm tâm sự và thế sự đầy buồn thương, là tiếng nói của một trí thức giàu nhân cách, nặng tình đời, thương vợ con, thương gia cảnh nghèo. Tú Xương thương vợ cũng đó đó là thương mình vậy: nỗi đau thất thế của nhà thơ khi cảnh đời thay đổi!

Bài thơ “Thương vợ” được viết theo thể thơ thất ngôn bát cú. Ngôn ngữ thơ bình dị như thể tiếng nói đời thường nơi “mom sông” của những người dân marketing thương mại nhỏ lẻ, cách đó một thế kỉ. Các rõ ràng nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp tinh lọc vừa thành viên (bà Tú với “năm con, một chồng”) vừa khái quát thâm thúy (người phụ nữ rất mất thời hạn rồi). Hình tượng thơ hàm súc, quyến rũ: thương vợ, thương mình, buồn về gia cảnh thêm nỗi đau đời. “Thương vợ’” là bài thơ trữ tình rực rỡ của Tú Xương nói về người vợ, người phụ nữ rất mất thời hạn rồi với bao đức tính tốt đẹp, hình ảnh bà Tú được nói tới trong bài thơ rất thân thiện với những người mẹ, người chị trong mọi mái ấm gia đình Việt Nam.

Tú Xương chiếm một vị thế vẻ vang trong nền văn học Việt Nam. Tên tuổi ông sống mãi với non Côi, sông Vị.

Thơ xưa viết về người vợ đã ít, mà viết về người vợ lúc còn sống càng khan hiếm hơn. Các thi nhân thường chỉ làm thơ khi người bạn trăm năm đã qua đời. Kể cũng là yếu tố nghiệt ngã khi người vợ đi vào cõi thiên thu mới được bước vào địa hạt thi ca.

Bà Tú Xương hoàn toàn có thể đã phải chịu nhiều nghiệt ngã của cuộc sống nhưng bà lại sở hữu niềm niềm sung sướng mà bao kiếp người vợ xưa không đã có được: Ngay lúc còn sống bà đã đi vào thơ ông Tú Xương với toàn bộ niềm thương yêu, trân trọng của chồng. Trong thơ Tú Xương, có một mảng lớn viết về người vợ mà bài Thương vợ là một trong những bài xuất sắc nhất.

Tình thương vợ sâu nặng của Tú Xương thể hiện qua sự thấu hiểu nỗi vất vả gian lao và phẩm chất cao đẹp của người vợ.

Câu thơ mở đầu nói tình hình làm ăn marketing thương mại của bà Tú. Hoàn cảnh vất vả, lam lũ được gợi lên qua cách nói thời hạn, cách nêu khu vực. Quanh năm là suốt cả năm, không trừ ngày nào dù mưa hay nắng. Quanh năm còn là một năm này tiếp năm khác đến chóng mặt, đến rã rời chứ đâu phải chỉ một năm. Địa điểm bà Tú marketing thương mại là mom sông, cái doi đất nhô như lời trình làng, lại như một toàn cảnh làm hiện lên hình bà Tú tần tảo, tất bật ngược xuôi:

Quanh năm marketing thương mại ở mom sông.

Thấm thía nỗi vất vả, gian lao của vợ, Tú Xương mượn hình ảnh con cò trong ca dao để nói về bà Tú. Có điều hình ảnh con cò trong ca dao đầy tội nghiệp mà hình ảnh con cò trong thơ Tú Xương còn tội nghiệp hơn. Con cò trong thơ Tú Xương không riêng gì có xuất hiện trong cái rợn ngợp của không khí (như con cò trong ca dao) mà cái rợn ngợp của thời hạn. Chỉ bằng ba từ khi quãng vắng tác giả đã nói lên được cả thời hạn, không khí heo hút, rợn ngợp, chứa đầy lo âu cái rợn ngợp của thời hạn, đã làm hao hụt cả ý thơ. So với câu ca dao: Con cò lặn lội bờ sông, câu thơ của Tú Xương:

Lặn lội thân cò khi quãng vắng

Là cả một sự sáng tạo. Cách hòn đảo ngữ – đưa ra từ lặn lội lên đầu câu, cách thay từ – thay từ con cò bằng thân cò, càng làm tăng nỗi vất vả gian truân của bà Tú. Từ thân cò gợi cả nỗi đau thân phận, so với từ con của Tú Xương cũng thâm thúy, thấm thía hơn.

Nếu câu thơ thứ ba gợi nỗi vất vả đơn chiếc thì câu thứ tư lại làm rõ sự vật lộn với môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên sống đời thường của bà Tú:

Eo sèo mặt nước buổi đò đông

Câu thơ gợi cảnh chen chúc, bươn bả trên sông nước của những người dân marketing thương mại nhỏ lẻ. Sự đối đầu đối đầu chưa tới mức sát phạt nhau nhưng cũng không thiếu lời qua tiếng lại. Buổi đò đông đâu phải là ít lo âu, nguy hiểm hơn khi quãng vắng. Trong ca dao, người mẹ từng dặn con: Con ơi nhơ lấy câu này/Sông sâu chớ lội, đò đầy chớ qua. “Buổi đò đông” không riêng gì có có những lời phàn nàn, mè nheo, cau gắt, những sự chen lấn xô đẩy mà còn chứa đầy nguy hiểm hiểm nguy. Hai câu thực đối nhau về ngữ (khi quãng vắng riêng với buổi đò đông) nhưng lại thừa tiếp nhau về ý để làm nổi trội sự vất vả gian truân của bà Tú: đã vất vả, đơn chiếc, lại thêm sự bươn bả trong tình hình chen chúc làm ăn.

Hai câu thực nói thực cảnh bà Tú đồng thời cho ta thấy thực tình của Tú Xương: tấm lòng xót thương da diết.

Cuộc sống vất vả gian truân càng ngời lên phẩm chất cao đẹp của bà Tú. Bà là người đảm đang tháo vát:

Nuôi đủ năm con với một chồng

Mỗi chữ trong câu thơ Tú Xương đều chất chứa bao tình ý, từ đủ trong nuôi đủ vừa nói số lượng, vừa nói chất lượng. Bà Tú nuôi đủ cả con, cả chồng, nuôi đảm bảo đến mức: “Cơm hai bữa: cá kho rau muống – Quà một chiều: khoai lang, lúa ngô” (Thầy đồ dậy học).

Trong hai câu luận, Tú Xương một lần nữa cảm phục sự quyết tử rất mực của vợ:

Năm nắng mười mưa dám quản công

Ở câu thơ này, “nắng mưa” chỉ sự vất vả, “năm, mười” là số lượng phiếm chỉ, để nói số nhiều, được tách ra tạo ra một thành ngữ chéo (năm nắng mười mưa) vừa nói lên sự vất vả gian lao, vừa thể hiện được đức tính chịu thương chịu khó, hết lòng vì chồng vì con của bà Tú.

Trong những bài thơ viết về vợ của Tú Xương, bao giờ ta cũng phát hiện hình ảnh hai người: bà Tú hiện lên phía trước, ông Tú khuất lấp ở phía sau, nhìn tinh mới thấy. Khi đã thấy rối thì ấn tượng thật sâu đậm. Ở bài thơ Thương vợ cũng vậy. Ông Tú không xuất hiện trực tiếp nhưng vẫn hiển hiện trong từng câu thơ. Đằng sau cốt cách khôi hài, trào phúng là cả một tấm lòng, không riêng gì có thương mà còn tri ân vợ. Về câu thơ: “Nuôi đủ năm con với một chồng”, có người nhận định rằng ở đây ông Tú tự coi mình là một thứ con đặc biệt quan trọng để bà Tú phải nuôi. Tú Xương đang không gộp mình với con để nói mà tách riêng, con riêng rất rạch ròi là để ông tự riêng tri ân vợ.

Nhà thơ không riêng gì có cảm phục, biết ơn sự quyết tử rất mực của vợ mà ông còn tự trách, tự lên án bản thân. Ông không nhờ vào duyên số để trút bỏ trách nhiệm. Bà Tú lấy ông là vì duyên nhưng duyên một mà nợ hai. Tú Xương tự coi mình là cái nợ mà bà Tú phải gánh chịu. Nợ gấp hai duyên, duyên ít nợ nhiều. Ông chửi thói đời bạc bẽo, vì thói đời là một nguyên nhân sâu xa khiến bà Tú phải khổ. Nhưng Tú Xương cũng không đổ vấy cho thói đời. Sự hờ hững của ông với con cũng là một biểu lộ của thói đời bạc bẽo. Câu thơ Tú Xương tự rửa mát tôi cũng là lời tự phán xét, tự lên án:

Có chồng hờ hững cũng như không

Ở cái thời mà xã hội đã có luật không thành văn bản riêng với những người phụ nữ: “xuất giá tòng phu” (lấy chồng theo chồng), riêng với quan hệ vợ chồng thì “phụ xướng, phụ tuỳ” (chồng nói, vợ theo), thế mà có một nhà nho dám sòng phẳng với bản thân, với cuộc sống, dám tự thừa nhận mình là quân ăn lương vợ, không những đã biết nhận ra thiếu sót, mà còn dám tự nhận khuyết điểm. Một con người như vậy chẳng đẹp lắm sao.

Nhan đề Thương vợ chưa nói hết sự thâm thúy trong tình cảm của Tú Xương riêng với vợ cũng như chưa thể hiện được khá đầy đủ vẻ đẹp nhân bản của hồn thơ Tú Xương. Ở bài thơ này, tác giả không riêng gì có thương vợ mà còn ơn vợ, không riêng gì có lên án “thói đời” mà còn tự trách.

Nhà thơ dám tự nhận khuyết điểm, càng thấy mình khiếm khuyết càng thương yêu, quý trọng vợ hơn.

Tình thương yêu, quý trọng vợ là cảm xúc có phần mới mẻ so với những cảm xúc quen thuộc trong văn học trung đại. Cảm xúc mới mẻ này lại được diễn tả bằng hình ảnh và ngôn từ quen thuộc của văn học dân gian, chứng tỏ hồn thơ Tú Xương dù mới lạ, độc lạ vẫn rất thân thiện với mọi người, vẫn vẫn đang còn gốc rễ sâu xa trong tâm thức dân tộc bản địa.

Trần Tế Xương (bút danh là Tú Xương) là nhà thơ trào phúng nổi tiếng, có lẽ rằng là nhà thơ trào phúng rực rỡ nhất trong nền văn học của nước nhà. Thơ trào lộng, châm biếm, đả kích của Tú Xương sở dĩ được nhiều tình nhân thích vì có tính chất trữ tình (trong tiếng cười có nước mắt). Dòng trữ tình trong thơ Tú Xương đôi lúc được tách ra thành những bài thơ trữ tình thuần khiết, thấm thía. Hai siêu phẩm “Sông Lấp” và “Thương vợ” tiêu biểu vượt trội cho dòng thơ trữ tình của Tú Xương.

Bài thơ sau này là bài “Thương vợ” của Tú Xương:

“Quanh năm marketing thương mại ở mom sông,

Nuôi đủ năm con với một chồng.

Lặn lội thân cò khi quãng vắng,

Eo sèo mặt nước buổi đò đông.

Một duyên hai nợ âu đành phận,

Năm nắng mười mưa dám quản công.

Cha mẹ thói đời ăn ở bạc,

Có chồng hờ hững cũng như không!”

Trần Tế Xương lận đận trong thi tuyển, đi thi đến lần thứ tám mới đậu được cái tú tài. Ông học giỏi nhưng phải cái ngông quá, thật ra thái độ ngông của ông là một cách ông phản kháng lại chính sách thi tuyển lạc lậu, quan trường “ậm ọc” lúc bấy giờ. Mà đậu được cái tú tài thì rồi cũng làm “quan tại gia” thôi. Hồi đó phải đậu cử nhân mới được bổ tri huyện. Thế là bà Tú gần như thể phải nuôi chồng suốt đời. Ông Tú chỉ từ biết đem tài hoa của tớ mà ghi công cho bà Tú:

“Quanh năm marketing thương mại ở mom sông,

Nuôi đủ năm con với một chồng”.

Từ “mom” thật là hay, vừa thấy được nỗi gian truân của bà Tú marketing thương mại quanh năm bờ sông Vị, vừa thấy được tấm lòng của nhà thơ riêng với việc marketing thương mại khó nhọc của vợ. Từ “mom” là tổng hợp nghĩa của những từ ven, bờ, vực, thềm, thành một từ sáng tạo của nhà thơ làm giầu thêm vào cho tiếng Việt. Bà Tú buôn thúng bán bưng quanh năm ở “mom sông” mà nuôi chồng, nuôi con:

“Nuôi đủ năm con với một chồng”

Câu thơ chỉ mấy số lượng khô khốc thế vậy mà tế toái lắm đó! “Nuôi đủ năm con” là vì con, phải nuôi, nên đếm ra để mà nuôi. Nhưng còn chồng thì một chồng chứ mấy chồng, cớ sao lại cũng phải đếm ra “một chồng”? Là vì chồng cũng phải nuôi, mà bà Tú với cái gánh trên vai nuôi năm người con đã là vất vả, lại thêm một ông Tú trong nhà nữa thì gánh nặng gấp hai. Thời này mà nuôi một ông Tú, lại là Tú Xương nữa thì nhiêu khê lắm.

Nhưng bà Tú được an ủi là vì ông Tú, cái con người tưởng như chỉ biết bông đùa, cười cợt này lại để tâm đến từng bước chân của bà trên đường lặn lội marketing thương mại:

“Lặn lội thân cò khi quãng vắng,

Eo sèo mặt nước buổi đò đông”

Có thể nói lòng thương vợ của nhà thơ dào dạt lên trong hai câu thơ này. Hình ảnh lặn lội thân cò được tác giả mô phỏng theo một hình tượng trong thi ca dân gian để nói về người phụ nữ lao động:

“Con cò lặn lội bờ sông

Gánh tạo đưa chồng tiếng khóc nỉ non”

Nếu như từ “lặn lội” được hòn đảo ra phía trước chủ ngữ để nhấn mạnh yếu tố sự vất vả của bà Tú, thì từ “eo sèo” gợi lên âm thanh hỗn tạp (tiếng kì kèo mặc cả, tiếng cãi cự tranh giành) của “buổi đò đông”. Hai trường hợp trái chiều thật hay: “vắng” và “đông”. Người phụ nữ gánh hàng lặn lội trên quãng đường vắng thật là khổ. Mà đến chỗ “đò đông” thì thật là đáng sợ!

Nghĩa là nhìn từ phía nào, nhà thơ cũng thương vợ, tình thương thấm thía, cảm động.

Sang hai câu luận, tác giả chuyển sang diễn tả nội tâm của bà Tú, lời thơ như lời độc thoại của người vợ:

“Một duyên hai nợ âu đành phận,

Năm nắng mười mưa dám quản công”

Nhân dân ta thường nói “vợ chồng là duyên nợ”. Nhà thơ Tú Xương đã chỉ từ ghép “duyên nợ” thành hai từ đơn: “duyên – nợ”. “Duyên” thì thiêng liêng rồi vì đã có sự tham gia của đấng vô hình dung (ông Tơ bà Nguyệt), còn “nợ” thì đã thành trách nhiệm nặng nề. “Một duyên hai nợ” đã diễn tả được sự vận động trong tâm trí của bà Tú. “Một duyên hai nợ âu đành phận” là bà Tú đã thuận theo lòng trời và thuận theo lòng người (tấm lòng của chính bà!). Nói gọn lại là bà Tú đã đồng ý! Và đồng ý cuộc hôn nhân gia đình duyên nợ này, bà đồng ý một ông đồ nho ngông “tám khoa chưa khỏi phạm trường quy”, bà đồng ý vị quan “ăn lương vợ” nên bà đâu “dám quản công”:

“Năm nắng mười mưa dám quản công”

Thành ngữ “dầm mưa dãi nắng” được tác giả vận dụng sáng tạo thành “năm nắng mười mưa”. Phải nói những số lượng trong thơ Tú Xương rất có thần. Ta đã thấm thía với hai số năm – một trong câu thừa đề (Nuôi đủ năm con với một chồng). Giờ đấy là yếu tố linh diệu của những số lượng một – hai và năm – mười trong câu luận. “Một duyên hai nợ” riêng với “Năm nắng mười mưa”, đã cho toàn bộ chúng ta biết gian truân cứ tăng thêm, bà Tú chịu đựng hết.

Trước người vợ giỏi giang, tần tảo, chịu đựng mọi gian lao vất vả để “nuôi đủ năm con với một chồng” thì nhà thơ chỉ từ biết tự trách mình.

“Cha mẹ thói đời ăn ở bạc,

Có chồng hờ hững cũng như không!”

Vì quá thương vợ mà nhà thơ tự trách mình, trách một cách nặng nề. “Cha mẹ thói đời…” thì đã thành lời xỉ vả mình. Thật ra là một cách ông Tú nhún mình khiến cho công trạng của bà Tú nổi lên, chứ Tú Xương đâu phải là người “ăn ở bạc”. Ăn chơi sa đà thì có, “hờ hững” nữa, thì nhà thơ đã thành thật nói rồi, chứ bạc tình, bạc nghĩa thì không. Gang thép với cường quyền mà nhũn với vợ như vậy thì thật là con người đáng kính.

Bằng tình cảm chân thành, bằng nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp sống động, Tú Xương đã thể hiện được hình ảnh người phụ nữ giỏi giang, lam lũ, tần tảo nuôi chồng nuôi con. Bà Tú có những phẩm chất tốt đẹp của người phụ nữ Việt Nam xưa.

Bao nhiêu công trạng trong mái ấm gia đình, ông Tú dành riêng cho bà Tú, ông chỉ nhận về cho mình một chữ “không”. Nhưng bình tâm mà xét thì ông Tú cũng xứng với bà Tú vì trên giang sơn gian lao và vất vả này còn có hàng triệu người như bà Tú, nhưng chỉ có một bà Tú là được vào cõi thơ, cõi bất tử!

Trần Tế Xương hay còn tồn tại bút danh là Tú Xương, ông là một tác giả nổi tiếng với nhiều tác phẩm mang chất trào phúng và trữ tình. Ông chỉ sống 37 tuổi và học vị tú tài, nhưng sự nghiệp thơ ca của ông đang trở thành bất tử. Ông để lại khoảng chừng 100 tác phẩm gồm: thơ, văn tế, phú, câu đối. Một trong những tác phẩm tiêu biểu vượt trội của ông là bài thơ “Thương vợ”. Một bài thơ tô đọng trong số đó là những phẩm chất tốt đẹp của người vợ, người phụ nữ đảm đang, chịu thương, chịu khó vì niềm sung sướng của chồng con. Bài thơ được Tú Xương viết như sau:

“Quanh năm marketing thương mại ở mom sông

Nuôi đủ năm con với một chồng.

Lặn lội thân cò khi quãng vắng

Eo sèo mặt nước buổi đò đông.

Một duyên hai nợ, âu đành phận

Năm nắng mười mưa, dám quản công

Cha mẹ thói đời ăn ở bạc!

Có chồng hờ hững cũng như không!”

Bài thơ được viết theo thể thơ thất ngôn bát cú đường luật với bố cục được phân thành bốn phần: đề, thực, luận, kết. Mỗi phần hai câu nhằm mục đích khắc họa một cách sắc nét hình ảnh bà Tú- vợ Tú Xương, cũng như đang nói lên một phần nào đó hình ảnh người phụ nữ ở xã hội xưa.

Trong hai cầu đề Tú Xương đã trình làng một cách khái quát về việc làm của bà Tú. Đó là yếu tố tần tảo “quanh năm” marketing thương mại ở mom sông, việc mua và bán này sẽ không còn hề có cửa quán hay vốn liếng nhiều. Đây là một việc làm vất vả, cực nhọc, thu nhập tạm bợ sông bà Tú vẫn đang “nuôi đủ” năm con với một chồng mà không một lời oán trách. Trong câu này, tác giả tách mình một bên, con một bên nhằm mục đích nhấn mạnh yếu tố việc, tuy nhiên ông đỗ tú tài nhưng không được làm quan, phải để gánh nặng lên đôi vai của người vợ, người mà ông yêu thương. Câu thơ như thể lời trách nặng nề của tác giả riêng với chính bản thân mình mình, Nhưng qua câu thơ ta cũng thấy được cái tình cảm yêu thương mà Tú Xương dành tặng cho vợ mình.

Để diễn tả một cách rõ ràng hơn sự vất vả trong việc làm của bà Tú, trong hai câu thực tác giả đã mượn hình ảnh con cò trong ca dao Việt Nam để trở thành “thân cò” nhằm mục đích thể hiện sự lặn lội vất vả của bà Tú trong việc làm mưu sinh hằng ngày tại nơi “quãng vắng”. Bên cạnh đó, Tú Xương còn khái quát một cách sinh động cảnh bán sỉ ở mom sông của bà Tú qua câu “Eo sèo mặt nước buổi đò đông”. Đó là hình ảnh nhốn nháo, tranh chấp mua và bán của nhiều con người dân có việc làm như bà Tú. Nhìn chung, cuộc sống bà Tú quá nhiều trở ngại vất vả gian truân.

Sự khó nhọc, vất vả của bà Tú không được tạm ngưng ở hai phần đề và thực mà nó còn tăng thêm ở phần luận. Bằng việc sử dụng hai câu thuật ngữ “một duyên, hai nợ” và “năm nắng mười mưa” tác giả đã toát lên sự hi sinh cao cả của bà Tú, đó là việc đồng ý số phận chăm sóc cho chồng con và dù nắng hay mưa cũng không bỏ việc. Ở đây, Tú Xương đã nêu lên đức tính tốt đẹp của bà Tú nói riêng và người phụ nữ nói chung, đó là yếu tố tần tảo, đảm đang, nhẫn nại, sẵn sàng hi sinh vì mái ấm gia đình. Đồng thời qua đây tác giả cũng thể hiện nỗi niềm biết ơn và quý trọng riêng với bà Tú.

Cùng với quý trọng và biết ơn bà Tú ở hai câu luận, thì hai câu kết là một cách nói ngao ngán về nỗi niềm tâm sự của tác giả- Tú Xương. Một lời thở dài về “cái thói đời” ông nhắc tới đó đó là cái xã hội lúc bấy giờ- một xã hội mang tính chất chất nửa tây nửa ta, nửa phong kiến, nửa thực dân với những tư tưởng và đạo lí bị suy thoái và khủng hoảng. Bên cạnh ông tự trách bản thân sao mà “ăn ở bạc” thi tuyển hoài mà không đỗ đạt, chẳng thể làm quan, không hỗ trợ được gì cho vợ con, đẩy vợ con phải chịu khổ vì mình. Cuối cùng mọi thứ đúc rút trong lời than đầy xót xa của Tú Xương

“Có chồng hờ hững cũng như không”.

Tóm lại “Thương vợ” là một bài thơ hay mang đậm giá trị cảm xúc của Tú Xương. Nó hay trong cách sử dụng từ ngữ, hình ảnh trong ca dao, thành ngữ của Tú Xương. Bài thơ lại mang đậm cảm xúc chân thành, lời thơ giản dị mà thâm thúy, nói lên tình cảm yêu thương, sự quý trọng mà Tú Xương dành riêng cho vợ. Bên cạnh đó, bài thơ còn thể hiện đức tính đẹp của người phụ nữ Việt Nam xã hội xưa nói chung và bà Tú nói riêng.

Thơ văn Trần Tế Xương gồm hai mảng lớn: trào phúng và trữ tình. Có bài hoàn toàn là đả kích, châm biếm, có bài thuần là trữ tình. Tuy vậy, hai mảng không tuyệt đối ngăn cách. Thường là châm biếm thâm thúy nhưng vẫn vẫn đang còn chất trữ tình. trái lại, trữ tình thấm thìa cũng pha chút cười cợt theo thói quen trào phúng. Thương vợ là một bài thơ như vậy.

Thương vợ là bài thơ phản ánh hình ảnh bà Tú vất vả, đảm đang, lặng lẽ hi sinh vì chồng vì con, đồng thời thể hiện tình thương yêu, quý trọng và biết ơn của Tú Xương riêng với những người vợ của tớ.

Quanh năm marketing thương mại ở mom sông,

Nuôi đủ năm con với một chồng.

Chỉ bằng vài lời kể nôm na, bình dị, Tú Xương đã hỗ trợ người đọc tưởng tượng ra cảnh bà Tú một mình mang trên vai gánh nặng mái ấm gia đình, lặn lội nơi đầu sông, bến chợ.

Mom sông là mỏm đất nhô ra dòng sông, cũng là một khu vực ở phía Bắc thành phố Tỉnh Nam Định. Ngày xưa, đấy là nơi trên bến dưới thuyền, người từ những nơi đổ về marketing thương mại. Quanh năm, bà Tú làm ăn ở đó để kiếm tiền trang trải cho môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên sống đời thường mái ấm gia đình gồm hai vợ chồng và năm người con thơ.

Quanh năm marketing thương mại nghĩa là không nghỉ ngơi ngày nào. Hơn nữa, chữ mom sông càng tô đậm thêm cái thế chênh vênh, không vững vàng của làm ăn. Mom sông ba bề là nước, hoàn toàn có thể đổ ùm xuống sông lúc nào không biết. Ở cái mỏm đất chênh vênh ấy, hình ảnh bà Tú dường như càng nhỏ bé và đơn độc. Một mình bà phải xông pha nơi đầu sông ngọn nguồn, vất vả tội nghiệp biết bao! Trên đấy là thời hạn, không khí và cả tính chất làm ăn marketing thương mại của bà Tú.

Tại sao bà Tú lại đồng ý sự lam lũ, vất vả như vậy? Đương nhiên là để nuôi chồng, nuôi con. Ngày xưa, xã hội phong kiến dành riêng cho phụ nữ bổn phận là thờ chồng, nuôi con. Với bà Tú, chắc như đinh là có chuyện thờ chồng. Thờ chồng bao hàm cả trách nhiệm và trách nhiệm nuôi chồng. Đó là yếu tố bất công của xã hội, nhưng xét về mặt đức độ thì sức đảm đang tháo vát của những người dân vợ như bà Tú thật đáng nể phục.

Cái không thông thường trong bài thơ là cách đếm số người. Giá như tính gộp lại là sáu miệng ăn và một mình bà Tú mà phải cáng đáng đến chừng ấy đã và đang là nhiều. Trên đời, phần lớn phụ nữ cũng gặp cảnh như vậy. Đằng này, tác giả đếm rõ ràng là: năm con với một chồng. Đặc biệt là tách riêng ông xã ra và đếm là một. Xuân Diệu có nhận xét rất hay khi đọc câu thơ này: “Hoá ra ông xã cũng phải nuôi, tựa hồ như lũ con nhỏ bé nên mới đến ngang hàng với chúng nó: một miệng ăn, hai miệng ăn…”.

Mà bà Tú nuôi chồng đâu có đơn thuần và giản dị như nuôi con. Cơm ăn đã đành, đôi lúc phải có tí rượu tí trà cho ông ngâm nga câu thơ câu phú. Áo mặc đã đành, còn phải có bộ cánh tử tế cho ông đi đây đi đó, chứ ai lại khiến cho ông quanh năm “Bức sốt nhưng mình vẫn áo bông” và “Một đoàn rách nát rưới con như bố”. Lại phải cho ông xổng xểnh ít tiền trong túi để gặp bạn, gặp bè. Ấy thế mà bà nuôi đủ, tức là đủ cả về số lượng lẫn chất lượng. Như vậy là bà Tú không riêng gì có nuôi ông Tú mà còn cung phụng, còn thờ.

Nhưng kể ra được những điều đó chứng tỏ là ông xã thấu hiểu và biết nhìn nhận một cách xứng danh công lao của bà vợ. Như vậy là thương vợ.

Đến câu thứ ba, hình ảnh bà Tú một mình thui thủi làm ăn càng hiện lên rõ ràng và rõ ràng hơn:

Lặn lội thân cò khi quãng vắng,

Eo sèo mặt nước buổi đò đông.

Tú Xương dùng một hình tượng quen thuộc trong văn chương dân gian nói về người phụ nữ lao động rất mất thời hạn rồi: Con cò lặn lội bờ sông nhưng ông không so sánh mà giống hệt thân phận bà Tú với thân cò. Tấm thân mảnh dẻ, yếu ớt của bà Tú mà phải chịu dãi nắng dầm sương thì đã là gian truân, tội nghiệp, vậy mà bà còn phải lặn lội sớm trưa. Nghĩa đen của từ này cũng gợi ra khá đầy đủ cái vất vả, khó nhọc trong nghĩa bóng. Tấm thân cò ấy lại lặn lội trên quãng vắng đường xa. Nói quãng vắng là tự nhiên nổi lên cái lẻ loi, hiu quạnh, lúc cần không biết nương tựa vào đâu, chưa nói tới những hiểm nguy nguy hiểm riêng với thân gái dặm trường. Eo sèo chi sự nói đi nói lại, có ý bất bình. Đò đông hoàn toàn có thể hiểu hai cách: một là đò ngang đã chở đầy người, hai là đò từ những nơi tập hợp lại rất nhiều. Hiểu cách nào thì cũng đúng với ý định đặc tả nỗi khó nhọc, gian truân trong cảnh kiếm ăn của bà Tú.

Bên cạnh nỗi khổ vật chất còn tồn tại nỗi khổ tinh thần. Vì chồng con mà phải lặn lội đường xa quãng vắng, nhưng liệu chồng con có biết cho chăng? Và bà Tú cứ bí mật lo toan như vậy cho tới hết đời, hết kiếp số phận bà là vậy.

Câu thơ miêu tả mà đầy chất trữ tình, nghe thật xót xa, tội nghiệp! Ông Tú tỏ ra thông cảm với nỗi khó nhọc của vợ và thương vợ đến vậy là thâm thúy.

Ông Tú hiểu thấu làm ăn của bà Tú. Khi quãng vắng, buổi đò đông, bà đều vất vả khó nhọc, không kể gian truân, không quản thân mình, một lòng vì chồng, vì con. Bà Tú mà nghe được những lời như vậy của ông chắc cũng thấy gánh nặng trên vai mình nhẹ bớt và trong thâm tâm bà cũng khá được an ủi không ít.

Nhưng không phải chỉ có thế, giọng điệu trữ tình kín kẽ lồng trong hai câu tường thuật miêu tả (câu 3, 4) chứng tỏ tim ông Tú không phải dửng dưng. Thương vợ nhưng cũng là tự trách mình. Không phải chỉ tự coi mình là một miệng ăn để vợ phải nuôi mà còn hổ thẹn, thấy mình có cái gì đó như nhẫn tâm. Ông chồng trụ cột mái ấm gia đình là mình ở đâu rồi mà để vợ phải nhọc nhằn, gian truân đến vậy? Tự trách mình như vậy cũng là thương vợ thêm sâu.

Một duyên hai nợ âu đành phận,

Năm nắng mười mưa dám quản công.

Tú Xương lại vận dụng thêm một thành ngữ, một câu ca dân gian khác: Vợ chồng là duyên là nợ, Một duyên hai nợ ba tình. Vợ chồng gặp nhau là vì ông Tơ bà Nguyệt sắp xếp từ kiếp trước. Có duyên thì tốt đẹp, niềm sung sướng, là nợ thì đau khổ một đời.

Có lẽ ở đây, ông Tú mượn tâm tư nguyện vọng bà Tú mà suy ngẫm hay đúng ra, ông hoá thân vào bà để đồng cảm hơn: lấy chồng như vậy này thì cũng là duyên hoặc nợ thôi, số phận đã thế thì cũng đành thế. Cho nên có khổ cực bao nhiêu, năm nắng mười mưa cũng phải chịu, phải lo, nào dám quản công. Chẳng còn là một chuyện thân nữa, dù là thân cò, mà đã là chuyện phận rồi, chuyện số phận.

Ôi! Lấy vợ lấy chồng, người ta bảo là duyên là nợ, nghĩ cũng đúng thật! Số phận đã như vậy thì cũng đành thôi, chứ biết làm thế nào?! Cái số kiếp người phụ nữ như tấm lụa đào, như hạt mưa sa, như con thuyền lênh đênh mười hai bến nước, như cơm nguội đỡ khi đói lòng… Trách làm thế nào được! Vậy thì còn dám kể gì gian lao, dám quản gì mưa nắng!

Lại thêm nghĩa của mấy nhóm từ âu đành, dám quản. Âu đành là một sự bất đắc dĩ, xếp lại, nén xuống những gì bất bình, tủi nhục. Dám quản tức là không đủ can đảm kể gì đến công lao, là thái độ đồng ý gánh chịu mọi sự nhọc nhằn. Thêm âm thanh nặng nề của từ phận ở cuối câu khép lại càng làm cho câu thơ phù phù thích hợp với cảm xúc bị dồn nén vào trong.

Vậy là chỉ bốn câu thơ mà chân dung bà Tú hiện lên hoàn hảo nhất: từ vất vả tất bật, lăn lộn ở ngoài đời, đến năm liệu bảy lo trong mái ấm gia đình, từ con người của làm ăn, đảm đang tháo vát, chịu thương chịu khó, đến con người của đức độ, thảo hiền, đầy tinh thần vị tha. Hình ảnh bà Tú tiêu biểu vượt trội cho phẩm chất tốt đẹp của những người dân vợ, người mẹ Việt Nam.

Thương vợ mà nói ra là mình thương thì đã và đang quý. Ở đây, ông Tú đã nhập thân vào bà Tú để thấu hiểu nỗi niềm và thể hiện tình cảm của tớ bằng những lời thơ chân thành, thấm thía. Như vậy mà không phải là thương vợ thâm thúy hay sao?

Đó là thương vợ, còn tự trách mình? Ngày ngày ngồi không, làm một miệng ăn cho vợ nuôi, nghiễm nhiên thưởng thức trong lúc vợ phải ngược xuôi tần tảo, nghe đã và đang sẵn có cái gì đó bất nhẫn. Nay vợ thầm oán trách, tủi hờn mà quy số phận xấu số ấy là vì một duyên hai nợ, thử hỏi ông xã làm thế nào mà không sở hữu và nhận thấy lỗi của tớ? Tự trách đến như vậy là ngoài tình thương vợ đã có thêm ý thức trách nhiệm.

Cha mẹ thói đời ăn ở bạc,

Có chồng hờ hững cũng như không.

Câu kết là một tiếng chửi đổng cái thói đời ăn ở bạc. Không phải lần này ông Tú mới chửi như vậy. Trong bài Gặp người ăn xin, ông đã và đang từng chửi – chửi mình mà thực ra là chửi đời: Người đói, ta này cũng chẳng no, Cha thằng nào có, tiếc không cho. Chỉ khác ở đoạn là lần này, lời chửi tuy có ném thẳng vào đời, nhưng trước hết là ném vào mình. Để tự trách mình thì ông phải chửi. Mà ông phải để câu chửi ấy vào miệng bà Tú thì mới đích đáng! Nhưng bà Tú vốn con gái nhà dòng, chẳng đời nào lại chanh chua, thô tục dám chửi chồng. Nhưng riêng với ông Tú thì tự trách đến mức phải bật ra tiếng chửi như vậy là giận mình thật sự. Bài thơ ông viết ra cốt để bày tỏ tình thương yêu, quý trọng người vợ đảm đang và tự trách mình là đồ tầm thường, vô tích sự.

Bà Tú vất vả đến thế, ông Tú tự trách mình đến thế thì đương nhiên là phải tức bực đến bật ra tiếng chửi. Nhận lỗi chưa đủ, nguyền rủa mình bằng câu chửi đổng mới xứng với tội lỗi, ông Tú lại chẳng dè dặt gì với chữ nghĩa mà dùng luôn cách chửi dân gian: Cha mẹ thói đời.

Bà Tú không hề coi chồng là ăn ở bạc, nhưng ông Tú thì gọi đích danh tội lỗi của tớ ra như vậy, vợ chồng với nhau mà như vậy thì còn gì mà không ông Tú lại không nói trực tiếp là mình ăn ở bạc mà khái quát nó lên thành thói đời. Thói đời đen bạc tượng trưng cho bản chất của xã hội kim tiền dưới thời thực dân phong kiến, ở thành thị điều này càng tệ hại hơn. Hoá ra đệ tử của thánh hiền là ông Tú mà cũng trở nên nhiễm cái thói đời xấu xa ấy. Như vậy là từ hổ thẹn, ông Tú đã đi tới chỗ xót xa, tự trách.

Câu kết là yếu tố phán xét vô cùng đau đớn nhưng cũng rất công minh, ông Tú xỉ vả mình là ăn ở bạc, nhưng xét ra cái bạc ấy cũng mới chỉ ở tại mức hờ hững. Hờ hững trước việc nhà, trước mọi lo toan, vất vả, trước thái độ cam phận của vợ. Đã là vợ chồng, trăm sự cùng lo mới phải. Bà Tú không bắt buộc ông vất vả như bà mà chỉ mong sao ông đừng hờ hững, ông hãy quan tâm lo cho mái ấm gia đình chút ít, trước hết là ông hiểu cho bà, như vậy cũng đủ cho bà ấm lòng và có nụ cười.

Cả bài thơ cô đúc lại ở ý này: ở câu đề, ông xã xuất hiện với tư cách là một miệng ăn phải nuôi, ở câu thực, câu luận, ông xã vắng bóng. Bài thơ chấm hết bằng sự day dứt, ân hận trong câu kết: Có chồng hờ hững cũng như không, càng làm tăng thêm nỗi thương vợ của nhà thơ. Đó là cách nói của Tú Xương, đã nói gì là nói ráo riết đến tận cùng. Tuy nhiên, có điều này ông đã nói oan cho mình: đó là hai chữ hờ hững. Vì giận mình mà ông nói thế thôi, chứ thực lòng ông đâu có hờ hững với bà. Bởi nếu ông hờ hững thì đang không còn bài Thương vợ thấm thía và cảm động đến như vậy.

Nhắc đến những nhà thơ trào phúng trung đại thì người ta nhớ đến thứ nhất có lẽ rằng là Trần Tế Xương. Quả thật thơ ông mang những nét trào phùng đặc biệt quan trọng nhất, nó không nhẹ nhàng nhưng thâm thúy sâu cay như Nguyễn Khuyến mà nó sâu cay, cười mỉa mai trước những cái sự đời. Cũng in như Nguyễn Khuyến, Trần Tế Xương cũng luôn có thể có bài thơ tự cười mình, không riêng gì có cười xã hội mà ông còn cười chính bản thân mình mình. Và cũng chính vì thế mà Nguyễn Khuyến có bài tự trào thì Trần Tế Xương cũng luôn có thể có bài Thương vợ. Nhan đề bài thơ gợi lên cho ta tình cảm của nhà thơ dành riêng cho những người dân vợ mình nhưng đồng thời nội dung bài thơ còn thể hiện một tiếng cười về bản thân bất tài vô dụng của Trần Tế Xương.

Hai câu thơ mở đầu Trần Tế Xương đã kể lên những nỗi vất vả của người vợ thương yêu của tớ. Đó là yếu tố vất vả được hiện lên và mục tiêu của việc làm ấy:

“Quanh năm marketing thương mại ở mom sông,

Nuôi đủ năm con với một chồng”

Hình ảnh người vợ của Trần Tế Xương hiện lên in như những người dân phụ nữ, người mẹ nào trong hình dáng người phụ nữ rất mất thời hạn rồi với cái nghề marketing thương mại. Chỉ nên phải có thế mà biết bao nhiêu hình ảnh giản dị hay lam hay làm của người phụ nữ xưa hiện ra. Đó là hình ảnh người phụ nữ áo nâu váy đụp gánh toàn bộ những thành phầm & hàng hóa trên đôi vai nhỏ bé của tớ ra chợ rồi lại từ chợ về nhà. Người vợ của nhà thơ hiện lên cũng với hình ảnh ấy và việc làm ấy đặc biệt quan trọng rằng việc làm ấy được trình làng thường xuyên qua hai từ “quanh năm”. Người phụ nữ ấy thao tác vất vả quanh năm cũng chỉ một việc làm đó từ thời điểm năm này qua năm khác. Thế nhưng khu vực không phải trên những mặt đất phẳng phiu và lại ở mom sông gợi sự vất vả, nguy hiểm. Như vậy vợ nhà thơ là một người không những vất vả mà còn phải đương đầu với nguy hiểm. Thế nhưng bà Tú làm như vậy để được gì, không riêng gì có nuôi bản thân mình mà bà Tú còn phải nuôi đủ “năm con với một chồng”. Ở đây nhà thơ đang tự cười chính bản thân mình mình. Chồng cũng trở thành một số trong những lượng đếm ngang hàng với những người con trong gánh nặng của người vợ. Không những thế còn là một “nuôi đủ” càng chứng tỏ gánh nặng của người vợ kia. Giờ đây quang gánh kia không riêng gì có đơn thuần và giản dị là những món đồ của bà nữa mà trên này còn tồn tại cả năm con với một người chồng.

Sang hai câu thơ tiếp theo người chồng gánh nặng kia lại tiếp tục thể hiện lòng thương vợ của tớ và những vất vả mà bà Tú phải trải qua hằng ngày:

“Lặn lội thân cò khi quãng vắng,

Eo sèo mặt nước buổi đò đông.”

Ông chồng người mà sẽ là trụ cột của mái ấm gia đình không riêng gì có về tinh thần mà còn về kinh tế tài chính nhưng giờ đây lại là gánh nặng của vợ mình. Bà Tú phải lặn lội với những nguy hiểm khi đi vào những con phố vắng mà chỉ có một mình. Hình ảnh con cò trong câu ca dao xưa tượng trưng cho những người dân phụ nữ nghèo khổ lại được nhà thơ sử dụng trong bài thơ của tớ. Không biết rằng có biết bao nhiêu những trở ngại vất vả và nguy hiểm đang rình dập và nuốt lấy vợ mình. Vượt qua những nguy hiểm trở ngại vất vả ấy bà Tú vẫn đi đến chợ mom sông trên những buổi đò eo sèo những lời của người tiêu dùng kẻ bán. Họ đang mặc cả với nhau từng đồng một để lo cho mái ấm gia đình mình.

Và rồi nhà thơ nói tới duyên phận của tớ với vợ và như thay vợ nói lên cái thở dài chán nản trước một người chồng và lại gánh nặng như một người con thứ sáu trong nhà:

“Một duyên, hai nợ, âu đành phận,

Năm nắng, mười mưa, dám quản công. ”

Người xưa hay có ý niệm về duyên và nợ, hai người lấy nhau thì là có duyên có nợ từ kiếp trước, còn yêu nhau mà không lấy được nhau thì đó là có duyên nhưng không còn nợ. Ở đây bà Tú lại sở hữu duyên có cả nợ với nhà thơ nên mới chịu cảnh trở ngại vất vả khổ cực như vậy. Một chữ duyên, hai chữ nợ, thôi thì đành phận với nhau. Nhà thơ lại thể hiện sự vất vả của vợ mình qua “năm nắng, mười mưa”. Câu thơ ấy như gợi lên sự khó nhọc mà trong ca dao cũng nhắc tới như “một nắng hai sương”. Có thể thấy rằng chính cái số đếm rõ ràng ấy đã làm nổi trội lên sự khó nhọc của bà Tú. Thế nhưng Bà Tú còn hiện lên đẹp hơn lúc không quản công gánh nặng ấy. Bà thương chồng thương con và hi sinh cho chồng con mà không một lời than vãn.

Nhưng chính vì sự không than vãn và đức hi sinh ấy làm cho nhà thơ không thể nào yên lòng được:

“Cha mẹ thói đời ăn ở bạc:

Có chồng hờ hững cũng như không!”

Thương vợ Trần Tế Xương cũng như đang tự cười bản thân mình và hai câu thơ cuối này là tiếng chửi to nhất, sâu cay nhất. Tác giả tự thấy bản thân mình ăn ở bạc không thể giúp sức được gì cho những người dân vợ chân yếu tay mềm hơn mình thật nhiều, ngẫm thấy có chồng cũng như không. Phải chăng nhà thơ đang chửi rủa dằn vặt chính bản thân mình mình vì không thể nào giúp sức cho vợ?

Qua đây ta thấy nhà thơ Trần Tế Xương thể hiện sự thương vợ thâm thúy. Bài thơ in như một bức thư, một dòng nhật kí mà nhà thơ muốn gửi đến vợ mình. Đặc biệt bản thân ông ý thức rõ được sự vô dụng của tớ mà tự thấy xấu hổ mà tự chửi chính mình. Nói tóm lại dù thế nào đi nữa thì qua đây toàn bộ chúng ta cũng biết được tâm trạng và tình cảm của Trần Tế Xương dành riêng cho vợ mình.

Mời những bạn tìm hiểu thêm thêm những thông tin hữu ích khác trên phân mục Tài liệu của Mobitool VN.

://.youtube/watch?v=gFPU7zZCDe4

Video Cảm nhận của anh chỉ về tình cảm của Tú Xương dành riêng cho vợ trong bài thơ Thương vợ ?

Bạn vừa đọc tài liệu Với Một số hướng dẫn một cách rõ ràng hơn về Video Cảm nhận của anh chỉ về tình cảm của Tú Xương dành riêng cho vợ trong bài thơ Thương vợ tiên tiến và phát triển nhất

Chia Sẻ Link Download Cảm nhận của anh chỉ về tình cảm của Tú Xương dành riêng cho vợ trong bài thơ Thương vợ miễn phí

Pro đang tìm một số trong những Chia Sẻ Link Down Cảm nhận của anh chỉ về tình cảm của Tú Xương dành riêng cho vợ trong bài thơ Thương vợ Free.

Giải đáp vướng mắc về Cảm nhận của anh chỉ về tình cảm của Tú Xương dành riêng cho vợ trong bài thơ Thương vợ

Nếu sau khi đọc nội dung bài viết Cảm nhận của anh chỉ về tình cảm của Tú Xương dành riêng cho vợ trong bài thơ Thương vợ vẫn chưa hiểu thì hoàn toàn có thể lại Comment ở cuối bài để Ad lý giải và hướng dẫn lại nha
#Cảm #nhận #của #anh #chỉ #về #tình #cảm #của #Tú #Xương #dành #cho #vợ #trong #bài #thơ #Thương #vợ