Review Giải bài tập chuỗi kích thước 2022

Mẹo về Giải bài tập chuỗi kích thước 2022

Bạn đang tìm kiếm từ khóa Giải bài tập chuỗi kích thước được Update vào lúc : 2022-11-23 05:01:28 . Với phương châm chia sẻ Mẹo về trong nội dung bài viết một cách Chi Tiết Mới Nhất. Nếu sau khi Read Post vẫn ko hiểu thì hoàn toàn có thể lại Comments ở cuối bài để Mình lý giải và hướng dẫn lại nha.

Tài liệu CHƯƠNG 6: CHUỖI KÍCH THƯỚC pptx

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản khá đầy đủ của tài liệu tại đây (241.59 KB, 17 trang )

Nội dung chính

Tài liệu CHƯƠNG 6: CHUỖI KÍCH THƯỚC pptxChương 5 chuỗi kích thước + chương 6 ghi kích thước cho những bản vẽ rõ ràng máyVideo liên quan

Chương VI CHUỖI KÍCH THƯỚC
* Khi thiết kế máy mới, ngoài việc tính toán động học và động lực học, người thiết
kế nên phải quy định được dung sai được cho phép về vị trí tương quan Một trong những cụ ông cụ bà thể để đảm
bảo kĩ năng thao tác của máy, bảo vệ tính kinh tế tài chính sản xuất những cụ ông cụ bà thể máy cũng như độ
tin cậy và tuổi bền của máy. Một trong những phương tiện đi lại để xác lập một cách hợp lý
dung sai được cho phép về vị trí Một trong những cụ ông cụ bà thể là tính toán chuỗi kích thước.
Nội dung chương sẽ xử lý và xử lý yếu tố sai số của một kích thước gồm có nhiều kích
thước tạo thành tức là sai số về yếu tố hình học của máy hay bộ phận máy do nhiều rõ ràng
có sai số tạo ra.
6.1 – Các khái niệm và định nghĩa cơ bản
6.1.1 – Định nghĩa
– Chuỗi kích thước là một tập hợp những kích thước tiếp nối đuôi nhau nhau ở một hay một số trong những chi
tiết tạo thành một vòng khép kín. Chúng xác lập độ đúng chuẩn vị trí tương quan Một trong những
mặt phẳng, những đường tâm của một hoặc nhiều rõ ràng tham gia lắp ghép.
– Như vậy để hình thành một chuỗi kích thước phải có hai Đk:
+) Các kích thước tiếp nối đuôi nhau nhau.
+) Các kích thước tạo thành một vòng khép kín.
6.1.2 – Phân loại
– Tùy theo vị trí và sự phân loại của chuỗi kích thước trong những cụ ông cụ bà thể và bộ phận máy,
người ta phân chuỗi kích thước thành nhiều loại.
a) Chuỗi kích thước rõ ràng
– Chuỗi kích thước trong số đó chỉ có kích thước của một
rõ ràng gọi là chuỗi kích thước rõ ràng.
– Chuỗi kích thước rõ ràng dùng để xác lập độ
đúng chuẩn vị trí tương quan Một trong những mặt phẳng hoặc
đường trục của một rõ ràng.
Hình 6.1 Chuỗi kích thước rõ ràng
60
b) Chuỗi kích thước lắp ráp
– Là chuỗi kích thước gồm có những kích thước của
nhiều rõ ràng lắp ráp với nhau gọi là chuỗi kích

thước lắp.
– Chuỗi kích thước lắp ráp dùng để xác lập độ
đúng chuẩn vị trí tương quan Một trong những mặt phẳng hoặc
những đường tâm của một số trong những rõ ràng lắp ráp với nhau.
Hình 6.2 Chuỗi kích thước lắp ráp
c) Chuỗi kích thước đường thẳng
– Là chuỗi mà những kích thước của chuỗi tuy nhiên tuy nhiên với nhau.
d) Chuỗi kích thước mặt phẳng
– Là chuỗi mà những kích thước của chuỗi nằm trong một mặt phẳng hay một số trong những mặt
phẳng tuy nhiên tuy nhiên với nhau.
e) Chuỗi kích thước góc
Các kích thước trong chuỗi là những trị số về góc.
f) Chuỗi kích thước không khí
Các kích thước trong chỗi nằm trong những mặt phẳng không tuy nhiên tuy nhiên với nhau. Chuỗi
kích thước không khí là trường hợp tổng quát của
chuỗi đường thẳng, chuỗi mặt phẳng và chuỗi kích
thước góc. Khi gặp những chuỗi không khí ta hoàn toàn có thể
qui về chuỗi kích thước đường thẳng hoặc mặt
phẳng bằng phương pháp chiếu những kích thước trong chuỗi
lên những mặt phẳng của hệ toạ độ Đêcac vuông góc.
Hình 6.3 Chuỗi kích thước mặt phẳng
* Ngoài ra người ta còn phân ra chuỗi kích thước độc lập và chuỗi kích thước quan hệ.
– Chuỗi độc lập: những kích thước trong chuỗi không còn quan hệ với chuỗi kích thước
khác. Ví dụ hình 6.1, hình 6.2, hình 6.3.
– Chuỗi quan hệ: một hoặc một số trong những kích thước hoàn toàn có thể tham gia vào hai hay nhiều chuỗi
kích thước.
Ví dụ:
61
B
1

, B
2
, B
3
là những kích thước thiết kế
A
1
, A
2
, A
3
là những kích thước công nghệ tiên tiến và phát triển
Ở đây ta hoàn toàn có thể lấy được hai chuỗi:
Chuỗi 1: Gồm những khâu A
2
, A
3
và B
2
Chuỗi 2: Gồm những khâu A
1
, A
2
và B
1
Như vậy A
2
tham gia vào hai chuỗi. Vậy đây
là một chuỗi quan hệ.
Hình 6.4 Ví dụ chuỗi quan hệ

* Các kích thước trong chuỗi được gọi là những khâu. Theo sự hình thành những khâu trong
chuỗi người ta phân biệt:
– Khâu thành phần (A
i
): Là những khâu không còn liên quan với nhau về mặt sai số
(giá trị của nó không tùy từng những khâu khác). Kích thước của chúng hình thành độc
lập trong quy trình gia công.
Trong khâu thành phần chia ra:
+) Khâu thành phần tăng: là khâu mà khi kích thước của nó tăng sẽ làm tăng kích thước
khâu khép kín và ngược lại.
+) Khâu thành phần giảm: là khâu mà khi kích thước của nó giảm sẽ làm tăng kích
thước khâu khép kín và ngược lại.
– Khâu khép kín (A
Σ

): Là khâu hoàn thành xong ở đầu cuối (sau khi gia công hoặc lắp ráp).
Giá trị của khâu khép kín hoàn toàn phụ thuộc giá trị của những khâu thành phần trong chuỗi.
Trong một chuỗi chỉ có một khâu khép kín. Khâu khép kín còn được gọi là khâu khởi
thuỷ trong chuỗi.
* Muốn phân biệt khâu thành phần và khâu khép kín của một chuỗi kích thước rõ ràng
nên phải ghi nhận trình tự gia công những kích thước trong chuỗi ấy.
Ví dụ: Trong chuỗi lắp ráp khâu khép kín thường là độ hở hoặc độ dôi nào đó hoặc
kích thước xác lập vị trí giữa hai mặt phẳng, những kích thước rõ ràng tham gia vào chuỗi đều
là khâu thành phần.
6.2 – Giải chuỗi kích thước
* Nhiệm vụ của việc giải chuỗi kích thước:
– Giải chuỗi kích thước là xác lập được dung sai, những sai lệch số lượng giới hạn của những khâu
sao cho chúng đạt được xem đổi lẫn hiệu suất cao (hoàn toàn hay là không hoàn toàn) và đảm
bảo yêu cầu về độ đúng chuẩn cũng như kĩ năng thao tác của rõ ràng hoặc bộ phận máy.
* Có hai phương pháp giải chuỗi kích thước: Giải chuỗi theo phương pháp đổi lẫn chức

năng hoàn toàn và phương pháp đổi lẫn hiệu suất cao không hoàn toàn.
* Việc giải chuỗi kích thước hoàn toàn có thể tiến hành qua hai bài toán:
62
– Bài toán thuận: Trong bài toán này, yêu cầu phải xác lập kích thước danh nghĩa,
dung sai, những sai lệch số lượng giới hạn của khâu khép kín lúc biết kích thước danh nghĩa, dung sai
và những sai lệch số lượng giới hạn của những khâu thành phần.
– Bài toán nghịch: Xác định kích thước dung sai và những sai lệch số lượng giới hạn của những khâu
thành phần lúc biết kích thước danh nghĩa, dung sai và sai lệch số lượng giới hạn của khâu khép
kín.
Chẳng hạn khi thiết kế máy, người ta xuất phát từ độ đúng chuẩn chung đã cho trước của
máy để xác lập độ đúng chuẩn của những cụ ông cụ bà thể hợp thành.
6.2.1 – Giải bài toán theo phương pháp đổi lẫn hiệu suất cao hoàn toàn (phương pháp
cực lớn cực tiểu)
a) Bài toán thuận: Biết kích thước danh nghĩa, dung sai và sai lệch số lượng giới hạn của những
khâu thành phần. Xác định kích thước danh nghĩa, dung sai và sai lệch của khâu khép kín,
(thông thường đấy là bài toán kiểm nghiệm).
– Để tiện cho việc giải, nên sơ đồ hoá những chuỗi. Các chuỗi như hình 6.1,
6.2, 6.3, thường được sơ đồ hóa thành những chuỗi tương tự như những hình 6.5, hình 6.6
và hình 6.7.
Hình 6.5 Sđh chuỗi kt rõ ràng Hình 6.6 Sđh chuỗi kt lắp ráp Hình 6.7Sđh chuỗi kt mặt
phẳng
Giả sử ký hiệu A

là khâu khép kín thì chuỗi như hình 6.5 hoàn toàn có thể viết:
A

= A
4
= A
1

– A
2
– A
3

Còn chuỗi mặt phẳng như hình 6.7 hoàn toàn có thể viết:
A

= A
3
= A
1
. cosα + A
2
. cosβ
Tổng quát hoàn toàn có thể viết:
A

= β
1
. A
1
+ β
2
. A
2
+ + β
n
. A
n

=

n
ii
A
1
β
(6.1)
Trong số đó β
i
là những thông số cố định và thắt chặt gọi là thông số ảnh hưởng của khâu thành phần đến
khâu khép kín.
Trong chuỗi đường thẳng: β
i
= +1 riêng với những khâu tăng
β
i
= – 1 riêng với những khâu giảm
Trong chuỗi mặt phẳng: β
i
= + cosα riêng với những khâu tăng
β
i
= – cosα riêng với những khâu giảm
* Như vậy hoàn toàn có thể nói rằng rằng, khâu tăng là khâu có thông số ảnh hưởng dương, còn khâu giảm
là khâu có thông số ảnh hưởng âm. Trong trường hợp chung nếu gọi số khâu thành phần tăng
trong chuỗi là m và số khâu thành phần giảm là (n – m). Tổng số khâu trong chuỗi là n + 1.
63
Do đó hoàn toàn có thể viết công thức (6.1) tổng quát như sau:

+
Σ
+=
n
m
ii
m
ii
AAA
11
ββ
(6.2)
Đây là công thức cơ sở để giải chuỗi kích thước.
Trong số đó: Tổng thứ nhất gồm có m khâu thành phần tăng
Tổng thứ hai gồm có ( n m) khâu thành phần giảm
* Xác định dung sai của khâu khép kín:
Trên cơ sở công thức (6.2) nhận thấy rằng: khâu khép kín có mức giá trị lớn số 1 khi những
khâu tăng có mức giá trị lớn số 1 về những khâu giảm có mức giá trị nhỏ nhất.

+
Σ
+=
n
m
ii
m
ii
AAA
11
minmaxmax

ββ
(6.3)
Tương tự như vậy giá trị nhỏ nhất của khâu khép kín.

+
Σ
+=
n
m
ii
m
ii
AAA
11
maxminmin
ββ
(6.4)
)(
1111
maxminminmaxminmax

++
ΣΣ
++==
Σ
n
m
ii
m
ii

n
m
ii
m
iiA
AAAAAAT
ββββ
Dung sai của khâu khép kín:

+
=
Σ
n
m
Ai
m
AiA
ii
TTT
11
ββ
Chú ý: toàn bộ những khâu thành phần giảm đều phải có thông số ảnh hưởng âm do đó công thức
trên hoàn toàn có thể viết:

=
Σ
n
AiA
i
TT

1
//
β
(6.5)
Vậy: Trong chuỗi kích thước, dung sai khâu khép kín bằng tổng dung sai những khâu
thành phần nhân với những thông số ảnh hưởng của chúng.
– Đối với chuỗi đường thẳng, ta có: β
i
= ±1

=
Σ
n
AA
i
TT
1
Vậy trong chuỗi đường thẳng, dung sai của khâu khép kín bằng tổng dung sai của những
khâu thành phần.
* Xác định những sai lệch số lượng giới hạn:
– Sai lệch số lượng giới hạn trên của khâu khép kín ES

.
ΣΣΣ
=
AA
max
ES
)(

1111
minmax

++
++=
n
m
ii
m
ii
n
m
ii
m
ii
AAAA
ββββ
64

+
Σ
+=
n
m
ii
m
ii
EIESES
11
ββ

(6.6)
– Sai lệch số lượng giới hạn dưới của khâu khép kín EI
Σ
:
ΣΣΣ
= AAEI
min
)(
1111
maxmin

++
++=
n
m
ii
m
ii
n
m
ii
m
ii
AAAA
ββββ
1 1
(6.7)
Σ
+
= +

m n
i i i i
m
EI EI ES
β β
Như vậy bài toán thuận được giải xong bằng những công thức (6.2), (6.5), (6.6) và (6.7)
Ví dụ 1:
* Cho rõ ràng gia công như hình vẽ với trình tự gia công như sau:
1. Gia công mặt 1 và 4 đạt kích thước A
1
2. Gia công mặt 2 đạt kích thước A
3
3. Gia công mặt 3 đạt kích thước A
2
Cho: A
1
= 70
-0,3
; A
2
= 30
-0,15
A
3
= 10
+0,1
Tìm kích thước danh nghĩa, dung sai và
sai lệch của kích thước A
4

Hình 6.8 Chuỗi kích thước thẳng
b) Bài toán nghịch: Cho dung sai và sai lệch số lượng giới hạn của khâu khép kín. Xác định dung
sai, sai lệch số lượng giới hạn của những khâu thành phần.
* Nhận thấy công thức (6.5) là phương trình duy nhất cho mối liên hệ giữa dung sai
khâu khép kín và dung sai của những khâu thành phần. Trường hợp này cần tìm n ẩn số trong
khi chỉ có một phương trình. Do đó để giải bài toán cần đưa ra một số trong những giả thiết. Tương ứng
mỗi giả thiết sẽ có được một phương pháp gần đúng. Trong thực tiễn, thường sử dụng ba phương
pháp sau:
1) Coi dung sai những khâu thành phần là như nhau.
TA
1
= TA
2
= = TA
n
= TA
tb
2) Coi cấp đúng chuẩn của những khâu thành phần là như nhau.
a
1
= a
2
= = a
n
= a
tb
3) Phương pháp kinh nghiệm tay nghề.
* Ở môn học này phương pháp thứ hai sẽ tiến hành nghiên cứu và phân tích. Giả sử cấp đúng chuẩn của
những khâu thành phần là như nhau khi đó thông số cấp đúng chuẩn của những khâu bằng nhau.
a

1
= a
2
= = a
n
= a
tb
Dung sai những khâu thành phần TA
i
= a
tb
× i
i
(i – cty dung sai)
65

==
Σ
n
itbi
n
AiA
iaTT
i
11
////
ββ
i = 0,45
3
D

+ 0,001 D
Khi đó:
1
(6 )> .8=
/ /
Σ
=

A
tb
n
i i
T
a
i
β
Giá trị i
i
được tra bảng theo TCVN – 2244 – 99.
– Sau khi xác lập được a
tb
ta tra bảng so sánh giá trị a
tính
với a
bảng
để tìm cấp đúng chuẩn
chung của những khâu trong chuỗi.
– Trị số a
tb
tìm kiếm được thường không khớp với a

bảng
. Khi đó phải lấy cấp đúng chuẩn thấp đi
hoặc cao lên nhanh đạt tới gần a
bảng
nhất. Như vậy dung sai của những khâu thành phần trong chuỗi sẽ tiến hành
mở rộng hoặc thu hẹp hơn so với thực tiễn tính toán theo a
tb
. Để phục vụ yêu cầu đã cho của
khâu khép kín, phải để lại một khâu để bù trừ sai số do việc chọn cấp đúng chuẩn của khâu
thành phần thấp đi hoặc cao lên.
+) Nếu a
tính
> a
bảng
nghĩa là dung sai những khâu thành phần trong chuỗi bị thu hẹp. Do
đó khâu bù sẽ tiến hành mở rộng dung sai và nên lựa chọn khâu khó sản xuất nhất trong chuỗi.
+) Nếu a
tính
< a
bảng
nghĩa là dung sai những khâu thành phần trong chuỗi được mở rộng. Do
đó khâu bù sẽ phải thu hẹp dung sai nên lựa chọn khâu dễ sản xuất nhất trong chuỗi. Khi đã
chọn được a
bảng
, đã tìm kiếm được cấp đúng chuẩn và đã biết kích thước danh nghĩa của những khâu,
dựa theo TCVN 2244 99 để xác lập những sai lệch số lượng giới hạn và dung sai của chúng.
Khi tra bảng cần tuân theo qui ước:
+) Khâu thành phần tăng coi như lỗ cơ sở H
+) Khâu thành phần giảm coi như trục cơ sở h
Đến đây bài toán nghịch chỉ từ:

– Biết khâu khép kín.
– Biết (n-1) khâu thành phần.
– Tìm một khâu thành phần A
bù trừ
* Nếu khâu bù là khâu tăng: từ công thức (6.6).

+
ΣΣΣ
+==
n
m
ii
m
ii
eiESAAE
11
max
S
ββ

+

++=
n
m
iibubu
m
ii
eiESES

1
1
1
βββ
(6.9)
Từ công thức (6.7)
66

=

+
Σ
n
m
iii
bu
bu
eiEEE
1
1-m
1
i
SS
1
S

ββ
β

=

+
Σ
n
m
iii
bu
bu
esEIEIEI
1
1-m
1
i
1
ββ
β
(6.10)
* Nếu khâu bù trừ là khâu giảm theo công thức (6.7)
(6.11)
Theo công thức (6.6)

(6.12)
* Dung sai khâu bù:
(6.15)
c) Ứng dụng của phương pháp giải:
Do dung sai và sai lệch của những khâu được xác lập trên cơ sở đảm bảo tính đổi lẫn
hiệu suất cao hoàn toàn, nên phương pháp này còn có ưu điểm.
– Tạo Đk cho việc sử dụng máy móc, thiết bị có hiệu suất cao do việc thay thế khi sửa
chữa thuận tiện và đơn thuần và giản dị.
– Có thể lắp ráp tự động hóa vì không phải sửa chữa thay thế, kiểm soát và điều chỉnh hoặc phân nhóm khi lắp
ráp.
– Tạo Đk hợp tác sản xuất rộng tự do Một trong những xí nghiệp.
* Nhược điểm:
– Độ đúng chuẩn của những khâu thành phần cao do đó ngân sách công nghệ tiên tiến và phát triển lớn. Nhược điểm
này càng rõ rệt riêng với những chuỗi có nhiều khâu (thể hiện ở công thức (6.8).

Do đó phương pháp này nên làm vận dụng khi số khâu thành phần không lớn hoặc khi
khâu khép kín không yên cầu có độ đúng chuẩn cao. Trong những trường hợp khác nên tiến
hành giải chuỗi kích thước bằng phương pháp đổi lẫn hiệu suất cao không hoàn toàn.
Ví dụ 2:
Cho một kết cấu lắp như hình vẽ. Yêu cầu đưa ra của kết cấu lắp là đảm bảo khe hở
giữa mặt đầu vai trục và mặt đầu bạc ổ trục trong số lượng giới hạn A
Σ
:
A
Σ
= 1
+0,75
Cho biết: A
1
= 101 ; A

2
= 50
A
3
= A
5
= 5 ; A
4
= 140
67
Xác định dung sai và sai lệch số lượng giới hạn của những khâu thành phần trong chuỗi ?
A
1
A
2
A
3
A
4
A
Σ
A
5
Hình 6.9 Ví dụ 2
6.2.2- Giải bài toán theo phương pháp đổi lẫn hiệu suất cao không hoàn toàn
– Bao gồm những phương pháp sau:
+) Phương pháp tính theo xác suất.
+) Phương pháp lắp lựa chọn.
+) Phương pháp kiểm soát và điều chỉnh khi lắp.
+) Phương pháp sửa chữa thay thế khi lắp.

6.2.2.1- Phương pháp xác suất
a) Đặt yếu tố: Theo phương pháp đổi lẫn hoàn toàn có.
A

max
=

+
+
m n
m
iiii
AA
1 1
minmax
ββ
(6.2)
A

min
=

+
+
m n
m
iiii
AA
1 1
maxmin

ββ
(6.3)
Thấy rằng:
– Khâu khép kín có mức giá trị lớn số 1 khi toàn bộ những khâu thành phần tăng có mức giá trị lớn
nhất và toàn bộ những khâu giảm có mức giá trị nhỏ nhất.
– Khâu khép kín có mức giá trị nhỏ nhất lúc toàn bộ những khâu thành phần tăng có mức giá trị nhỏ nhất
và toàn bộ những khâu giảm có mức giá trị lớn số 1.
Điều đó hoàn toàn có thể xẩy ra, nhưng cần để ý quan tâm rằng rõ ràng có kích thước ở giá trị max và min có xác
suất rất nhỏ, cho nên vì thế sự phối hợp toàn bộ những giá trị cực lớn và cực tiểu cùng một lúc như vậy lại càng
có xác suất bé nhiều hơn nữa thế nữa và trong thực tiễn hoàn toàn có thể bỏ qua được.
Như vậy nếu bỏ qua những giá trị khâu khép kín có xác xuất bé thì hoàn toàn có thể nói rằng rằng, với
kích thước và dung sai cho trước của những khâu thành phần thì thực tiễn khâu khép kín có mức giá
68
trị max < giá trị A

max
theo công thức (6.5) và giá trị cực tiểu > giá trị A

min
theo công
thức (6.6). Khi đó với giá trị nhất định nào đó của khâu khép kín thì những khâu thành phần
cũng hoàn toàn có thể sản xuất với những dung sai TA
i
to nhiều hơn giá trị tính toán theo phương pháp trên.
b) Bài toán thuận: Biết dung sai, sai lệch số lượng giới hạn của những khâu thành phần. Tìm dung
sai, sai lệch số lượng giới hạn khâu khép kín.
Nếu gọi: σ
i

là sai lệch bình phương trung bình của khâu Ai
.
σ

là sai lệch bình phương trung bình của khâu A

Áp dụng lý thuyết xác suất ta có:
σ
2

=

σβ
m
1
2
i
2
i
+

+
n
m
ii
1
22
σβ
=

n
ii
1
22
σβ
(6.14)
– Ở chương trước ta đã biết rằng, nếu kích thước tuân theo quy luật phân
bố chuẩn, TT phân loại trùng với TT dung sai và khoảng chừng phân loại bằng với
khoảng chừng dung sai thì W = 6σ; W = T .
– Tuy nhiên trong trường hợp tổng quát, điều đó hầu như không xẩy ra. Do đó người ta
đưa vào thông số K gọi là thông số phân loại của đại lượng ngẫu nhiên. Hệ số K tùy từng
dạng đường cong phân loại tỷ suất xác suất và vị trí của nó so với TT dung sai.
Khi đó: W = 6σ = K. T σ =
6
K
.T
Thay vào công thức (6.14).
2
6
1

22

TK
=
2
6
1

β
n
1
2
i
2
i
K
. TA
i

Hình 6.10 Đường cong phân loại thực
222
1
22
iii
n
TAKTK
β

=
ΣΣ

T

=

n

iii
TAK
K
1
222
2
1
β
(6.15)
Trong công thức này K
Σ
, K
i
là thông số phân loại của khâu A
Σ
và những khâu thành phần A
i
.
Trên hình 6.10: Gốc O là vị trí kích thước danh nghĩa của khâu A
i

i
là TT dung sai của A
i
69
Do sai số khối mạng lưới hệ thống nên TT phân loại không trùng với TT dung sai. Quan hệ
giữa
_
Χ
i

và
i
hoàn toàn có thể viết:

_
Χ
i
=
i
+ α
i
2
i
TA

Trong số đó α
i
là thông số vị trí của đường phân loại tính đến việc không trùng nhau của trung
tâm phân loại và TT dung sai.
Đối với khâu khép kín:

X
=
Σ
+ α
Σ
.
2
Σ
TA

(6.16)
Tương tự riêng với những khâu thành phần:
2
i
A
i i i
T
X
α
= +
(6.17)
Theo công thức (6.4 A
Σ
=
ii
n
1
Aβ

Suy ra:

X
=

β
n
1
ii
A
Do đó:

Σ
+ α
Σ
.
2
Σ
TA
=

β
n
1
i
(
i
+ α
i
2
i
TA
)

Σ

=

β
n
1
i

(
i
+ α
i
2
i
TA
) – α
Σ
.
2
Σ
TA
(6.18)
Cũng trên hình 6.10 thấy rằng: ES

=
Σ
+
2
Σ
TA
EI

=
Σ
–
2
Σ
TA

Thay vào công thức có: ES

=

β
n
1
i
(
i
+ α
i
2
i
TA
) – α

2
Σ
TA
+
2
Σ
TA

=

β
n

1
i
(
i
+ α
i
2
i
TA
) + (1 – α

)
2
Σ
TA
(6.19)
EI

=

β
n
1
i
(
i
+ α
i
2
i

TA
) – (1+ α
Σ
)
2
Σ
TA
(6.20)
Bài toán thuận đã giải xong bằng những công thức: (6.15), (6.19), (6.20) những thông số α
i
, K
i
,
hoàn toàn tùy từng Đk gia công nên nên phải nhờ vào thống kê trong sản xuất
mới xác lập được.
Nói chung, với mức đúng chuẩn vừa phải hoàn toàn có thể lấy K
i
= 1,2 ;
α
i
= 0,15 riêng với những mặt phẳng bị bao.
α
i
= – 0,15 riêng với những mặt phẳng bao.
Riêng α

và K

phải dùng xác suất để tính. Nó tùy từng như hình thức vị trí đường cong
phân loại với mức độ đúng chuẩn đủ dùng hoàn toàn có thể lấy K

= 1; α

= 0.
Ví dụ 3: Bài toán nêu lên giống ví dụ 1.
Tìm kích thước danh nghĩa, dung sai và sai lệch của kích thước A
4
theo phương pháp xác suất
?
70
c) Bài toán nghịch:
Biết dung sai, sai lệch khâu khép kín tìm dung sai lệch khâu thành phần.
Cũng như trong phương pháp giải theo tính chất đổi lẫn hiệu suất cao hoàn toàn, ở đây
cũng luôn có thể có hai cách rất khác nhau:
* Coi dung sai những khâu thành phần bằng nhau:
TA
1
= TA
2
= = TA
n
= TA
tb
T
Σ
=

K
1

n
iii
TAK
1
222
β
và: TA
tb
= TA
i
=
2
1
2
.
.
i
n
i
K
TK

β
Phương pháp này rất ít dùng.
* Coi những khâu thành phần có cùng cấp đúng chuẩn:
Có: T
i
= a
tb

.i ; i = 0,45
3
D
+ 0,001D
Theo công thức (18). K
2

.T
2

=

n
iii
TAK
1
222
β
=

β
n
1
2
i
2
tb
2
i
2

i
i.aK

2 2 2
1
.
(6.21)
.
tb
n
i i i
K T
a
K iβ

=

Sau khi tính được a
tb
đem so sánh và chọn a
bảng
gần với a
tb
nhất và xác lập cấp đúng chuẩn
chung cho từng khâu. Sau đó dùng bảng dung sai và lắp ghép trụ trơn để tra dung sai cho (n-
1) khâu và để lại một khâu tính bù trừ sai số.
Còn lại khâu thành phần A
bù trừ
:

Lúc đó:
T
bù
=
22
1
1
22222
.

bubu
n
iii
K
KTTK
β
β

=
22
1
1
22222
.

bubu
n

iii
K
TKTK
β
β

(6.22)
– Sai lệch số lượng giới hạn trên: ES
bù
=
bù
+
2
1
T
bù
Theo công thức (6.21):
Σ
=
2
.)
2
(
1

+

T
TA
n
i
iii
ααβ
Khi đó:
k
k
kk
n
i
iii
k
TATA
T
β
αβαβα
2
.)
2
.(
2
.
1
1
++
=

=
bu
1
β
2
.)]
2
.(
2
.[
1
1
bu
bu
n
i
iii
TATA
T
ααβα
++

71
=

bu
1
β
2
)1()]
2
.(
2
.[
1
1
bu
bu
n
i
iii
TTA
T
ααβα
+++

(6.23)
Tương tự, Sai lệch số lượng giới hạn dưới:
EI
bù
=
bù

+
2
1
T
bù
=
bu
1
β
2
)1()]
2
.(
2
.[
1
1
bu
bu
n
i
iii
TTA
T
ααβα
+++

Thông thường giả thiết riêng với khâu khép kín thông số vị trí α
Σ
= 0. Nên hoàn toàn có thể viết gọn
lại:
ES
bù
=
bu
1
β
2
)1()]
2
.([
1
1
bu
bu
n
i
iii
TTA
ααβ
++

(6.24)
EI
bù

=
bu
1
β
2
)1()]
2
.([
1
1
bu
bu
n
i
iii
TTA
ααβ
++

(6.25)
Như vậy bài toán được giải xong bằng những công thức (6.22), (6.24), (6.25)
Ví dụ 4: Bài toán nêu lên giống ví dụ 2. Xác định dung sai và sai lệch số lượng giới hạn của những
khâu thành phần trong chuỗi theo phương pháp xác suất.
d) Ứng dụng của phương pháp tính theo xác suất.
– Vì phương pháp này hoàn toàn có thể tăng dung sai những khâu thành phần mà vẫn đảm bảo
yêu cầu khâu khép kín, do đó tạo Đk sản xuất thuận tiện và đơn thuần và giản dị.
– Số phế phẩm hoàn toàn có thể có nhưng nhỏ. Phương pháp này gần với thực tiễn hơn nên hay
dùng.

– Ở phương pháp này những thông số α
i
, K
i
phải được thống kê trên cơ sở khảo sát một số trong những lớn
kích thước của nhiều rõ ràng trong loạt gia công. Vì vậy phương pháp này chỉ dùng trong
sản xuất loạt lớn và hàng khối.
6.2.2.2- Phương pháp sửa chữa thay thế khi lắp
– Trong thực tiễn, khi sử dụng lắp ghép hình trụ trơn, có trường hợp do đặc tính yêu cầu
của mối ghép quá cao, yên cầu độ đúng chuẩn những khâu thành phần quá cao, gây trở ngại vất vả
cho việc sản xuất. Trong những trường hợp đó để nhận được lắp ghép có đặc tính yêu cầu
cao mà không phải sử dụng những khoảng chừng dung sai tiêu chuẩn đặc biệt quan trọng, đồng thời để đảm
bảo tính kinh tế tài chính sản xuất rõ ràng, người ta sử dụng kiểu lắp này.
– Bản chất của phương pháp sửa chữa thay thế khi lắp: dung sai của những khâu thành phần do
người thiết kế quy định nhờ vào Đk gia công rõ ràng, sao cho với dung sai đó người
ta hoàn toàn có thể sản xuất hợp lý. Lúc đã mở rộng dung sai của những khâu thành phần như vậy cho dễ
sản xuất thì yêu cầu khép kín sẽ không còn phục vụ được. Muốn cho khâu khép kín nằm trong
miền dung sai yêu cầu của nó thì phải tiến hành sửa chữa thay thế, như bằng phương pháp cạo, dũa lấy đi
một lớp sắt kẽm kim loại trên mặt phẳng một khâu nào đó trong chuỗi gọi là khâu bồi thường.
Ví dụ: Máy tiện có yêu cầu sai lệch về độ đồng tâm giữa trục chính của máy và tâm ụ
động e = 0,01 mm.
72
e
VÝt ®iÒu
chØnh
§Õ
Hình 6.11
Chuỗi kích thước tạo thành khâu khép kín – e có thật nhiều khâu thành phần mà e lại đồi
hỏi độ đúng chuẩn cao (dung sai nhỏ) cho nên vì thế không sử dụng những phương pháp đã tính toán
ở trên để xác lập dung sai của những khâu thành phần (chính bới sẽ rất nhỏ), mà mở rộng dung

sai của chúng đến mức sản xuất hợp lý được. Khi lắp, ta kiểm tra sai lệch độ đồng tâm e
(theo mặt phẳng thẳng đứng) nằm trong số lượng giới hạn yêu cầu. Chiều dày của đế ụ động chính
là khâu bồi thường của chuỗi kích thước.
Cần để ý quan tâm rằng khi cho dung sai kích thước những khâu thành phần, phải sắp xếp phạm vi
dung sai so với kích thước danh nghĩa sao cho khi lắp máy tâm ụ động bao giờ cũng cao
hơn tâm trục chính của máy.
– Với phương pháp này, về nguyên tắc nó hoàn toàn có thể đạt độ đúng chuẩn của khâu khép kín
cao bao nhiêu tùy ý. Tuy nhiên nó cũng tồn tại một số trong những nhược điểm sau:
+) Gây trở ngại vất vả cho quy trình lắp máy vì phải cạo sửa.
+) Khi lắp máy yên cầu công nhân có bậc cao vì việc làm sửa lắp khó.
+) Ngoài ra khó định mức được thời hạn cho việc làm này vì có những lúc phải cạo sửa
nhiều, có những lúc ít.
Tuy nhiên, phương pháp này cho hiệu suất cao kinh tế tài chính tốt. Bởi vì những trở ngại vất vả gây ra
trong quy trình lắp ráp vẫn thấp hơn những yếu tố tích cực mà phương pháp đem lại trong
quy trình gia công những cụ ông cụ bà thể khác.
6.2.2.3- Phương pháp kiểm soát và điều chỉnh khi lắp
Dung sai những sai lệch số lượng giới hạn của những khâu thành phần được thiết kế theo nhưng điều
kiện gia công và kiểm tra sao cho có lợi nhất, còn để đạt được độ đúng chuẩn yêu cầu của
khâu khép kín người ta tiến hành kiểm soát và điều chỉnh một khâu thành phần nào đó. Khâu đó gọi là
khâu kiểm soát và điều chỉnh.
Ví dụ: ngoài yêu cầu về độ đồng tâm trong mặt phẳng thẳng đứng như ví dụ trên, còn
có yêu cầu về độ đồng tâm trong mặt phẳng nằm ngang. Để đạt được yêu cầu về độ đồng
tâm trong mặt phẳng nằm ngang, người ta dùng vít kiểm soát và điều chỉnh để kiểm soát và điều chỉnh ụ động theo
phương ngang dựa theo sống trượt của mặt đế.
Phương pháp này còn có ưu điểm hơn phương pháp trên ở đoạn quy trình kiểm soát và điều chỉnh thuận tiện và đơn thuần và giản dị
và nhanh gọn hơn sửa chữa thay thế bằng cạo, dũa.
– Ứng dụng :
73
+) Thường dùng khi gặp bài toán nghịch có dung sai khâu khép kín quá nhỏ hoặc số
lượng khâu thành phần quá nhiều. Nếu giải theo những phương pháp khác (kể cả phương

pháp xác suất) khi dung sai những khâu thành phần quá nhỏ khó sản xuất. Các khâu kiểm soát và điều chỉnh
thường dùng hoàn toàn có thể là cố định và thắt chặt hoặc chuyển dời trong quy trình lắp ráp và vận hành.
Các kết cấu kiểm soát và điều chỉnh cố định và thắt chặt là những bạc thay thế; những vòng đệm; tấm đệm có chiều
dầy bằng nhau hoặc rất khác nhau. Chúng thuận tiện khi sử dụng hoàn toàn có thể kiểm soát và điều chỉnh khi lắp
cũng như khi vận hành.
Các kết cấu kiểm soát và điều chỉnh hoàn toàn có thể chuyển dời được chuyển dời bằng ren vít, bằng chêm,
bằng mặt côn, kết cấu chuyển dời lệch tâm.
Loại này được sử dụng rất rộng tự do riêng với những chuỗi có yêu cầu cao của khâu khép kín.
Ngoài ra còn sử dụng những rõ ràng đàn hồi làm khâu kiểm soát và điều chỉnh như lò xo, vòng đệm, tấm
đệm bằng cao su hoặc những vạt liệu đàn hồi khác. Độ biến dạng được cho phép của những cụ ông cụ bà thể điều
chỉnh loại này phải to nhiều hơn bị số kiểm soát và điều chỉnh tối thiểu Q..
6.2.2.4- Phương pháp lắp chọn
– Bản chất của phương pháp này là để đạt yêu cầu của khâu khép kín chọn những khâu thành phần
có kích thước thích hợp lắp với nhau, còn lúc gia công thì mở rộng dung sai để dễ sản xuất
Ví dụ: một lắp ghép trụ trơn trong khối mạng lưới hệ thống lỗ có KTDN = 20mm với đặc tính lắp ghép yêu
cầu: Smax = 0,020 ; Smin = 0,010. Để thỏa mãn nhu cầu yêu cầu lắp ghép trên, giả sử biết kích thước
loạt lỗ là D = 20
+0,005
và kích thước loạt trục là d =
0,010
0,015
20

Khi đó dung sai loạt rõ ràng trên là: T
D
= T
d
= 0,005
Với dung sai đó gây trở ngại vất vả cho quy trình sản xuất. Để tạo Đk dễ sản xuất, người

ta mở rộng dung sai của kích thước lỗ và trục lên gấp 5 lần:
T
D
= T
d
= 0,025. Khi đó, kích thước loạt rõ ràng gia công là:
D = 20
+0,025
và d =
0,010
0,015
20
+

. Với dung sai như vậy, tiến hành sản xuất loạt trục và lỗ một
cách thuận tiện và đơn thuần và giản dị. Tuy nhiên, khi đem lắp ghép chúng bất kỳ với nhau thì sẽ không còn đạt yêu
cầu. Muốn đảm bảo yêu cầu khâu khép kín, khi đó phải tiến hành chọn lắp bằng phương pháp phân
loại kích thước lỗ và trục thành những nhóm có miền dung sai rất khác nhau và lắp ghép những
nhóm trục và lỗ tương ứng để đảm bảo độ hở yêu cầu của lắp ghép như hình vẽ:
Hình 6.12 Sơ đồ phân nhóm miền dung sai
74
Phân loạt kích thước lỗ thành 5 nhóm : 1, 2, 3, 4, 5 và kích thước trục thành 5 nhóm
tương ứng: 1, 2, 3, 4, 5. Khi lắp rõ ràng những nhóm tương ứng với nhau: 1 1, 2
2, , 5 5 thì như vậy giá trị độ hở của lắp ghép bao giờ cũng đảm bảo yêu cầu.
Phương pháp này còn có nhược điểm là phải phân nhóm trước lúc lắp. Nếu số khâu thành
phần càng nhiều thì việc phân nhóm càng mất nhiều thời hạn và công sức của con người. Ngoài ra còn
tốn công quản trị và vận hành để những nhóm không lẫn vào nhau bằng phương pháp dữ gìn và bảo vệ riêng không liên quan gì đến nhau hoặc
ghi lại
Phương pháp chỉ vận dụng hiệu suất cao khi chuỗi có số khâu thành phần ít mà yêu cầu của
khâu khép kín lại quá cao. Ví dụ: trong sản xuất ổ lăn, sản xuất cặp đôi bạn trẻ piston và xilanh, chốt

piston và piston thường vận dụng phương pháp này.
6.3 Ghi kích thước cho bản vẽ rõ ràng máy
– Nhiệm vụ của việc ghi kích thước là xác lập dung sai cho những kích thước
rõ ràng máy rồi ghi vào bản vẽ. Trong quy trình thiết kế máy, quy trình ghi kích thước cho
rõ ràng chiếm vị trí rất quan trọng, chính bới kích thước và dung sai rõ ràng quyết định hành động tới chất
lượng thao tác, tính năng sử dụng máy, ảnh hưởng nhiều đến quy trình sản xuất rõ ràng đó.
6.3.1 Yêu cầu riêng với việc ghi kích thước
– Kích thước và cách ghi kích thước trên bản vẽ đều ảnh hưởng lớn đến chất lượng chi
tiết và quy trình sản xuất. Trong quy trình ghi kích thước, cần đảm bảo những yêu cầu sau:
1/ Dùng những kích thước tiêu chuẩn nếu đã được tiêu chuẩn hóa
2/ Đảm bảo chất lượng thao tác của rõ ràng nói riêng và những yêu cầu khác có
liên quan của cục phận máy hoặc máy nói chung
3/ Tạo Đk thuận tiện nhất cho việc gia công rõ ràng nói riêng và máy nói chung
* Yêu cầu thứ nhất nhằm mục đích đưa vào thiết kế và sản xuất số lượng nhiều nhất những kích thước
và kết cấu đã được tiêu chuẩn hóa, khi đó thuận tiện cho quy trình sản xuất và đảm bảo chỉ
tiêu kinh tế tài chính.
* Yêu cầu thứ hai nhằm mục đích thỏa mãn nhu cầu máy thiết kế đảm bảo tính năng sử dụng của nó với
chất lượng tốt. Nếu không xuất phát từ yêu cầu về chất lượng của máy để ghi kích thước
thì máy được sản xuất hoàn toàn có thể hoặc không thao tác được hoặc thao tác mà không đảm bảo
những yêu cầu kỹ thuật yên cầu.
* Yêu cầu thứ ba nhằm mục đích tạo thuận tiện nhất cho quy trình sản xuất. Với hai rõ ràng cùng
loại, cùng yêu cầu thao tác giống nhau tuy nhiên với cách ghi kích thước rất khác nhau thì quá
trình sản xuất sẽ rất khác nhau, và nếu ghi không hợp lý hoàn toàn có thể gây trở ngại vất vả cho sản xuất và
ảnh hưởng xấu tới hiệu suất cao kinh tế tài chính. Yêu cầu nầy yên cầu người thiết kế nên phải có những hiểu
biết nhất định về công nghệ tiên tiến và phát triển sản xuất
ba yêu cầu trên thể hiện tính thống nhất giữa yêu cầu kỹ thuật và hiệu suất cao kinh tế tài chính.
6.3.2 Những nguyên tắc cơ bản để ghi kích thước
Giai đoạn ghi kích thước cho bản vẽ sản xuất rõ ràng thì khi đó nhà thiết kế đã có khá đầy đủ
bản vẽ lắp của cục phận máy hoặc máy, ở này đã thể hiện khá đầy đủ kết cấu và kích thước danh
nghĩa chính của rõ ràng. Những kết cấu và kích thước danh nghĩa này được xem toán trên

cơ sở những yêu cầu về hiệu suất cao và kĩ năng chịu tải của máy. Nhiệm vụ của người
75
thiết kế thời gian hiện nay là xác lập độ đúng chuẩn về mặt kích thước thể hiện bằng giá trị về dung
sai là hầu hết.
1/ Ghi kích thước cho những kích thước tham gia vào những lắp ghép thông dụng
Các lắp ghép thông dụng như lắp ghép mặt phẳng trơn, lắp ghép ổ lăn, then hoa Những
lắp ghép này còn có đặc diểm:
+) Yêu cầu của chúng hầu hết do hiệu suất cao bản thân quyết định hành động mà ít chịu ảnh
hưởng bởi yêu cầu chung của máy (gọi là yêu cầu cục bộ).
+) Đặc tính của lắp ghép thường do một số trong những ít những kích thước quyết định hành động và những lắp
ghép này thông thường đã được tiêu chuẩn hóa
Khi đó, việc quyết định hành động kiểu lắp cần nhờ vào hiệu suất cao sử dụng của nó. Với những đặc
điểm này, thông thường để ghi kích thước cần lựa chọn kiểu lắp cho mối ghép theo tiêu
chuẩn đã có. Khi đã xác lập kiểu lắp thì dung sai của những kích thước tham gia lắp ghép
cũng tiếp tục được xác lập.
2/ Ghi kích thước cho những kích thước hiệu suất cao khác
Nhiệm vụ cần ghi kích thước cho những kích thước hiệu suất cao chiều dài. Các kích thước
này là những khâu thành phần của một chuỗi kích thước lắp mà khâu khép kín là yêu cầu
chung của một bộ phận máy hoặc máy. Khi đó, để ghi kích thước nào đó của rõ ràng, cần
xây dựng chuỗi kích thước lắp mà kích thước ấy của rõ ràng tham gia vào chuỗi với vai trò
là khâu thành phần. Từ yêu cầu của khâu khép kín, giải chuỗi kích thước để xác lập sai
lệch và dung sai của kích thước rõ ràng cần ghi.
Ví dụ:
3/ Chọn phương án ghi kích thước:
– Khi lập chuỗi kích thước lắp và giải chuỗi để xác lập sai lệch và dung
sai những kích thước trên bản vẽ sản xuất hoàn toàn có thể xuất hiện nhiều phương án ghi kích thước
rất khác nhau, những phương án này đều phù phù thích hợp với hiệu suất cao sử dụng rõ ràng và yêu cầu
chung của cục phận máy và máy.
Vấn đề nêu lên là lựa chọn phương án ghi kích thước sao cho việc sản xuất dễ
dàng nhất.

76

Chương 5 chuỗi kích thước + chương 6 ghi kích thước cho những bản vẽ rõ ràng máy

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản khá đầy đủ của tài liệu tại đây (774.57 KB, 16 trang )

CHƯƠNG 5
CHUỖI KÍCH THƯỚC
5.1 Các khái niệm cơ bản:
5.1.1 Chuỗi kích thước:
Chuỗi kích thước là một tập hợp những kích thước có quan hệ lẫn nhau tạo thành
một vòng kín và xác đònh những mặt phẳng ( hoặc đường tâm) của một hoặc một số trong những rõ ràng.
Như vậy để hình thành chuỗi kích thước phải có 2 Đk : những kích thước quan hệ
tiếp nối đuôi nhau nhau và tạo thành vòng kín. Dựa vào khái niệm trên ta đưa ra 3 ví dụ chuỗi
kích thước (hình 5.1)
Chuỗi kích thước có nhiều loại, trong kỹ thuật chúng phân thành hai loại:
– Chuỗi kích thước rõ ràng : những kích thước của chuỗi còn gọi là khâu, thuộc về
một rõ ràng, như chuỗi hình 5.1a và 5.1c.
– Chuỗi kích thước lắp: những khâu của chuỗi là kích thước những cụ ông cụ bà thể rất khác nhau
lắp ghép trong bộ phận máy hoặc máy, như chuỗi hình 5.1b.
Về mặt hình học, người ta hoàn toàn có thể phân loại chuỗi thành : chuỗi đường thẳng, chuỗi mặt
phẳng và chuỗi không khí. Ví dụ như chuỗi đường thẳng- những khâu của chuỗi tuy nhiên
tuy nhiên với nhau mằm trong một mặt phẳng hoặc trong những mặt phẳng tuy nhiên tuy nhiên với
nhau, như chuỗi 5.1a, 5.1b.
5.1.2 Khâu (kích thước của chuỗi):
Dựa vào đặc tính những khâu ta phân loại:
– Khâu thành phần, A
i
: là khâu mà kích thước của chúng do quy trình gia công
quyết đònh và không phụ thuộc lẫn nhau.
– Khâu khép kín, : là khâu mà kích thước của nó hoàn toàn tùy từng kích
thước của khâu thành phần. Trong quy trình gia công và lắp ráp thì khâu khép
kín không được thực thi trực tiếp, mà nó là kết quả của yếu tố thực thi những khâu
thành phần, nghóa là nó được hình thành ở đầu cuối trong trình tự công nghệ tiên tiến và phát triển, ví
dụ: chuỗi hình 5.1b thì những khâu A
1
A

2
A
3
A
4
là những khâu thành phần, chúng
được thực thi trực tiếp khi gia công những cụ ông cụ bà thể 1, 2, 3, 4 và độc lập với nhau.
Khe hở A
5
là khâu khép kín, nó được hình thành sau khi lắp những cụ ông cụ bà thể thành
bộ phận lắp. Kích thước của khâu khép kín A

= A5 hoàn toàn tùy từng
những kích thước A
1
A
2
A
3
A
4
của những cụ ông cụ bà thể tham gia lắp ghép.
– Cũng tương tự như trên, trong chuỗi hình 5.1a muốn phân biệt khâu thành phần
và khâu khép kín, ta phải nhờ vào trình tự công nghệ tiên tiến và phát triển gia công: khâu nào hình
thành ở đầu cuối trong trình tự công nghệ tiên tiến và phát triển, ví dụ nếu ta gia công A
2
rồi A
1
thì A
3

sẽ hình thành và hoàn toàn tùy từng A
2
, A
1
nên A
3
là khâu khép kín. Nếu
ta thay đổi trình tự công nghệ tiên tiến và phát triển thì khâu khép kín cũng thay đổi. Trong một chuỗi
chỉ có một khâu khép kín, A

, còn sót lại là những khâu thành phần, A
i
.
– Trong những khâu thành phần còn chia ra:
+ Khâu thành phần tăng (khâu tăng): là khâu mà khi ta tăng hoặc giảm kích
thước của nó thì kích thước khâu khép kín cũng tăng hay giảm theo.
+ Khâu thành phần giảm (khâu giảm): là khâu mà khi ta tăng hoặc giảm
kích thước của nó thì ngược lại, nghóa là khâu khép kín lại giảm hoặc tăng.
Ví dụ chuỗi hình 5.1b với A
5
là khâu khép kín thì A
1
là khâu tăng còn A
2
, A
3
,
A
4
là khâu giảm.

5.2 Giải chuỗi kích thước :
5.2.1 Bài toán chuỗi và phương trình cơ bản của chuỗi kích thước:
Khi giải chuỗi kích thước, thường phải giải 2 loại bài toán sau:
– Bài toán 1: với kích thước, sai lệch số lượng giới hạn và dung sai đã cho của những khâu
thành phần, A
i
, phải xác đònh kích thước sai lệch số lượng giới hạn và dung sai của khâu
khép kín A

. Ví du:ï với kích thước, sai lệch số lượng giới hạn và dung sai của những khâu
thành phần A
1
A
2
A
3
A
4
trong chuỗi kích thước hình 5.1b, nên phải xác đònh khe
hở A
5
(khâu khép kín ) là bao nhiêu.
Bài toán 1 thường được sử dụng để tính toán kiểm tra chuỗi kích thước.
– Bài toán 2: với kích thước và sai lệch số lượng giới hạn và dung sai đã cho của khâu
thành phần A
i
, cần xác đònh sai lệch số lượng giới hạn và dung sai của những khâu thành
phần A
i
. Như khi thiết kế bộ phận máy hoặc máy, xuất phát từ yêu cầu chung

của chúng (khâu khép kín ) ta cần tính toán xác đònh sai lệch số lượng giới hạn và dung
sai của những kích thước rõ ràng (những khâu thành phần) lắp thành bộ phận máy và
máy ấy.
Bài toán 2 thường được sử dụng để tính toán thiết kế độ đúng chuẩn kích thước của
những cụ ông cụ bà thể trong những bộ phận máy hoặc máy.
Muốn giải bài toán trên ta phải xác lập những công thức quan hệ về kích thước, sai
lệch số lượng giới hạn và dung sai Một trong những khâu thành phần và khâu khép kín.
Để thuận tiện cho việc giải bài toán cề chuỗi kích thước, người ta thường sơ đồ hoá
chuỗi. Các chuỗi trên hình 5.1a, b, c được sơ đồ hóa thành những chuỗi trên hìn 5.2a, b, c.
– Quan hệ kích thước : từ ba sơ đồ chuỗi trên và với Đk khép kín chuỗi, ta
xác lập công thức quan hệ kích thước như sau:
o Chuỗi 1, hình 5.2a với A

= A
3
ta có : A

= A
3
= A
1
-A
2

o Chuỗi 2, hình 5.2b với A

= A
5
ta có : A

= A
5
= A
1
-A
2
-A
3
-A
4

o Chuỗi 3, hình 5.2c với A

= A
3
ta có : A

= A
3
= A
1
cosα +A
2
sinα
(trong số đó A
1
cosα và A
2
sinα là hình chiếu của khâu A
1,

A
2
lên phương của khâu
khép kín A
3
)
Từ 3 trường hợp trên, ta đi đến công thức tổng quát sau:
A

= β
1
A
1
+ β
2
A
2
+ . . . + β
n
A
n

=
=
n
i
ii
A
1

A
β
Σ
(5.1)
Trong số đó: n là số khâu thành phần của chuỗi:
β
i
là những thông số ảnh hưởng, biểu thò mức độ ảnh hưởng của những
khâu thành phần đến khâu khép kín, β
i
có mức giá trò ±1 trong những chuỗi đường
thẳng (chuỗi 1, 2) và lấy giá trò +1 với những khâu tăng, và -1 với những khâu giảm.
Trong chuỗi phẳng như hình 5.2c với giá trò của β
i
hoàn toàn có thể là sin hoặc cos của
một góc α nào đó và mang dấu (+) ở khâu tăng, mang dấu ( – ) ở khâu giảm.
Khi xác đònh khâu tăng và khâu giảm của chuỗi kích thước ta xét sơ đồ chuỗi như
là một vòng kín những véctơ kích thước tiếp nối đuôi nhau nhau. Véctơ kích thước hoặc véctơ hình
chiếu của kích thước trên phương khâu khép kín mà ngược chiều với khâu khép kín thì
là khâu tăng, còn cùng chiều với khâu khép kín là khâu giảm.
Trong 1 chuỗi có n khâu thành phần, nếu ta đánh số thứ tự từ là 1 đến m là những khâu
tăng, từ m + 1 đến n là khâu giảm (với m < n). Như vậy công thức (5.1) hoàn toàn có thể viết
dưới dạng:

+==
=
n
mi
ii
n

i
ii
AA
11
A ||||
Σ
ββ
(5.2)
Với chuỗi đường thẳng ta có:

+==
=
n
mi
i
m
i
i
AA
11
A
Σ
với m < n (5.3)
Trên cơ sở phương trình cơ bản của chuỗi kích thước (5.3), xác lập những công thức
quan hệ về sai lệch số lượng giới hạn và dung sai Một trong những khâu thành phần và khâu khép kín
để giải chuỗi kích thước đường thẳng.
5.2.2 Giải chuỗi kích thước bằng phương pháp đổi lẫn hiệu suất cao hoàn toàn.
Có nhiều phương pháp giải chuỗi kích thước, khi giải theo phương pháp này thì
dung sai của những khâu thành phần và khâu khép kín được xem sao cho chúng đảm bảo
tính đổi lẫn hiệu suất cao hoàn toàn. Theo công thức quan hệ (5.3) và để đảm bảo tính

đổi lẫn hiệu suất cao hoàn toàn thì khâu khép kín A

sẽ đạt giá trò lớn số 1 A

max
, khi những
khâu thành phần tăng là lớn số 1 A
i max
, những khâu thành phần giảm là nhỏ nhất A
i min
,
do đó:

+==
=
n
mi
i
m
i
i
AA
11
A
minmax
max
Σ
(5.4)
Cũng tương tự có mức giá trò nhỏ nhất của khâu khép kín A

min
:

+==
=
n
mi
i
m
i
i
AA
11
A
maxmin
min
Σ
(5.50
Công thức quan hệ (5.4) và (5.5) đó đó là yếu tố kiện giải chuỗi bằng phương pháp đổi
lẫn hiệu suất cao hoàn toàn. Từ 3 công thức quan hệ (5.3), (5.4) và (5.5) thuận tiện và đơn thuần và giản dị thiết lập
những công thức quan hệ về sai lệch số lượng giới hạn và dung sai để giải bài toán 1 và 2.
5.2.2.1 Giải bài toán 1: Biết kích thước sai lệch số lượng giới hạn và dung sai của những khâu
thành phần A
i
, tìm kích thước sai lệch số lượng giới hạn và dung sai của khâu khép kín.
– Dung sai khâu khép kín: từ những công thức (5.4) và (5.5) ta tính được:
T

= A

max
– A

min
=

+=== +=
n
mi
i

m
i
i
m
i
n
mi
ii
AAAA
111 1
maxminminmax
T

=

+==
+
n
mi
i
m
i
i
TT
11
(5.6)
Như vậy, dung sai của khâu khép kín T

bao giờ cũng bằng tổng dung sai của những
khâu thành phần T

i
.
– Sai lệch số lượng giới hạn của khâu khép kín: từ công thức quan hệ (5.4) và (5.3) ta tính
được sai lệch trên ES

của khâu khép kín.
ES

= A

max
– A

=

= +== +=
m
i
n
mi
ii
m
i
n
mi
ii
AAAA
1 11 1
minmax

ES

=

+==

n
mi
i
m
i

i
eES
11
(5.7)
Từ công thức (5.5) và (5.3) ta cũng tính được:
EI

= A

min
– A

=

= +== +=
m
i
n
mi
ii
m
i
n
mi
ii
AAAA
1 11 1
maxmin
EI

=

+==

n
mi
i
m
i
esEI
11
(5.8)

Trong số đó: ES
i
, EI
i
là sai lệch số lượng giới hạn trên và dưới của khâu tăng.
es
i
, ei
i
là sai lệch số lượng giới hạn trên và dưới của khâu giảm.
Thay những giá trò bằng số của dung sai và sai lệch số lượng giới hạn những khâu thành phần
vào những công thức (5.6), (5.7) và (5.8) ta tính được dung sai và sai lệch số lượng giới hạn của
khâu khép kín.
Ví dụ 5.1: Cho rõ ràng như hình 5.3 với những kích thước:
20
10
1
60
,
,

+
=A
,
10
2
50
,±
=A
,

10
3
8
,+
=A
. Hãy tính kích thước, sai lệch số lượng giới hạn và dung sai
của khâu A4. Biết trình tự công nghệ tiên tiến và phát triển gia công là A
2
,A
3
, A
1
.
Giải:
– Sơ đồ chuỗi được biểu thò như hình 5.4. với trình tự công nghệ tiên tiến và phát triển gia công là A
2
,
A
3
, rồi A
1
thì A
4
là khâu hình thành ở đầu cuối trong trình tự công nghệ tiên tiến và phát triển nên A
4
là
khâu khép kín A

= A
4

. Véctơ kích thước A
1
ngược chiều với véctơ kích thước
A
4
nên A
1
là khâu tăng, còn A
2
, A
3
là khâu giảm.
– Ta có :

=
=
+=
=

+
mmT
mmEI
mmES
A
30
20

10
60
1
1
1
20
10
1
,
,
,
,
,

=
=
+=
=
±
mmT
mmei
mmes
A
20
10

10
50
2
2
2
10
2
,
,
,
,

=
=
+=
=
+
mmT
mmei
mmes
A
10
0
10
8

3
3
3
10
3
,
,
,
+ Kích thước danh nghóa của khâu khép kín được xem theo (5.3):
A

= A
4
= 60 – 50 – 8 = 2 mm.
+ Dung sai của khâu khép kín được xem theo (5.6):
mmTT
n
i
i
60102030
1
,,,, =++==

=

+ Sai lệch số lượng giới hạn của khâu khép kín được xem theo (5.7), (5.8):
ES

=
mmeES

n
mi
i
m
i
i
2001010
11
,),(, +=++=

+==
EI

=
mmesEI
n
mi
i
m
i
i
40101020
11
,),,(, =++=

+==
Vậy A

= A
4

=
40
20
2
,
,

+
5.2.2.2 Giải bài toán 2: Biết kích thước, sai lệch số lượng giới hạn và dung sai của khâu khép
kín, tính sai lệch số lượng giới hạn và dung sai của những khâu thành phần. Kích thước danh nghóa
của những khâu thành phần hoàn toàn tùy từng kết cấu nên sau khi thiết kế kết
cấu, ta phải ghi nhận kích thước danh nghóa của chúng mà không cần tính ở bài toán này.
Với chuỗi có n khâu thành phần thì bài toán có n ẩn số. Dựa vào công thức (5.6) ta
không thể tính được dung sai của n khâu thành phần (n ẩn số). Muốn tính được ta phải
đưa vào giả thiết để khử đi (n-1) ẩn số:
– Giả thiết những khâu thành phần được sản xuất ở cùng một cấp đúng chuẩn, tức là có cùng
thông số cấp đúng chuẩn:
a
1
=a
2
=. . . = a
n
= a.
Vậy dung sai của khâu bất kỳ nào (T
i
) đều được xem theo công thức T
i
=a.i
i

(xem mục 2.1 chương 2)
Theo (5.6) ta có:

=

==

===
n
i
i
n
i
i
n
i
i
i
T
aiaTT
1
11
.
(5.9)
– Từ công thức (5.9), với dung sai đã cho của khâu khép kín T

và những trò số đơn
vò dung sai i
i

của những khâu tra theo bảng 2.1 sẽ tính được thông số cấp đúng chuẩn
chung cho những khâu thành phần (a).
– Từ (a), tra cấp đúng chuẩn chung cho những khâu theo bảng 2.1.
– Biết kích thước danh nghóa, cấp đúng chuẩn chung của những khâu thành phần, tra
sai lệch số lượng giới hạn và dung sai cho (n-1) khâu thành phần, với qui ước là:
+ Khâu tăng, coi như lỗ có sai lệch cơ bản là H.
+ Khâu giảm, coi như trục có sai lệch cơ bản là h.
Ví dụ: khâu thành phần tăng có kích thước danh nghóa là 100mm ở cấp chính
xác chung là 10 thì ta coi như lỗ 100H10, còn khâu giảm có kích thước danh nghóa là
50mm thì ta coi như trục 50h20.
Sai lệch số lượng giới hạn và dung sai của (n-1) khâu thành phần tra theo bảng 1 và 2
phụ lục 1. Còn lại khâu thành phần thứ k là A
k
thì sai lệch số lượng giới hạn và dung sai của nó
được xác đònh bằng tính toán. Làm như vậy để bù lại những sai số mà ta đã phạm phải
như sự rất khác nhau giữa thông số (a) đã chọn và thông số (a) tính toán theo công thức (5.9).
– Tính sai lệch số lượng giới hạn và dung sai của khâu A
k
:
+ Nếu A
k
là khâu tăng thì :
Từ (5.7) ta có: ES
k
=

+=

=
+

n
mi
i
m
i
i
eiESES
1
1
1
(5.10)
Từ (5.8) ta có: EI
k
=

+=

=

+
n
mi
i
m
i
i
esEIEI
1
1

1
(5.11)
+ Nếu Ak là khâu giảm thì:
Từ (5.8) ta có: es
k
=

+==

EIeiEI
n
mi
i
m
i
i
11
(5.12)
Từ (5.7) ta có: ei
k
=

+==

ESeiES
n
mi

i
m
i
i
1
11
(5.13)
Ví dụ 5.2: cho bộ phận lắp như hình 5.5. Yêu cầu chung của cục phận lắp là phải đảm
bảo khe hở giữa mặt mút vai trục và mặt mút bạc ổ trục trong số lượng giới hạn A

= 1
+0,75
mm,
khiến cho bánh răng quay tự do mà không còn dòch chuyển theo chiều trục lớn. Đó chính
là khâu khép kín của chuỗi kích thước lắp như sơ đồ hình 5.5b. với kích thước danh
nghóa của những khâu thành phần là:
A
1
= 101 mm A
2
= 50 mm A
3
= A
5
= 5mm A
4
= 140 mm.
Hãy xác đònh sai lệch số lượng giới hạn và dung sai của những
khâu thành phần của chuỗi. Đây đó đó là bài toán 2
của chuỗi kích thước.

Giải:
– Dựa vào sơ đồ chuỗi ta xác đònh :
A
1
, A
2
là khâu tăng.
A
3
, A
4
, A
5
là khâu giảm.
– Với giả thiết toàn bộ những khâu thành phần được
sản xuất ở chung một cấp đúng chuẩn và thông số
cấp đúng chuẩn chung được xem theo công thức
(5.9).

=
=

=

2.1 bảngtra
750

1
ii
mT
i
T
a
n
i
i
µ
97
5227302561172
750

+++
=
,,,, x
a
Dựa vào bảng 2.1 ta tra được cấp đúng chuẩn chung cho những khâu là 11 (cấp 11
có thông số a = 100 gần với 97 nhất)
– Tra sai lệch số lượng giới hạn và dung sai của (n-1) khâu thành phần theo bảng 1 và 2,
phụ lục 1:
o Khâu tăng: A
1
= 101H11 =

=
+=

+
mmEI
mmES
0
220
101
220
,
,
A
2
= 50H11 =

=
+=
+
mmEI
mmES
0
160
50
160
,
,
o Khâu giảm A
2
= A
5

= 5h21 = 5 0,075

=
=
mmei
mmes
0750
0
,
– Khâu để lại tính là khâu A
k
= A4 đó là khâu giảm.
+ Sai lệch trên của khâu A
k
được xem theo công thức (5.12):
es
k
= es
4
= 0 0 0 = 0
+ Sai lệch dưới của khâu A
k
được xem theo công thức (5.13):
ei
k
= ei
4
= (+0,22 + 0,16) ( -0,075 x 2) 0,75 = -0,22 mm

vậy A
k
= A
4
= 140
-0,22
– kết quả giải chuỗi kích thước ta được :
A1= 101
+0,22
A3= A5= 5
-0,075
A2= 50
+0,16
A4= 140
-0,22
Ưu – nhược điểm của phương pháp giải:
Dung sai và sai lệch của những khâu được xác đònh trên cơ sở đảm bảo tính đổi lẫn
hiệu suất cao hoàn toàn nên nó có ưu điểm của tính đổi lẫn hiệu suất cao hoàn toàn mà ta
đề cặp tới trong chương 1, nghóa là:
+ Tạo Đk tốt cho việc sử dụng máy.
+ Tạo Đk tốt cho quy trình lắp ráp máy, vì nó đảm bảo lúc đưa những chi
tiết sản xuất đã qua kiểm tra đến phân xưởng lắp ráp thành máy, bao giờ cũng
đạt yêu cầu kỹ thuật mà tránh việc phải sửa chữa thay thế gì thêm.
+ Tạo Đk hợp tác sản xuất rộng tự do.
Tuy nhiên, trong Đk số lượng khâu thành phần khá lớn, thì mẫu số ở công
thức (5.9) lớn, làm cho a

nhỏ đi, nghóa là yên cầu những khâu thành phần phải ở cấp
đúng chuẩn cao, có những lúc cao đến mức không sản xuất được hoặc quá trở ngại vất vả. Do đó giải
phương pháp này nên làm dùng cho những chuỗi có số khâu thành phần ít hoặc những

chuỗi không yên cầu độ đúng chuẩn cao. Ngoài những trường hợp trên, ta giải theo
phương pháp đổi lẫn hiệu suất cao không hoàn toàn.
5.2.3 Giải chuỗi kích thước theo phương pháp đổi lẫn hiệu suất cao không hoàn toàn:
5.2.3.1 Phương pháp tính xác suất:
Khi theo phương pháp đổi lẫn hiệu suất cao hoàn toàn, ta thấy những công thức (5.4)
và (5.5) được thiết lập trên cơ sở giả thiết rằng: khâu khép kín (A
2
) có mức giá trò lớn số 1
lúc toàn bộ những khâu tăng lên có mức giá trò lớn số 1 và toàn bộ những khâu giảm đều phải có mức giá trò
nhỏ nhất và khâu khép kín sẽ có được mức giá trò nhỏ nhất lúc ngược lại. Điều giả thiết đó rất có
thể xẩy ra nhưng nếu để ý quan tâm rằng rõ ràng có kích thước ở giá trò nhỏ nhất và lớn số 1 có
xác suất rất bé ( do tính chất của đường cong phân loại chuẩn, xem chương 1), cho nên vì thế
sự phối hợp của toàn bộ những giá trò cực lớn và cực tiểu cùng một lúc như giả thiết lại càng
có xác suất rất bé và trong thực tiễn hoàn toàn có thể bỏ qua được. Nói cách khác, ta hoàn toàn có thể nói rằng
rằng: với kích thước và dung sai cho trước của những khâu thành phần thì thực tiễn khâu
khép kín sẽ có được một giá trò cực lớn bé nhiều hơn nữa giá trò lớn số 1 A

max
tính theo (5.4) và một
giá trò cực tiểu to nhiều hơn A

min
tính theo (5.5). Các giá trò cực lớn và cực tiểu thực tiễn ấy
là bao nhiêu, đó đó đó là trách nhiệm của bài toán giải chuỗi kích thước theo phương
pháp tính xác suất.
Có thể click more những giải bài toán 1 và 2 theo phương pháp đổi lẫn hiệu suất cao
không hoàn toàn trong chương 9 [1].
Ưu – nhược điểm của phương pháp giải bằng tính xác suất :
– Vì bỏ qua những giá trò khâu khép kín có mức giá trò xác suất bé, nên tính theo phương
pháp này thực tiễn hoàn toàn có thể làm tăng dung sai của những khâu thành phần số

lượng với giải theo đổi lẫn hoàn toàn mà vẫn bảo vệ yêu cầu của khâu khép
kín, do đó tạo Đk dể sản xuất rõ ràng gia công.
– Có kĩ năng xuất hiện phế phẩm, do khâu khép kín xuất hiện giá trò nằm ngoài
giá trò tính toán, tuy nhiên với khâu khép kín, kích thước phân loại theo quy luật
phân loại chuẩn thì số Phần Trăm phế phẩm cũng chỉ là 0,27% ( rất bé). Do đó,
ngày này người ta thường hay dùng phương pháp này, nó gần thực tiễn hơn
phương pháp đổi lẫn hoàn toàn.
– Tính xác suất và nhờ vào cơ sở khảo sát một số trong những lớn kích thước, tức là khaỏ sát
nhiều rõ ràng trong loạt gia công, cho nên vì thế phương pháp này chỉ dùng cho điều
kiện sản xuất hàng loạt.
5.2.3.2 Phương pháp sửa chữa thay thế khi lắp:
Khi lắp chuỗi kích thước mà khâu khép kín yêu cầu quá cao hoặc số khâu thành
phần nhiều làm cho dung sai kích thước những khâu thành phần cũng yêu cầu quá nhỏ,
do đó khó hoặc không thể sản xuất được thì hoàn toàn có thể dùng phương pháp này.
Bản chất của phương pháp sửa chữa thay thế khi lắp: dung sai của những khâu thành phần
do người thiết kế quyết đònh nhờ vào Đk gia công rõ ràng sao cho với dung sai
ấy, người ta hoàn toàn có thể sản xuất hợp lý. Lúc đã mở rộng dung sai của những khâu thành phần
như vậy cho dễ sản xuất thì yêu cầu khâu khép kín sẽ không còn phục vụ được. Muốn cho
khâu khép kín có kích thước nằm trong miền dung sai yêu cầu của nó thì phải tiến
hành sửa chữa thay thế bằng phương pháp cạo dũa lấy đi một lớp sắt kẽm kim loại trên mặt phẳng của một khâu
nào đó trong chuỗi gọi là khâu bồi thường. Ví dụ: máy tiện có yêu cầu cao về sai lệch
độ đồng tâm giữa tâm trục chính của máy và tâm ụ động e = 0,01 mm (hình 5.6).
Chuỗi kích thước tạo thành khâu khép kín (e) có thật nhiều khâu thành phần, mà
e lại đòi họi cao (dung sai lệch nhỏ), cho nên vì thế không dùng những phương pháp nêu trên
để xác đònh dung sai của những khâu thành phần (chính bới sẽ rất nhỏ), mà mở rộng dung
sai của chúng đến mức độ hoàn toàn có thể sản xuất hợp lý. Khi lắp máy, ta kiểm tra sai lệch
đồng tâm e và cạo sửa mặt trên đế ụ động cho tới lúc sai lệch độ đồng tâm e (theo
mặt phẳng thẳng đứng) nằm trong số lượng giới hạn yêu cầu. Chiều dày của đế ụ động là khâu
bồi thường của chuỗi kích thước. Cần để ý quan tâm khi cho dung sai kích thước những khâu
thành phần, phải sắp xếp phạm vi dung sai so với kích thước danh nghóa sao cho khi lắp

máy, tâm ụ động bao giờ cũng cao hơn tâm trục chính máy.
trên, ta đã nêu phạm vi ứng dụng của phương pháp này. Về nguyên tắc, nó
hoàn toàn có thể đạt độ đúng chuẩn của khâu khép kín, cao bao nhiêu tùy ý. Nhưng nó cũng luôn có thể có
những hạn chế sau:
– Gây trở ngại vất vả cho quy trình lắp máy vì phải cạo sữa, yên cầu công nhân có bậc
thợ cao vì việc làm sửa lắp khó.
– Khó đònh mức cho việc làm cạo sửa.
Tuy nhiên, nhìn chung thì phương pháp này đem lại hiệu suất cao kinh tế tài chính tốt, chính bới
những trở ngại vất vả mà nó gây ra trong quy trình lắp ráp vẫn còn đấy thấp hơn những quyền lợi
mà nó mang lại trong quy trình gia công những cụ ông cụ bà thể.
5.2.3.3 Phương pháp kiểm soát và điều chỉnh khi lắp:
Bản chất của phương pháp này giống hệt phương pháp sửa chữa thay thế khi lắp, chỉ
khác là ở đây khiến cho kích thước của khâu khép kín đạt yêu cầu, người ta thay đổi kích
thước khâu bồi thường bằng phương pháp kiểm soát và điều chỉnh một bộ phận máy nào này mà không phải
bằng phương pháp cạo sửa. Ví dụ: ngoài yêu cầu về độ đồng tâm trong mặt phẳng thẳng đứng
(mặt phẳng hình 5.6) còn yêu cầu đồng tâm trong mặt phẳng nằm ngang(mặt phẳng
vuông góc với mặt phẳng hình vẽ). Để đạt yêu cầu đồng tâm trong mặt phẳng nằm
ngang, ta dùng vít kiểm soát và điều chỉnh (hình 5.6) để xác đònh ụ độngtheo phương ngang dựa
theo sống trượt trên mặt đế. Phương pháp này còn có ưu điểm hơn phương pháp trên vì
kiểm soát và điều chỉnh dể dàng và nhanh gọn hơn sửa chữa thay thế bằng cạo dũa.
5.2.3.4 Phương pháp chọn lắp:
Bản chất của phương pháp này là để đạt được yêu cầu của khâu khép kín, ta
chọn những khâu thành phần có kích thước thích hợp lắp với nhau, còn lúc gia công thì
dung sai những khâu thành phần được mở rộng cho dể sản xuất.
Ví dụ: một lắp ghép trụ trơn trong khối mạng lưới hệ thống lỗ có kích thước danh nghóa là
20mm với đặc tính lắp ghép yêu cầu là:
S
max
= 0,020 mm
S

min
= 0,010 mm
ví dụ này, ta phải giải chuỗi kích thước gồm hai khâu thành phần là: kích
thước lỗ, D (khâu tăng), kích thước trục, d ( khâu giảm) và khâu khép kín có độ hở lắp
ghép, S.
Theo yêu cầu đã cho thì dung sai khâu khép kín :
T
S
= S
max
S
min
= 0,020 0,010 = 0,010 mm
Nếu phân đều dung sai khâu khép kín cho những khâu thành phần thì dung sai và
sai lệch số lượng giới hạn của chúng được xác đònh theo sơ đồ phân loại biểu thò trên hình 5.7a.
Kích thước lỗ, D = 20
+0,005

Kích thước trục,
0150
0100
20
,
,

=d

Dung sai kích thước T
D

= T
d
= 0,005 mm.
Với dung sai đó rất khó sản xuất. Để tạo Đk dễ sản xuất, ta phải mở rộng
dung sai những khâu thành phần (kích thước lỗ và trục) lên 5 lần: TD = Td = 0,025 mm
(hình 5.7b).
Lúc này kích thước sẽ là: D = 20
+0,025

0150
0100
20
,
,

+
=d
Với dung sai như vậy ta tiến hành sản xuất hàng loạt trục và lỗ một cách thuận tiện và đơn thuần và giản dị.
Nhưng nếu đem lắp bất kỳ chúng với nhau thì độ hở (khâu khép kín ) sẽ không còn đạt
yêu cầu. Muốn khâu khép kín đạt yêu cầu, tức là giá trò độ hở lắp ghép nằm trong
phạm vi được cho phép thì ta phải chọn lắp:
– Phân loại kích thước trục và lỗ thành những nhóm có miền dung sai rất khác nhau
và lắp ráp nhóm trục và lỗ tương ứng để đạt độ hở yêu cầu của lắp ghép. Ở ví
dụ trên, ta phân tích kích thước lỗ thành 5 nhóm: 1, 2, . . ., 5 và kích thước trục
thành 5 nhóm tương ứng 1, 2, . . ., 5 (hình 5.7b). dung sai của những nhóm kích
thước đó là 0,005mm.
– Phương pháp này gây phiền phức là phải phân nhóm trước lúc lắp. Nếu số khâu
thành phần càng nhiều thì việc phân nhóm càng mất thời hạn và công sức của con người.
Ngoài ra còn tốn công quản trị và vận hành để những nhóm không lẫn vào nhau( dữ gìn và bảo vệ

riêng những cụ ông cụ bà thể của từng nhóm). Cho nên phương pháp này nên làm dùng khi
chuỗi có số khâu thành phần ít mà yêu cầu khâu khép kín lại quá cao, như trong
sản xuất ổ lăn, sản xuất cặp đôi bạn trẻ pittông và xylanh, chốt pittông và pittông v v
CÂU HỎI ÔN TẬP
1. Thế nào là chuỗi kích thước, cho ví dụ minh họa.
2. Thế nào là khâu thành phần tăng, khâu thành phần giảm của chuỗi kích thước,
cho ví dụ về kiểu cách xác đònh.
3. Nếu những công thức thể hiện Đk giải chuỗi kích thước bằng phương pháp
đổi lẫn hiệu suất cao hoàn toàn.
4. Nêu những phương pháp giải chuỗi kích thước theo phương pháp đổi lẫn hiệu suất cao
không hoàn toàn. Tại sao phải để yếu tố tính theo xác suất.
5. Nêu ưu nhược điểm của những phương pháp giải chuỗi kích thước theo phương
pháp đỗi lẫn hiệu suất cao không hoàn toàn, cách lựa chọn chúng.
BÀI TẬP
1. Cho chuỗi kích thước rõ ràng như
hình 1. Hãy giải chuỗi kích thước
để xác đònh sai lệch và dung sai
kích thước A
2
.
Biết:
– trình tự công nghệ tiên tiến và phát triển gia công là A
1
,
A
2
– với A
1
= 100
-0,1

; A
3
= 45
±0,15
2. Cho chuỗi kích thước rõ ràng như
hình 2. Hãy giải chuỗi kích thước
để xác đònh sai lệch và dung sai
kích thước A
2
.
Biết:
– trình tự công nghệ tiên tiến và phát triển gia công là A
1
,
A
2
– với A
1
= 120
-0,15
; A
3
= 40
±0,16
3. Cho chuỗi kích thước lắp như hình
3. Yêu cầu chung của cục phận lắp
(khâu khép kín ) là A

= 0,5
+0,45

. Hãy
giải chuỗi kích thước lắp để xác đònh
sai lệch và dung sai cho những kích thước
rõ ràng: A
1
, A
2
, A
3
, A
4
.
CHƯƠNG 6
GHI KÍCH THƯỚC CHO BẢN VẼ CHI TIẾT MÁY
6.1 Những yêu cầu riêng với việc ghi kích thước :
Ghi kích thước nghóa là xác đònh độ đúng chuẩn (dung sai ) cho những kích thước chi
tiết rồi ghi vào bản vẽ của nó. Trong quy trình thiết kế máy, quy trình ghi kích thước
cho rõ ràng chiếm một vò trí quan trọng vì kích thước và dung sai của nó quyết đònh
phần lớn chất lượng sử dụng của máy và ảnh hưởng nhiều đến quy trình sản xuất sản
phẩm đó. Cho nên ghi kích thước phải quán triệt những yêu cầu sau:
– Dùng kích thước tiêu chuẩn nếu loại kích thước này đã được tiêu chuẩn hoá vì
những kích thước và kết cấu đã tiêu chuẩn hoá có quan hệ ngặt nghèo và thích hợp
với những yếu tố về dụng cụ cắt, máy công cụ để làm và dụng cụ đo. Nó làm
cho tổ chức triển khai sản xuất, quản trị và vận hành thành phầm, sử dụng máy móc, hợp tác sản xuất sẽ
đơn thuần và giản dị và thuận tiện nhiều.
– Đảm bảo chất lượng thao tác của rõ ràng nói riêng và những yêu cầu khác có
liên quan của cục phận máy hoặc máy nói chung. Yêu cầu thứ hai nhằm mục đích làm cho
máy thiết kế đảm bảo hiệu suất cao sử dụng với một chất lượng tốt. Nếu không
xuất phát từ yêu cầu về chất lượng của máy để ghi kích thước thì máy được chế
tạo hoàn toàn có thể không thao tác được hoặc thao tác mà không đảm bảo yêu cầu kỹ

thuật yên cầu.
– Tạo Đk dễ nhất cho việc gia công rõ ràng nói riêng và máy nói
chung. Yêu cầu thứ ba này nhằm mục đích cho quy trình sản xuất được thuận tiện và đơn thuần và giản dị: có khi hai
rõ ràng cùng loại có một yêu cầu thao tác giống nhau với cách ghi kích thước
rất khác nhau thì quy trình sản xuất cũng rất khác nhau, nếu ghi không hợp lý, hoàn toàn có thể
gây trở ngại vất vả cho sản xuất, ảnh hưởng xấu đến hiệu suất cao kích thước về đểm này
yên cầu người thiết kế phải hiểu biết về công nghệ tiên tiến và phát triển sản xuất.
Ba yêu cầu thể hiện tính thống nhất giữa yêu cầu kỹ thuật và kinh tế tài chính.
6.2 Những nguyên tắc cơ bản để ghi kích thước cho rõ ràng:
Đến quy trình ghi kích thước cho bản vẽ sản xuất rõ ràng, người thiết kế đã có
bản vẽ lắp của cục phận máy hoặc máy, trên đó thể hiện khá đầy đủ những kết cấu và kích
thước danh nghóa chính của rõ ràng.
Những kết cấu và kích thước danh nghóa ấy đã được quyết đònh do yêu cầu về
hiệu suất cao của máy và sức chòu tải của nó. Người thiết kế thời gian hiện nay có trách nhiệm xác
đònh độ đúng chuẩn kích thước biểu lộ bằng dung sai là hầu hết.
Chúng ta lần lượt nêu ở đây những nguyên tắc cơ bản và trình tự tiến hành ghi
kích thước ra làm sao để thoả mãn 3 yêu cầu trên.
6.2.1 Ghi kích thước cho những kích thước tham gia vào những lắp ghép thông dụng:
Trước hết phải tìm hiểu những yêu cầu của những lắp ghép thông dụng như lắp
ghép mặt phẳng trụ trơn, lắp ổ lăn, then và then hoa . . . có trên bản vẽ lắp của máy được
thiết kế. Những lắp ghép này còn có điểm lưu ý :
– Yêu cầu của chúng do hiệu suất cao bản thân quyết đònh, ít chòu ảnh hưởng của yêu
cầu chung của máy ( ta gọi là yêu cầu cục bộ) như trục quay trong bạc thì trục cần lắp
có độ hở ( lắp lỏng với bạc ), vòng trong ổ lăn chòu tải chu kỳ luân hồi thì phải lắp có độ dôi
với trục, bánh răng cần di tán trượt trên trục thì rãnh then trên bánh răng phải lắp
lỏng với then hoặc lỗ then hoa của bánh răng lắp lỏng với trục then hoa . . .
Vì vậy lúc quyết đònh kiểu lắp cho những mối ghép, nói chung chỉ việc xét tới yêu cầu
cục bộ nên có phần đơn thuần và giản dị, ví dụ hoàn toàn có thể quyết đònh kiểu lắp cho mối ghép giữa nòng
và thân ụ động là
6

5
h
H
, kiểu lắp lỏng này đảm bảo hiệu suất cao hầu hết là nòng phải di
động trong lỗ thân ụ động, nhưng chọn kiểu lắp lỏng có độ hở nhỏ, cấp đúng chuẩn cao
như vậy là có xét đến yêu cầu đồng tâm cao giửa nòng ụ động và trục chính của máy
tiện.
– Đặc tính của những lắp ghép này thường do một số trong những ít kích thước quyết đònh, như đặc
tính lắp ghép mặt phẳng trụ trơn do 2 kích thước trục (d) và lỗ (D) quyết đònh, lắp ghép
then do 3 kích thước quyết đònh (chiều rộng then, chiều rộng rãnh trục và rãnh bạc).
Mặt khác, những lắp ghép này đã được tiêu chuẩn hoá nên dễ chọn.
Với những điểm lưu ý trên, bước thứ nhất của việc ghi kích thước là nên phải quyết
đònh kiểu lắp cho những mối ghép thông dụng theo tiêu chuẩn sẵn có. Khi đã quyết đònh
kiểu lắp thì độ đúng chuẩn (dung sai) của những kích thước rõ ràng tham gia lắp ghép cũng
được xác đònh. Việc quyết đònh kiểu lắp phải nhờ vào hiệu suất cao sử dụng của nó ( vấn
đề này đã đề cặp trong những chương trước).
Việc ghi kích thước cho những kích thước tham gia vào những lắp ghép thông dụng là
xuất phát hầu hết từ yêu cầu cục bộ của những lắp ghép và được chọn theo tiêu chuẩn.
Như vậy ở bước này, ta đã phục vụ được yêu cầu 1 và 2 nêu trên.
6.2.2 Ghi kích thước cho những kích thước hiệu suất cao khác:
Ởõ đây nên phải xét đến những kích thước hiệu suất cao chiều dài: chúng là những khâu
thành phần của chuỗi kích thước mà khâu khép kín là yêu cầu chung của cục phận máy
hoặc máy. Vì vậy muốn ghi kích thước nào đó của rõ ràng tham gia với vai trò là khâu
thành phần của chuỗi. Từ yêu cầu khâu khép kín ( yêu cầu chung của máy hoặc bộ
phận máy), ta giải chuỗi kích thước để xác đònh sai lệch và dung sai của kích thước chi
tiết cần ghi. Nguyên tắc ghi kích thước như vậy sẽ phục vụ yêu cầu 2 nêu ở mục trên.
– Khi lập chuỗi kích thước ta thấy rằng: xuất phát từ là 1 khâu khép kín nào đó, ta
hoàn toàn có thể hình thành nhiều phương án chuỗi rất khác nhau. Nhưng với yêu cầu tạo
Đk dễ sản xuất thì ta phải chọn phương án chuỗi ngắn nhất- tức là
phương án có số khâu thành phần tối thiểu. Bởi vì cùng một yêu cầu khâu khép

kín, phương án chuỗi có số khâu thành phần tối thiểu thì dung sai của chúng sẽ có được
giá trò lớn số 1, tạo Đk dễ sản xuất. Chính vì vậy khi lập chuỗi kích thước
lắp để giải, ta phải quán triệt nguy6en tắc chuỗi ngắn nhất. Quán triệt
nguyên tắc này đó đó là thoả mãn yêu cầu thứ 3 của việc ghi kích thước.
– Khi giải chuỗi kích thước cần thấy rằng: những chuỗi hoàn toàn có thể chung nhau một số trong những
khâu thành phần. Các khâu chung ấy phải thỏa mãn nhu cầu yêu cầu khâu khép kín ở
những chuỗi mà chúng tham gia. Chính vì vậy mà kích thước của chúng phải được
xác đònh từ chuỗi mà khâu khép kín yêu cầu cao, số khâu thành phần nhiều tức
là chuỗi yên cầu khắt khe nhất, chính bới riêng với chuỗi yêu cầu khắt khe nhất
mà kích thước của chúng còn thoả mãn riêng với những chuỗi yêu cầu thấp hơn.
Cho nên lúc giải chuỗi thì phải giải chuỗi khắt khe trước nhất. Đó cũng là
nguyên tắc của việc ghi kích thước. Khi ghi những kích thước hiệu suất cao vào bản
vẽ, tất yếu phải chọn phương án ghi ra làm sao để tạo Đk dễ sản xuất
nhất.
6.3 Chọn phương án ghi kích thước:
Khi lập chuỗi kích thước lắp và giải những chuỗi để xác đònh sai lệch và dung sai
những kích thước trên bản vẽ sản xuất, hoàn toàn có thể xuất hiện nhiều phương án ghi rất khác nhau,
những phương án ấy đều phù phù thích hợp với hiệu suất cao sử dụng của rõ ràng và yêu cầu chung
của cục phận máy hoặc máy. Vấn đề là nên ghi theo phương án nào để tạo Đk
dễ sản xuất nhất. Như vậy khi chọn phương án để ghi kích thước trên bản vẽ rõ ràng, có
trường hợp phải thay thế kích thước thiết kế bằng kích thước công nghệ tiên tiến và phát triển. Dung sai của
những kích thước công nghệ tiên tiến và phát triển được xác đònh nhờ giải những chuỗi kích thước công nghệ tiên tiến và phát triển.
Điều đó buộc người thiết kế phải hiểu biết công nghệ tiên tiến và phát triển và rất thận trọng trong việc
chuyễn những kích thước thiết kế sang những kích thước công nghệ tiên tiến và phát triển, nhất là trường hợp những
kích thước thiết kế yên cầu đúng chuẩn cao (dung sai bé). Nhiều lúc để đạt được mục
đích này, người thiết kế phải thay đổi cả kết cấu rõ ràng để hoàn toàn có thể hoàn thành xong trực tiếp
gia công những kích thước thiết kế mà khỏi phải chuyển sang những kích thước công nghệ tiên tiến và phát triển.

://.youtube/watch?v=X-9tHuuYEMM

Video Giải bài tập chuỗi kích thước ?

Bạn vừa đọc Post Với Một số hướng dẫn một cách rõ ràng hơn về Clip Giải bài tập chuỗi kích thước tiên tiến và phát triển nhất

Share Link Down Giải bài tập chuỗi kích thước miễn phí

Heros đang tìm một số trong những ShareLink Download Giải bài tập chuỗi kích thước Free.

Giải đáp vướng mắc về Giải bài tập chuỗi kích thước

Nếu sau khi đọc nội dung bài viết Giải bài tập chuỗi kích thước vẫn chưa hiểu thì hoàn toàn có thể lại Comment ở cuối bài để Admin lý giải và hướng dẫn lại nha
#Giải #bài #tập #chuỗi #kích #thước