Contents

Kinh Nghiệm về Vì sao Thiên hoàng Minh Trị tiến hành cuộc Duy tân giang sơn nội dung cuộc Duy tân Minh Trị 1868 Mới Nhất

You đang tìm kiếm từ khóa Vì sao Thiên hoàng Minh Trị tiến hành cuộc Duy tân giang sơn nội dung cuộc Duy tân Minh Trị 1868 được Update vào lúc : 2022-01-30 13:05:17 . Với phương châm chia sẻ Bí kíp Hướng dẫn trong nội dung bài viết một cách Chi Tiết Mới Nhất. Nếu sau khi tìm hiểu thêm tài liệu vẫn ko hiểu thì hoàn toàn có thể lại Comments ở cuối bài để Tác giả lý giải và hướng dẫn lại nha.

Đối với những định nghĩa khác, xem Minh Trị (khuynh hướng).
Đối với những định nghĩa khác, xem Meiji (khuynh hướng).

Minh Trị Thiên hoàng (明治天皇, Meiji-tennō?, (1852-11-03)3 tháng 11, 1852 – (1912-07-30)30 tháng 7, 1912) là vị Thiên hoàng thứ 122 của Nhật Bản theo Danh sách Thiên hoàng truyền thống cuội nguồn, trị vì từ thời điểm ngày 3 tháng 2 năm 1867 tới khi qua đời. Ông sẽ là một vị minh quân có công lớn số 1 trong lịch sử Nhật Bản, đã canh tân và đưa Nhật Bản trở thành một vương quốc tân tiến, thoát khỏi rủi ro không mong muốn tiềm ẩn tiềm ẩn trở thành thuộc địa của những nước đế quốc phương Tây giữa lúc chủ nghĩa thực dân đang tăng trưởng mạnh.

Nội dung chính

    Mục lụcThân thế và tuổi nhỏSửa đổiQuá trình lên ngôi đầy sóng gióSửa đổiBối cảnh lịch sửSửa đổiLên ngôi và lật đổ chính sách Mạc phủSửa đổiDời đô và đặt niên hiệu mớiSửa đổiNhững năm đầu làm vua (1868 – 1878)Sửa đổiQuá trình đích thân chấp chính (1878 – 1912)Sửa đổiNhững biến cố lớn trong trong năm 1877 – 1878Sửa đổiPhong trào Thiên hoàng chấp chínhSửa đổiĐối phó với trào lưu Tự do Dân quyềnSửa đổiTăng cường thế lực, gia tài của Hoàng giaSửa đổiKhôi phục, củng cố hình ảnh Thiên hoàngSửa đổiCải cách về việc thiết trí cơ cấu tổ chức triển khai và nhân sựSửa đổiCải cách về nghành giáo dục dưới thời Minh TrịSửa đổiTôn giáo: pháp nạn Phật giáo đầu thời Minh TrịSửa đổiNhững hoạt động và sinh hoạt giải trí bành trướng lãnh thổSửa đổiĐối phó với trào lưu xã hội chủ nghĩaSửa đổiÂm mưu ám sát và qua đờiSửa đổiDi sản: một nước Nhật mớiSửa đổiTrong văn hóaSửa đổiGia quyếnSửa đổiSong thânSửa đổiVợSửa đổiCon cáiSửa đổiXem thêmSửa đổiChú thíchSửa đổiTham khảoSửa đổiSách inSửa đổiNguồn InternetSửa đổiLiên kết ngoàiSửa đổiVideo liên quan

Minh Trị Thiên hoàng
明治天皇Thiên hoàng Nhật Bản Hình Thiên hoàng Minh Trị (ảnh màu) trong sách Tenno Yondai No Shozo (天皇四代の肖像, Thiên hoàng Tứ đại chi Tiêu tượng), xuất bản bởi Nhà xuất bản Mainichi (Mainichi Shinbun Sha, 毎日新聞社, Mỗi Nhật Tân văn xã).Thiên hoàng thứ 122Trị vì3 tháng 2 năm 1867 30 tháng 7 năm 1912
(45năm, 178ngày)Đăng quang3 tháng 2 năm 1867Nội những Tổng lý Đại thầnItō Hirobumi
Kiyotaka Kuroda
Sanjō Sanetomi
Yamagata Aritomo
Matsukata Masayoshi
Ōkuma Shigenobu
Katsura Tarō
Saionji KinmochiTiền nhiệmThiên hoàng Hiếu MinhKế nhiệmThiên hoàng Đại ChínhThông tin chungSinh(1852-11-03)3 tháng 11năm 1852
Vườn vương quốc Kyoto Gyoen, Kyoto, Nhật BảnMất30 tháng 7năm 1912(1912-07-30) (59tuổi)
Cung điện Minh Trị, Tokyo, Nhật BảnAn táng13 tháng 9 năm 1912
Fushimi Momoyama no Misasagi (伏見桃山陵(Phục Kiến Đào San Lăng), Fushimi Momoyama no Misasagi?), Kyōto, Nhật BảnHoàng hậu
Hoàng hậu
Ichijō Masako
Hoàng phi
Hoàng phi
Homuro Mitsuko
Hashimoto Natsuko
Yanagiwara Naruko
Chigusa Kotoko
Sono Sachiko
Hậu duệ
Hậu duệ
Thiên hoàng Đại Chính
Nội Thân vương Ume Shigeko
Thân vương Take Yukihito
Nội Thân vương Shige Akiko
Nội Thân vương Masu Fumiko
Nội Thân vương Hisa Shizuko
Thân vương Aki Michihito
Nội Thân vương Tsune Masako
Nội Thân vương Kane Fusako
Nội Thân vương Fumi Nobuko
Thân vương Mitsu Teruhito
Nội Thân vương Yasu Toshiko
Nội Thân vương Sada Takiko
Tên đầy đủMutsuhito (睦仁, Mục Nhân?)Niên hiệuMinh Trị:1868 1912Thụy hiệuMinh Trị Thiên hoàngHoàng tộcNhà YamatoHoàng gia caKimi ga YoThân phụThiên hoàng Hiếu MinhThân mẫuNakayama YoshikoTôn giáoThần đạoChữ ký

Tên húy Minh Trị là Mutsuhito (睦仁(Mục Nhân), Mutsuhito?). Cũng như những vua trước, ông chỉ được gọi là thụy hiệu sau khi chết, dù đôi lúc ông được gọi là Nhật hoàng Mutsuhito hoặc đơn thuần và giản dị là Mutsuhito ở ngoài nước Nhật Bản. Ở Nhật Bản, ngoài trường hợp là người thân trong gia đình trong Hoàng gia, ai nói tên thật của Thiên hoàng sẽ bị xem là phạm húy. Khi Thiên hoàng qua đời, người kế vị của ông sẽ đặt niên hiệu mới cho mình. Vốn là vị Thiên hoàng trong thời kỳ Minh Trị, ông được biết với tên thường gọi Minh Trị Thiên hoàng.

Minh Trị lên ngôi trong toàn cảnh Nhật Bản đang sẵn có sự thay đổi đầy dịch chuyển. Giữa thế kỷ XIX, chuyến thăm của Phó đề đốc Hoa Kỳ Matthew Calbraith Perry đã chấm hết chủ trương bế quan tỏa cảng của Mạc phủ Tokugawa. Sau một loạt hiệp ước bất bình đẳng với phương Tây, Nhật Bản đứng trước khủng hoảng rủi ro không mong muốn cục bộ dân tộc bản địa và chính sách Mạc phủ phải đương đầu với việc thù địch trong nước. Năm 1867, Mutsuhito lên kế vị vua cha khi mới 15 tuổi. Được sự tương hỗ của những lãnh chúa (daimyō) và giai cấp tư sản, Minh Trị ép Shōgun Tokugawa Keiki phải nhượng lại quyền bính cho hoàng gia. Tuy nhiên, Keiki lại tập hợp phe phái dấy binh chống Thiên hoàng. Quân những lãnh chúa phiên Satsuma hay Chōshū đã vượt mặt được Mạc phủ. Có điều, trong suốt thời hạn trận chiến tranh, Minh Trị không hoàn toàn có thể cầm quyền, chỉ là vua bù nhìn của phe chống Mạc phủ.[1] Sau thắng lợi, những công thần của trận chiến sở hữu thực quyền, thực thi cải cách theo Xu thế tư bản chủ nghĩa. Sự chuyển biến về tính chất cách của Minh Trị trong thời hạn này đã đặt nền tảng cho quy trình đích thân chấp chính sau nhiều dịch chuyển trong trong năm 1877 – 1878.

Minh Trị đã thực thi cuộc Minh Trị duy tân theo Xu thế tư bản chủ nghĩa, dời đô từ Kyōto về Tōkyō, bóp chết trào lưu Tự do Dân quyền và phát hành bản Hiến pháp thứ nhất trong lịch sử Nhật Bản (1889), Nhật Bản trở thành nước theo thể chế quân chủ lập hiến. Dù là cuộc cách mạng tư sản không triệt để, Minh Trị Duy Tân đã tạo Đk cho nước Nhật tăng trưởng theo đường lối tư bản chủ nghĩa và đế quốc chủ nghĩa, rồi còn bành trướng ra quốc tế. Với thắng lợi trước Trung Quốc thời Mãn Thanh trong Chiến tranh Thanh-Nhật, và đế quốc Nga trong Chiến tranh Nga-Nhật, Nhật Bản vươn lên đứng hàng ngũ những cường quốc trên toàn thế giới. Ngoài ra, giáo dục cũng là một nghành mà Thiên hoàng Minh Trị quan tâm đến.[2]

Mặc dù không phải toàn bộ những sự kiện trên đều do một mình Thiên hoàng Minh Trị làm ra, nhưng toàn bộ được thực thi dưới “Thánh chỉ của Thiên hoàng” và dĩ nhiên ông có nhiều góp phần, dính líu đến trong số đó. Vì vậy, Thiên hoàng Minh Trị được nhiều người để ý quan tâm nhất trong số những Thiên hoàng Nhật Bản và sẽ là người đặt nền móng cho việc “thần kỳ của Nhật Bản”.[2] Những nhà lãnh đạo trong triều đình Minh Trị cũng nỗ lực đưa Thiên hoàng trở thành hình tượng của yếu tố thống nhất và lòng trung thành với chủ của dân tộc bản địa Nhật Bản, nhờ vào niềm tin Hoàng gia thiêng liêng, là con cháu của Thiên Chiếu Ngự Đại Thần Amaterasu-ōmikami.[3] Có người tôn vinh ông, nhưng bên gần này cũng luôn có thể có người chỉ trích ông – một “đinh chốt của chủ nghĩa tư bản” (theo Kōtoku Shūsui) – một cách thẳng tay.[4] Trong trong năm đầu triều đại ông, pháp nạn Phật giáo xẩy ra ở Nhật Bản.[5] Về cuối đời, nhà vua đã thoát khỏi một thủ đoạn ám sát do Kōtoku Shūsui thực thi (1910).[6]

Mục lục

    1 Thân thế và tuổi nhỏ
    2 Quá trình lên ngôi đầy sóng gió

      2.1 Bối cảnh lịch sử
      2.2 Lên ngôi và lật đổ chính sách Mạc phủ
      2.3 Dời đô và đặt niên hiệu mới

    3 Những năm đầu làm vua (1868 – 1878)
    4 Quá trình đích thân chấp chính (1878 – 1912)

      4.1 Những biến cố lớn trong trong năm 1877 – 1878
      4.2 Phong trào Thiên hoàng chấp chính
      4.3 Đối phó với trào lưu Tự do Dân quyền
      4.4 Tăng cường thế lực, gia tài của Hoàng gia
      4.5 Khôi phục, củng cố hình ảnh Thiên hoàng
      4.6 Cải cách về việc thiết trí cơ cấu tổ chức triển khai và nhân sự

        4.6.1 Ban bố Hiến pháp Đế quốc Nhật Bản (1889)

      4.7 Cải cách về nghành giáo dục dưới thời Minh Trị
      4.8 Tôn giáo: pháp nạn Phật giáo đầu thời Minh Trị
      4.9 Những hoạt động và sinh hoạt giải trí bành trướng lãnh thổ

        4.9.1 Xung đột năm 1875 với Triều Tiên
        4.9.2 Chiến tranh Thanh-Nhật và liên minh Anh-Nhật
        4.9.3 Chiến tranh Nga-Nhật
        4.9.4 Sáp nhập quần hòn đảo Dokdo và bán hòn đảo Triều Tiên

      4.10 Đối phó với trào lưu xã hội chủ nghĩa

    5 Âm mưu ám sát và qua đời
    6 Di sản: một nước Nhật mới
    7 Trong văn hóa truyền thống
    8 Gia quyến

      8.1 Song thân
      8.2 Vợ
      8.3 Con cái

    9 Xem thêm
    10 Chú thích
    11 Tham khảo

      11.1 Sách in
      11.2 Nguồn Internet

    12 Liên kết ngoài

Thân thế và tuổi nhỏSửa đổi

Xu bạc 1 yen Minh Trị, đúc năm 1890
Xu bạc 1 yen Minh Trị, đúc năm 1891
Xu bạc 1 yen Minh Trị, đúc năm 1894
Xu bạc 1 yen Minh Trị, đúc năm 1895
Xu bạc 1 yen Minh Trị, đúc năm 1912

Hoàng tử Mutsuhito chào đời ngày 3 tháng 11 năm 1852, là con trai thứ của Thiên hoàng Kōmei. Mẹ ông là thị nữ Nakayama Yoshiko (中山慶子, Trung Sơn Khánh Tử, 1834 1907),[7] con gái của lãnh chúa Nakayama Tadayasu thuộc gia tộc Fujiwara, đã có những lúc giữ chức Tả đại thần. Dưới triều Kōmei và Minh Trị sau này, Hoàng gia gặp nhiều thảm kịch: ngoài Mutsuhito, toàn bộ năm người con khác của Thiên hoàng Kōmei đều chết lúc còn thơ ấu. Bản thân Thiên hoàng Minh Trị cũng luôn có thể có 15 người con, mà trong số đó chỉ có năm người không biến thành chết yểu.[8]

Vị hoàng tử trẻ được đặt ngự hiệu là “Hữu cung” (さちのみや, Sachi-no-miya).[9] Phần lớn thời thơ ấu của ông trôi qua tại mái ấm gia đình Nakayama ở kinh đô Kyōto, theo phong tục ủy thác nuôi dưỡng trẻ con Hoàng gia cho những thành viên ưu tú của cung đình. Mutsuhito khởi đầu học khi chín tuổi. Theo sử sách, ông là một học viên thờ ơ, và, về cuối đời, ông đã viết những bài thơ tỏ lòng ân hận rằng bản thân ông đang không chuyên tâm hơn trong môn tập viết.[10] Ngày 11 tháng 7 năm 1860, ông chính thức được trao nuôi bởi Asako Nyōgō (sau này là Anh Chiếu Hoàng thái hậu), nữ ngự (nyogo) của Thiên hoàng Kōmei. Ông được thay tên là Mutsuhito[11] (Mục Nhân – hàm nghĩa đối xử với mọi người hòa mục, nhân từ), được phong chức Thân vương (Shinnō), lại được phong chức Hoàng thái tử (Kōtaishi) cùng trong thời gian ngày.

Theo sách 10 Đại nhà vua toàn thế giới của Trung Quốc, tên thường gọi Mutsuhito đúng là phù thích hợp với vẻ ngoài của hoàng tử lúc đó. Ngay từ lúc nhỏ, ông chỉ quanh quẩn với những cung nữ và sống cách biệt với toàn thế giới bên phía ngoài, lại còn được cha mẹ rất là cưng chiều, yêu quý, nên Mutsuhito trở thành một cậu bé nhút nhát, yếu ớt và hay sợ sệt. Tháng 8 năm 1864, binh sĩ của Mạc phủ và phiên bang Chōshū (Trường Châu) đánh nhau với quân của phiên Long Ma tại cửa Hoàng cung, và tiếng súng nổ trong trận đánh đã khiến Mutsuhito té xỉu vì quá sợ, và sau khi tỉnh dậy đứa trẻ vẫn còn đấy chui rúc vào lòng những cung nữ để trốn, tỏ ra không còn một tí can đảm và mạnh mẽ và tự tin nào cả. Nhiều triều thần sợ rằng, theo đà tiến triển của cuộc xung đột giữa cơ quan ban ngành thường trực Mạc phủ và những lực lượng chống đối thì hai bên lại hoàn toàn có thể đánh nhau ở kinh đô Kyōto, và thời gian hiện nay Mutsuhito sẽ chết vì quá sợ.[12]

Claude Farrère, một tiểu thuyết gia mang tên tuổi ở Pháp, thường lấy người võ sĩ Nhật làm đề mục trong những tác phẩm của tớ. Claudre Farrère tôn vinh một Tướng quân người Nhật là Nogi Maresuke (乃木希典, Nãi Mộc Hy Điền) và kể rằng, thuở bé, Mutsuhito và Maresuke là học viên trong cùng một trường. Có lần, Maresuke phạm sai lầm không mong muốn, bị thầy mắng. Maresuke quyết định hành động phải tự sát, với danh dự là nguyên nhân. Tuy nhiên, Đông cung Thái tử Mutsuhito không cho Maresuke tự sát, vì nhận thấy Maresuke là một người hoàn toàn có thể, về sau người này sẽ thành danh và lập nhiều công lao cho giang sơn. Ông bảo:[13]

“Ta là vua của ngươi: sự lỗi lầm đó ta gánh vác dùm cho, ta biểu người cứ việc sống.”

Phần lớn tuổi trẻ của Thiên hoàng Minh Trị chỉ được biết qua những ghi nhận về sau. Theo Donald Keene, tác giả cuốn Emperor of Nhật bản: Meiji and His World, 18521912, những ghi nhận thường có sự xích míc. Một người đương thời mô tả ông là một người to khỏe, hơi giống một tên du côn và thể hiện tài năng xuất chúng trong môn sumo. Theo những ghi nhận khác, ông là một người mảnh khảnh và hay bị ốm. Một số người viết tiểu sử Minh Trị nói ông đã ngất xỉu khi nghe đến tiếng súng lần thứ nhất, nhưng điều này bị bác bỏ bởi một số trong những người dân khác.[14]

Tuy nhiên, do thân thế là một hoàng tử Mutsuhito cũng trở nên tiêm nhiễm phải nhiều thói tật thiếu lành mạnh mẽ và tự tin của một đứa trẻ quý tộc, ví như ông thiếu sự đồng cảm với những người dân yếu thế. Một lần nọ, thấy một cụ già bị sẩy chân té xuống nước, Mutsuhito không những không kêu người đến cứu mà còn phá lên cười khoái chí. Dạo khác, Mutsuhito mang kéo đi cắt phá vỡ hoang những cành dây leo trang trí trong hiên chạy cung vua, rồi vu oan giáng họa cho những người dân khác. Và việc cầm khẩu súng bắn nước đi chọc phá những cung nữ cũng là một trò vui của tiểu hoàng tử.[15]

Quá trình lên ngôi đầy sóng gióSửa đổi

Bối cảnh lịch sửSửa đổi

Kể từ thế kỷ XII, Nhật nằm dưới sự thống trị của chính sách quân phiệt của Chinh Di Đại tướng Quân. Mãi đến thế kỷ XIX, trong suốt thời niên thiếu của hoàng tử Mutsuhito, nhà nước phong kiến Nhật Bản đang trong buổi giao thời giữa cái cũ và cái mới:

    Trước năm 1853:

Bài rõ ràng: Mạc phủ Tokugawa

Mạc phủ Tokugawa được xây dựng vào thế kỷ XVII.[16] Dưới chính sách này, Chinh Di Đại tướng Quân (Sei-i Daishōgun) là người trị vì Nhật Bản. Dưới trướng Chinh Di Đại tướng Quân có tới hàng trăm Phiên bang, hoàn toàn có thể chế chính trị, pháp lý, tiền tệ, quan thuế và cả đo lường riêng không liên quan gì đến nhau. Năm 1615, Chinh Di Đại tướng Quân thứ nhất của nhà Tokugawa, Tokugawa Ieyasu, người đã chính thức từ ngôi, cùng với con là Tokugawa Hidetada, Chinh Di Đại tướng Quân trên danh nghĩa, đã ban bố bộ luật quy định vai trò của tầng lớp quý tộc. Theo đó, Thiên hoàng chỉ dành thời hạn vào nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp và học vấn,[17] trong lúc Chinh Di Đại tướng Quân hoàn toàn có thể ra lệnh cho cấp dưới mà không cần thông qua ý kiến hoặc sự đồng ý từ Thiên hoàng.[8] Thời bấy giờ, Nhật là một vương quốc có nền nông nghiệp lỗi thời, giáo dục không được quan tâm, bảo thủ về mặt chính trị và văn hóa truyền thống Các lãnh chúa phong kiến với cỗ máy thống trị quản trị và vận hành lãnh địa, tự cô lập mình bằng thanh gươm võ sĩ, trong lúc cả xã hội Nhật là một nền nông nghiệp lỗi thời, nền giáo dục bị khép kín, chính trị thì bảo thủ và sự tăng trưởng của văn hóa truyền thống không được nhanh,[2]

Ít lâu sau khi lên nắm quyền, Mạc phủ Tokugawa ban bố chủ trương Sakoku, số lượng giới hạn nghiêm ngặt việc giao thương mua và bán với những người quốc tế và không cho đạo Ki-tô. Tuy vậy, điều này sẽ không còn nghĩa là ngoại thương hoàn toàn chấm hết trong hai thế kỷ trước năm 1854. Người Nhật vẫn marketing thương mại với nhà Triều Tiên thông qua hòn đảo Đối Mã, Nhà Thanh qua quần hòn đảo Nansei và Hà Lan qua thương điếm Dejima (Xích Đảo), một quần hòn đảo tự tạo nằm xa bờ cảng Nagasaki. Người Hà Lan là dân tộc bản địa phương Tây duy nhất được marketing thương mại với những người Nhật vào thời đó.[18] Nhờ sự tiếp xúc với những người Hà Lan, những nghiên cứu và phân tích khoa học của phương Tây vẫn tiếp tục được tiếp thu trong thời kỳ này với tên thường gọi “Lan học” (Rangaku), được cho phép người Nhật học hỏi và tuân theo phần lớn tiến trình của Cách mạng khoa học và Cách mạng công nghiệp.[19]. Một số người thuộc tầng lớp võ sĩ, nhận được sự giáo dục tốt thì khởi đầu tìm tòi con phố cải cách. Mối quan hệ marketing thương mại hạn chế với Hà Lan đã phần nào giúp chủ nghĩa tư bản phương Tây xâm nhập vào xã hội phong kiến Nhật Bản và đẩy nhanh sự sụp đổ của nó, vốn đã rạn nứt nghiêm trọng trong suốt thuở nào gian dài trước đó.[20]

    Từ năm 1853:

Xem thêm: Bakumatsu, Hiệp ước Kanagawa, và Matthew Calbraith Perry

Phó đề đốc Hải quân Hoa Kỳ là Matthew Calbraith Perry đem bốn tàu chiến (được người Nhật gọi là “Những con tàu đen”) tới vịnh Edo (Tōkyō ngày này) vào tháng 7 năm 1853. Perry yêu cầu Nhật Bản Open, và rình rập đe dọa rằng người Nhật sẽ chuốc lấy hậu quả về quân sự chiến lược nếu họ khước từ Open.[21] Năm 1854, Matthew C. Perry lại mang một hạm đội 9 chiếc tàu chiến, bắt cơ quan ban ngành thường trực Mạc phủ ký một hiệp định marketing thương mại bất bình đẳng và sau 200 năm thực thi chủ trương sakoku, Nhật Bản ở đầu cuối phải nhượng bộ cho thế lực thương mại quốc tế.[22] Tiếp đó, những nước đế quốc phương Tây như Hà Lan, Anh, Pháp, Nga, cũng đua nhau tới và ép Mạc phủ ký những hiệp ước tương tự. Việc mất đi một loạt độc lập lãnh thổ vương quốc khiến Nhật Bản đứng trước cuộc khủng hoảng rủi ro không mong muốn cục bộ dân tộc bản địa và này gây bất mãn trong quần chúng nhân dân. Chính quyền Mạc phủ sớm đương đầu với việc thù địch ở trong nước, được rõ ràng hóa thành trào lưu bài ngoại “Tôn hoàng, nhương di”, tức nâng cao uy tín Thiên hoàng, đánh đuổi người quốc tế thoát khỏi xứ sở. Các Phiên bang vùng Tây Nam Nhật Bản – vốn từ lâu bất mãn với Mạc phủ – đã nhân thời cơ này đi rêu rao khắp nơi rằng cơ quan ban ngành thường trực Mạc phủ câu kết với những người quốc tế, bán đứng độc lập lãnh thổ vương quốc; mưu dùng chiêu thức “Tôn hoàng, nhương di” để lật đổ chính sách Mạc phủ.[20][23]

Kanrin Maru, tàu chiến hơi nước chạy chân vịt thứ nhất của Nhật, năm 1855. Mạc phủ nhiệt huyết theo đuổi quy trình tân tiến hóa, nhưng đương đầu với việc bất mãn ngày càng tăng ở trong nước chống lại mối nguy với độc lập lãnh thổ vương quốc vì những mối liên hệ với phương Tây.

Thiên hoàng Kōmei ủng hộ xu thế này, và – phá vỡ truyền thống cuội nguồn hàng thế kỷ của Hoàng gia – khởi đầu giữ vai trò dữ thế chủ động trong việc làm triều chính: khi thời cơ đến, Thiên hoàng phản đối lại những hiệp ước và cố can dự vào việc nối chức Chinh Di Đại tướng Quân. Đỉnh cao nỗ lực của Thiên hoàng Kōmei là vào tháng 3 năm 1863 với “Nhương di sắc mệnh”. Mặc dù Mạc phủ không còn ý thi hành chiếu chỉ, điều này sau nó lại hại chính Mạc phủ và người quốc tế ở Nhật Bản: sự kiện nổi tiếng nhất là việc thương nhân Charles Lennox Richardson bị sát hại, và cái chết của Richardson đã khiến Mạc phủ phải trả tiền bồi thường lên đến mức 10 vạn bảng Anh[24]. Những cuộc tiến công khác gồm có việc bắn phá tàu ngoại quốc tại Shimonoseki[25].

Trong năm 1864, những hành vi này bị những thế lực ngoại quốc đáp trả kinh hoàng, ví như vụ bắn phá Kagoshima của quân Anh và bắn phá Shimonoseki của liên quân những nước. Cùng lúc, quân đội Chōshū, cùng với những ronin bài ngoại, tiến hành cuộc nổi loạn Hamaguri cố chiếm kinh đô Kyōto, nhưng Chinh Di Đại tướng Quân tương lai là Tokugawa Keiki đứng vị trí số 1 lực lượng chinh phạt và vượt mặt họ. Vào thời gian hiện nay, sự kháng cự trong giới lãnh đạo phiên bang Chōshū cũng như triều đình hạ xuống, nhưng vài năm tiếp theo, Mạc phủ Tokugawa không thể trấn áp được toàn bộ giang sơn nữa khi mà phần lớn những lãnh chúa đại danh bất tuân những mệnh lệnh và yêu cầu từ kinh đô Edo (Giang Hộ)[26].

Nhận thức về tình hình chính trị rối loạn của Hoàng thái tử Mutsuhito được tác giả Keene xem là không chắc như đinh.[27] Trong thời hạn này, ông học thơ Hòa ca (tanka), thứ nhất học với vua cha Kōmei, sau học với những nhà thơ của cung đình.[28]

Lên ngôi và lật đổ chính sách Mạc phủSửa đổi

Bài rõ ràng: Chiến tranh Boshin
Xem thêm: Tokugawa Keiki và Saigō Takamori
Xu bạc: 1 Đô la thương mại Nhật Bản được đúc vào năm 1876, niên hiệu Minh Trị thứ 9

Sau cuộc thay máu chính quyền nội bộ và cuộc nổi loạn cải cách của phiên bang Chōshū bị Mạc phủ cử quân viễn chinh dẹp tan, phiên bang Chōshū bí mật liên minh với phiên bang Satsuma, và tìm cách liên minh với phiên bang Tosa.[3] Tuy vậy, thời gian ở thời gian cuối năm 1866, thứ nhất là Chinh Di Đại tướng Quân Tokugawa Iemochi (Đức Xuyên Gia Mậu) và tiếp theo đó đến năm 1867 Thiên hoàng Kōmei qua đời, hưởng dương 36 tuổi. Vào tháng 1 năm 1867, Thiên hoàng Kōmei lâm bệnh nặng. Thiên hoàng có vẻ như như đã bình phục, nhưng bệnh tình đột ngột trở nên xấu đi và Thiên hoàng qua đời vào trong ngày 30 tháng 1 năm 1867. Nhiều sử gia nhận định rằng Thiên hoàng Kōmei đã biết thành đầu độc, nhưng quan điểm này sẽ không còn được biết vào thời hạn đó: Nhà ngoại giao người Anh là Ernest Mason Satow viết, “Khó mà phủ nhận rằng việc [Nhật hoàng Kōmei] qua đời, để lại người kế vị một cậu bé ở tuổi 15 hoặc 16, [đúng 14 tuổi], là yếu tố kiện xẩy ra thật đúng thời cơ”. (nguyên văn: “it is impossible to deny that [the Emperor Kōmei’s] disappearance from the political scene, leaving as his successor a boy of fifteen or sixteen [actually fourteen], was most opportune”)[29]

Tokugawa Keiki (Đức Xuyên Khánh Hỉ, 1837 1913) lên kế vị chức “Chinh Di Đại tướng Quân”. Trước đây vốn là người thuộc phái cải cách, Keiki đã thực thi một nỗ lực ở đầu cuối nhằm mục đích tân tiến hóa cơ quan ban ngành thường trực Mạc phủ và biến Nhật Bản thành một vương quốc theo cơ cấu tổ chức triển khai Tây phương. Còn Thái tử Mutsuhito – thời gian hiện nay chỉ là một đứa trẻ 14 tuổi rưỡi – được mọi người tôn làm Thiên hoàng, chính thức lên nối ngôi ngày 3 tháng 2 năm 1867, trong một nghi lễ ngắn ở kinh thành Kyōto.[30] Những sự kiện này tạo ra “một xu thế không thể tránh khỏi”[31].

Đứng trước tin này, lực lượng chống Mạc phủ ngay lập tức đưa ra kế hoạch nắm lấy miếng “Ngọc” – tức khống chế Thiên hoàng rồi tiếp theo này sẽ “ôm lấy Ngọc” – tức tận dụng danh nghĩa Thiên hoàng để tiêu diệt cơ quan ban ngành thường trực Mạc phủ. Lúc này, theo 10 đại nhà vua toàn thế giới, tân Thiên hoàng Mutsuhito chỉ là một đứa trẻ, suốt ngày cứ chơi đùa với những cung nữ một cách vô ý thức. Ông hoàn toàn không còn khả năng và kinh nghiệm tay nghề chấp chính, chỉ làm một vị vua bù nhìn, đóng dấu và ký tên vào những văn kiện đã được soạn thảo sẵn.[1] Trong thời hạn này ông cũng tiếp tục học tập, nhưng không học về những yếu tố chính trị. Tuy nhiên, trang in điện tử Liên hiệp những hội khoa học và kỹ thuật Việt Nam (dẫn nguồn từ Tạp chí “Nhà quản trị và vận hành” số 27 tháng 09/2005) có ghi nhận khác:

hoàng tử Mutsuhito đã sớm nhận thấy tình hình suy kiệt, bi đát của giang sơn cũng như nhận thấy rủi ro không mong muốn tiềm ẩn tiềm ẩn của chủ nghĩa thực dân phương Tây đang ngày càng hiển hiện, rình rập đe dọa nền độc lập dân tộc bản địa. Trước tình hình đó, ông cùng với những người dân theo chủ nghĩa dân tộc bản địa cấp tiến quyết tâm đưa đất Nhật trở nên hùng mạnh. Biểu hiện thứ nhất của quyết tâm này là ngay sau khi lên ngôi, Mutsuhito đã lấy niên hiệu là Minh Trị (Meiji – tức nền chính trị sáng suốt).

Đầu tiên, Iwakura Tomomi (Nham Thương Cụ Thị) – một người hầu cũ của Thiên hoàng Kōmei – trước tiên lôi kéo số công khanh trong triều đình, thuyết phục họ đứng về phía chống Mạc phủ, cùng nhau thao túng Thiên hoàng. Họ khuyên Thiên hoàng ban lệnh ân xá cho toàn bộ những thành viên chống Mạc phủ hiện giờ đang bị giam trong tù[1]. Sau đó, vào trong ngày 8 tháng 11 năm 1867, họ thuyết phục ông xuống mật chiếu chinh phạt lực lượng Mạc phủ do Tokugawa Keiki đứng đầu. Đến hôm sau (9 tháng 11), mật chỉ của Thiên hoàng Minh Trị đã được truyền xuống hai phiên bang Satsuma và Chōshū.[32]. Tờ mật chỉ có đoạn:

Không thảo phạt được tên giặc này thì riêng với trên làm thế nào đáp tạ được thần linh của tiên đế, riêng với dưới làm thế nào trả được thâm thù của muôn dân?

 Mật chỉ[1]
Chinh Di Đại tướng Quân Tokugawa Keiki, ảnh chụp năm 1867.

Trước tình hình đó, theo đề xuất kiến nghị của đại danh phiên bang Tosa, Tokugawa Keiki tuyên bố “trả lại đại quyền” cho Thiên hoàng và từ bỏ chức vụ “Chinh Di Đại tướng Quân” đồng ý trở thành “công cụ thực thi” mệnh lệnh của Hoàng gia[33]. Mạc phủ Tokugawa đến hồi cáo chung[34]. Tuy nhiên thông qua việc khống chế hội nghị của những phiên, Keiki kỳ vọng mình vẫn hoàn toàn có thể nắm thực quyền như trước kia. Tất nhiên là phái chống Mạc phủ rất khó gì mắc bẫy của Keiki, họ tiếp tục dùng danh nghĩa của Thiên hoàng để điều động quân đội từ những địa phương về. Sáng sớm ngày 3 tháng 1 năm 1868, họ lại “nhờ” Thiên hoàng ra lệnh giải tán hết những đội cảnh vệ của Mạc phủ đóng trong Hoàng cung, thay vào đó là lực lượng của phái chống Mạc phủ[1]. Tiếp theo, Thiên hoàng lại ban bố lệnh phục hồi cơ quan ban ngành thường trực cổ của Thiên hoàng, xóa khỏi chính sách Mạc phủ, nêu lên ba chức quan Tổng Tài, Nghị Định, Tham dữ. Cho đến thời gian hiện nay Thiên hoàng Mutsuhito đã hoàn toàn nằm trong tay phái cải cách, nhưng họ vẫn còn đấy lo sợ thế lực của gia tộc Tokugawa. Thế là phái chống Mạc phủ lại thuyết phục Thiên hoàng ban sắc lệnh buộc Keiki “từ quan nộp đất”, tức tước đoạt binh quyền và lãnh địa của Keiki.[35]

Tokugawa Keiki phản ứng ngay. Keiki phát động một chiến dịch quân sự chiến lược với mục tiêu chiếm lấy triều đình ở Kyōto, tuyên bố sẽ thanh trừng “bọn phản tặc” chung quanh Thiên hoàng. Đáp lại, Thiên hoàng lại ban bố sắc lệnh sẽ đích thân cầm quân chinh phạt “tên giặc” Keiki đang mưu cướp đoạt quyền lực tối cao vương quốc. Đôi bên đã đánh nhau tại khu vực Toba-Fushimi gần kinh đô Kyōto. Tình hình quân sự chiến lược nhanh gọn chuyển biến theo phía có lợi cho phe bảo hoàng, tuy nhỏ hơn nhưng được tân tiến hóa mạnh mẽ và tự tin hơn. Đồng thời, phần đông dân nghèo và nông dân cũng nổi dậy đấu tranh với cơ quan ban ngành thường trực Mạc phủ. Cuối cùng, Tokugawa Keiki buộc phải đầu hàng tại trụ sở Edo và đến ngày 3 tháng 5 năm 1868, Keiki rời chùa Thượng Dã Khoan Vĩnh Tự đến Mito (Thủy Hộ), nơi Keiki bị triều đình lưu đày.[35] Tàn dư của Mạc phủ Tokugawa rút lui về phía bắc Honshū rồi tiếp theo đó là Hokkaidō, tại đây họ xây dựng nước Cộng hòa Ezo (Hà Di) – nước Cộng hòa duy nhất trong lịch sử Nhật Bản. Quân đội triều đình sớm củng cố vị trí của tớ trong trong nước Nhật Bản, và vào tháng bốn năm 1869, phái đi một hạm đội và 7.000 lục quân đến Ezo, đánh tan tác đối phương tại trận Hakodate. Thất bại này khiến quân Ezo mất đi vị trí căn cứ địa ở đầu cuối và phái chống Mạc phủ chính thức nắm quyền lực tối cao tuyệt đối trên toàn nước Nhật, hoàn thành xong quy trình quân sự chiến lược trong cuộc Minh Trị Duy Tân. Ngày 18 tháng 5 năm 1869, Tổng tài (tương tự với Tổng thống) nước Cộng hòa Ezo là Enomoto Takeaki (Giá Bản Võ Dương) đầu hàng và đồng ý quyền thống trị của Thiên hoàng Minh Trị. Khoảng 12 vạn binh sĩ được lôi kéo trong trận chiến, và có tầm khoảng chừng 3.500 người thiệt mạng[36]. Sau này, năm 1903, niên hiệu Minh Trị thứ 35, Tokugawa Keiki đã vào triều yết kiến nhà vua, được nhà vua phong cho tước Công.[37]

Dời đô và đặt niên hiệu mớiSửa đổi

Thiên hoàng Minh Trị mới 16 tuổi, trong hành trình dài từ Kyōto về Tōkyō, vào thời gian ở thời gian cuối năm 1868.
Xem thêm: Hirohito và Tuyên ngôn nhân gian

Sau thắng lợi của phái chống Mạc phủ, Thiên hoàng Mutsuhito tuyên bố chính sách Mạc phủ – sau gần ba thế kỷ thống trị Nhật Bản – cáo chung.[2] Dù cơ quan ban ngành thường trực Mạc phủ bị lật đổ và phái chống Mạc phủ đã sở hữu kinh thành Edo vào năm 1868,[38] họ đang không thế chỗ Mạc phủ bằng một chính phủ nước nhà TW vững mạnh hơn. Ngày 23 tháng 2, lần thứ nhất những sứ thần ngoại quốc được được cho phép đến kinh đô Kyōto và viếng thăm Thiên hoàng[39]. Vào ngày 7 tháng bốn năm 1868, Thiên hoàng cùng bá quan văn võ, cùng với lãnh chúa những phiên bang thực thi lễ tế cáo trời đất và tổ tiên một cách trang trọng. Ông đã công bố “Năm lời tuyên thệ” như sau:

    “Mở ra hội nghị rộng tự do, trăm công ngàn việc đều lấy theo công luận mà quyết định hành động.”
    “Trên dưới một lòng, ra sức sửa sang việc nước.”
    “Văn võ một đường, từ công khanh đến thứ dân, đều được toại chí, làm cho lòng người hăm hở sốt sắng.”
    “Thảy bỏ hết những thói hư mối tệ chất chứa lâu lăm, từ đây gắng gổ duy tân tự cường, hiệp theo công đạo của Trời Đất.”
    “Cầu trí thức ở toàn thế giới, làm cho Nước Ta trở nên mạnh lớn vẻ vang.” [40][41]

Theo năm lời tuyên thệ này, chính sách phong kiến bị xóa khỏi đồng thời một chính phủ nước nhà dân chủ và tân tiến lãnh đạo nước Nhật được xây dựng. Với việc triều đình Thiên hoàng trang trọng công bố tuyên thệ cải cách giang sơn Mặt trời mọc, đường lối cải cách Duy Tân của tớ chính thức được tuyên bố.[2] về sau, năm lời tuyên thệ được trích dẫn để khuyến khích những thay đổi lớn lao trong triều đình Nhật Bản sau Chiến tranh toàn thế giới thứ hai (1939 – 1945).[42] Giữa tháng năm, ông rời kinh đô Kyōto lần thứ nhất để cầm quyền truy kích những tàn dư của quân đội Mạc phủ. Đi bằng xe ngựa chậm, ông đi từ Kyōto đến Osaka trong ba ngày, qua những con phố có đầy dân chúng ven đường.[43] Không xẩy ra một cuộc xung đột nào ở Osaka; những nhà lãnh đạo mới mong Thiên hoàng thân thiện hơn với thần dân và những sứ thần ngoại quốc. Hết tháng năm, sau hai tuần ở Osaka (trong một bầu không khí ít trịnh trọng hơn nhiều ở Kyōto), Thiên hoàng Mutsuhito quay trở về quê hương.[44]

Sau khi hoàn thành xong việc xóa khỏi chính sách Mạc phủ, ngày 3 tháng 9 năm 1868[3] Thiên hoàng Mutsuhito xuống chiếu thay tên thành phố Edo – trụ sở cũ của cơ quan ban ngành thường trực Mạc phủ – thành Tōkyō (Đông Kinh), đồng thời phái người trang trí và xây dựng lại ngôi thành của Mạc phủ thành Hoàng cung mới. Ngày 12 tháng 10 năm 1868, Thiên hoàng chính thức làm lễ đăng quang tại Tử Thần điện ở cố đô Kyōto. Theo đề xuất kiến nghị của những đại thần, ông đặt niên hiệu là Minh Trị, dựa theo câu “Thánh nhân nam diện thính thiên hạ, hướng minh nhi trị” trong chương Thuyết Quái của Kinh Dịch.[45] Đây cũng là thụy hiệu của Thiên hoàng. Điều này đã mở đầu một truyền thống cuội nguồn mới: Thiên hoàng chỉ đặt duy nhất một niên hiệu trong thời hạn trị vì,[46] khác với trước kia những Thiên hoàng thường thay đổi niên hiệu. Ngoài ra, sau khi ông qua đời, niên hiệu này cũng trở thành thụy hiệu của ông.

Ngày 4 tháng 11 năm 1868, triều đình Minh Trị rời Kyōto về đóng về đóng đô tại Tōkyō. Thành phố Tōkyō là nơi có những Đk thuận tiện về kinh tế tài chính, địa lý và chính trị, giúp Thiên hoàng dễ trị vì hơn.[47] Năm 1874, những khí đốt được ông được cho phép nhập và sử dụng để thắp sáng tân đô Tōkyō. Đây là lần thứ nhất khí đốt được sử dụng ở Nhật Bản. Tuy nhiên, theo Gordon, đến năm 1889, triều đình mới ra quyết định hành động ở đầu cuối: dời đô về thành phố Tōkyō.[48] Việc dời đô này cũng luôn có thể có mục tiêu là đoạn tuyệt với quá khứ và xúc tiến công cuộc Duy Tân vĩ đại mạnh mẽ và tự tin hơn thế nữa.[2] Ông cũng nhận định rằng truyền thống cuội nguồn dân tộc bản địa kết phù thích hợp với kỹ thuật phương Tây là những thứ tương hỗ cho Nhật thoát khỏi sự lỗi thời.[49]

Đầu năm 1869, ông về Kyōto để làm lễ giỗ Thiên hoàng Hiếu Minh và kết hôn.[50] Ngày 11 tháng 1 năm 1869, ông cưới Ichijō Masako (về sau thay tên thành Haruko)[51] (9 tháng 5 năm 1849 19 tháng bốn năm 1914), con gái thứ ba của Tả đại thần Ichijō Tadaka (Nhất Điều Trung Hương) và phong làm Hoàng hậu (tức Chiêu Hiến Hoàng hậu).[45] Masako là trường hợp thứ nhất trong vòng vài thế kỷ sở hữu cả hai thương hiệu Nữ ngự (nyōgō) và Hoàng hậu (kōgō) lúc còn sống. Vì Masako to nhiều hơn ông ba tuổi nên Thiên hoàng đã phải chờ cho tới lúc ông đủ tuổi để thực thi lễ thành nhân (Gembuku, tức lễ mừng phái mạnh bước vào tuổi trưởng thành). Sau lễ cưới, nhà vua trở lại thành Tōkyō.

Những năm đầu làm vua (1868 – 1878)Sửa đổi

Bài rõ ràng: Thời kỳ Minh Trị, Chính quyền Minh Trị, Phiên phiệt, và Phái đoàn Iwakura
Những tấm ảnh chụp bởi Uchida Kuichi trong trong năm 1872 (trái) và 1873 (phải). Trong hình bên trái, Thiên hoàng mặc trang phục Sokuda còn trong hình bên phải thì ông mặc quân phục

Trải qua hàng loạt sự biến trên, ở đầu cuối thì vị thế chí tôn của Thiên hoàng Minh Trị đã được xác lập. Hoàng gia vốn suy yếu suốt nhiều thế kỷ nay đã phục hồi lại. Nhưng lúc ban đầu, ông không trực tiếp điều hành quản lý triều chính. Căn cứ theo Chính Thể thư phát hành năm 1868, quyền lực tối cao nằm trong tay một cơ quan tên là “Thái Chính Quan” (gồm có Nghị Chính quan, Hành chính quan, Quân Vụ quan, Hình Pháp quan, Hội Kế quan). Cơ cấu này được duy trì cho tới lúc chức vụ “Nội những Tổng lý Đại thần” được thiết lập vào năm 1885.[52] Trong một “Thánh chỉ” của Thiên hoàng Minh Trị có đoạn:[53]

Quyền lực trong nước từ đây nhất thiết đều thuộc về một mình Thái Chính quan, làm cho không còn mối lệ chánh lịnh do cả hai ngả ban ra như trước kia nữa. Còn quyền-lực của Thái-chánh-quan cũng chia riêng ba quyền Lập-pháp (立法 – Rippou), Hành-pháp (行法 – Gyouhou) và Tư-pháp (司法 – Shihou), khiến cho đứt hẳn chỗ lo thiên trọng chuyên chế.

 Thánh chỉ của Thiên hoàng

Các phiên bang phía Nam như Satsuma, Chōshū[54] và Tosa, vốn giữ vai trò quyết định hành động trong thắng lợi, chiếm giữ hầu hết những vị trí trọng yếu trong chính phủ nước nhà vào nhiều thập kỷ sau trận chiến tranh Boshin, một tình thế đôi lúc được gọi là “Nền chính trị đầu sỏ thời Minh Trị” (Phiên phiệt) và được chính thức hóa bằng việc xây dựng Viện nguyên lão (genrō).[55] Trong khoảng chừng thời hạn này, những triều thần thuộc phái chống Mạc phủ trước kia là những người dân nắm thực quyền. Họ dùng danh nghĩa của Thiên hoàng để thực thi những cải cách theo đường lối tư bản chủ nghĩa như: phế Phiên lập Huyện, cải cách thuế đất, trả lại bản tịch, xóa khỏi hạn chế riêng với nông, công, thương nghiệp,[56] Ba năm tiếp theo khi cuộc Duy Tân được khởi xướng, năm 1870 người ta đã hoàn tất việc xây dựng đường ray xe lửa thứ nhất trong lịch sử Nhật Bản, đường ray có độ dài là 28 cây số, tiếp nối đuôi nhau Tōkyō và Yokohama.[41] Khi Thiên hoàng Minh Trị mới lên ngôi, người ta không chắc như đinh chính sách quân chủ Nhật sẽ tiến hành duy trì; một lãnh đạo trong trào lưu Tự do Dân quyền là Gotō Shōjirō (Hậu Đằng Tượng Nhị Lang, 1838 – 1897) về sau nói một số trong những quan đại thần trong chính phủ nước nhà đã “lo sợ rằng hoạt động và sinh hoạt giải trí của những người dân quá khích sẽ ngày càng mạnh và chính sách quân chủ bị bãi bỏ”.[57]

Những nhà lãnh đạo mới của Nhật Bản đã nỗ lực cải tổ khối mạng lưới hệ thống những phiên do lãnh chúa đại danh đứng đầu. Năm 1869, một số trong những đại danh – vốn là những người dân ủng hộ cuộc Duy tân – đã giao đất đai của tớ cho Thiên hoàng. Họ được tái chỉ định làm thống đốc, với mức lương không nhỏ. Vào năm tiếp theo, toàn bộ những đại danh khác cũng tiếp bước họ. Năm 1871, Thiên hoàng tuyên bố rằng những phiên hoàn toàn bị xóa khỏi, và Nhật Bản được phân thành 72 đô đạo phủ huyện. Bù lại, những lãnh chúa đại danh nhận được với mức lương thường niên bằng mười Phần Trăm thu nhập trước kia của tớ, nhưng bị buộc phải chuyển đến kinh đô Tōkyō. Phần lớn đại danh rút khỏi chính trường.[58]

Về đối ngoại, triều đình Thiên hoàng không theo đuổi tiềm năng trục xuất những quyền lợi của ngoại quốc khỏi Nhật Bản, mà thay vào đó là mạnh mẽ và tự tin chuyển tiềm năng chính trị sang việc tiếp tục tân tiến hóa vương quốc và tái đàm phán những hiệp ước bất bình đẳng với những nước đế quốc phương Tây, sau này trở thành khẩu hiệu “Phú quốc, Cường binh” (富国強兵, fukoku kyōhei?). Sự thay đổi thái độ với những người quốc tế này trình làng trong những ngày đầu của cuộc trận chiến tranh Boshin: vào trong ngày 8 tháng bốn năm 1868, một tấm biển được dựng lên ở kinh đô Kyōto (và sau này trên toàn quốc) đặc biệt quan trọng phản đối bạo lực riêng với những người quốc tế.[59] Trong thời hạn trận chiến tranh, đích thân Thiên hoàng Minh Trị tiếp kiến những Công sứ châu Âu, thứ nhất là ở cố đô Kyōto, tiếp theo đó là Osaka và kinh đô Tōkyō.[60] Ngày 4 tháng 9 năm 1869, Công tước xứ Edinburgh (tên thật là Alfred Ernest Herbert) viếng thăm Nhật Bản, được Thiên hoàng Minh Trị tiếp đón. Một việc trước đó chưa từng có tiền lệ là Thiên hoàng tiếp đón Công tước xứ Edinburgh, tại Tōkyō, “như một người “ngang hàng” với ông về khía cạnh dòng máu”.[61] Triều đình Thiên hoàng đã thực thi khẩu hiệu “phú quốc, cường binh, thực sản hưng nghiệp”, bằng việc học hỏi khoa học – kỹ thuật phương Tây, khai thác tài nguyên, lập xưởng sản xuất vũ khí, xây dựng đường tàu, đường thủ, một cách tích cực.[62] Ngoài ra, cựu Tổng tài nước Cộng hòa Ezo là Enomoto Takaeki được chỉ định Công sứ Nga và Trung Quốc, và Bộ trưởng Giáo dục đào tạo và giảng dạy của Thiên hoàng Minh Trị.[63] Mặc dù trong năm đầu triều vua Minh Trị tận mắt tận mắt chứng kiến sự nồng ấm trong quan hệ giữa triều đình Nhật với những nước đế quốc phương Tây, quan hệ với Pháp vẫn lạnh nhạt vì sự ủng hộ ban đầu của Pháp với chính sách Mạc phủ. Năm 1871, theo lệnh của Thiên hoàng Minh Trị, quan đại thần Iwakura Tomomi làm chính sứ, cùng một phái bộ sứ thần đi sang những vương quốc châu Âu và châu Mỹ, nhằm mục đích tích lũy thông tin về chính sách chính trị, kinh tế tài chính.[62]

Đồng thời những quan viên cũng thực thi nhiều thay đổi nơi hậu cung và thay đổi cả con người của Thiên hoàng Minh Trị. Đầu tiên, họ cử Motoda Eifu (Nguyên Điền Vĩnh Phù), một người tinh thông Tống Nho làm Thị giảng (thầy dạy học của nhà vua) mới cho Thiên hoàng. Eifu đã dạy Thiên hoàng về Quốc học, Nho học, Thi ca và cũng nhồi nhét tư tưởng lấy đại nghĩa danh phận làm TT. Sau đó Yoshī Tomo (Cát Tỉnh Hữu Thực), bạn thân của quan đại thần Ōkubo Toshimichi, được chỉ định làm Cung nội Đại thừa, quản trị và vận hành nội cung. Yoshī Tomo đã tái chỉ định một loạt những Thị tùng trưởng và thị tùng mới cho Thiên hoàng. Tomo cũng giải tán toàn bộ số Nữ quan – tức những thị nữ trong cung – và tiến hành tuyển lựa một số trong những Nữ quan mới với số lượng chỉ bằng 1/3 trước kia và với thực quyền bị hạn chế gắt gao để ngăn không cho họ lạm quyền như trước. Đồng thời, Tomo mời một số trong những cựu võ sĩ của Mạc phủ Tokugawa như Sơn Cương Thiết Thái Lang, Tân Điền Thôn Bát, vào cung dạy võ thuật, kiếm thuật, cưỡi ngựa, cho vị Thiên hoàng vốn yếu rất yếu mềm, thông qua này cũng gieo tinh thần tôn sùng võ thuật, ham thích chiến đấu vào ông. Tomo cũng mời một số trong những nhân sĩ có tư tưởng thay đổi để giảng dạy cho Thiên hoàng về phương pháp trị nước và xử thế của giai cấp tư sản cùng thật nhiều tri thức mới khác. Như Nishimura Shigeki (Tây Thôn Mậu Thọ) dạy cho ông về chính trị và luật pháp của nước Pháp; Hukuhane Mishizu (Phúc Vũ Mỹ Tịnh) dạy ông về sự việc lập chí của những nước phương Tây; còn Katō Hiroyuki (Gia Đằng Hoàng Chi) – về sau trở thành một cận thần của Thiên hoàng – dạy ông về luật pháp của đế chế Đức. Thiên hoàng cũng học tiếng Đức trong thời hạn này.

Sự cải cách trong nội cung đã thay đổi con người Thiên hoàng Minh Trị thật nhiều. Từ một cậu thiếu niên yếu ớt, nhu nhược, suốt ngày chui rúc trong hậu cung để chơi đùa với những cung nữ, ông đang trở thành một con người mạnh khỏe, cường tráng, ham học hỏi, yêu thích võ nghệ, và đặc biệt quan trọng trở nên rất ghét việc vào hậu cung. Ông đặc biệt quan trọng rất hâm mộ nhà vua Napoléon Bonaparte của Pháp, ông từng hỏi Shigeki rất kỹ lưỡng về thân thế, tính tình, sự nghiệp xưng bá của Napoléon và không ngớt lời khen ngợi việc Napoléon đã từng lập nên một đế chế hùng mạnh trong lịch sử Pháp. Thậm chí vào năm 1871, ông đã dặn dò phái đoàn khảo sát châu Âu của Iwakura Tomomi là phải sưu tập thật nhiều sách vở nói về Napoléon Bonaparte. Nhân vật Napoléon Bonaparte đã để lại nhiều ảnh hưởng cho Thiên hoàng Minh Trị trong việc làm trị quốc sau này.

Ngày 5 tháng 11 năm 1872, Đại công tước Aleksei Aleksandrovich của Nga viếng thăm Nhật Bản, được Thiên hoàng Minh Trị đón tiếp. Đại công tước Aleksei Aleksandrovich là người con thứ sáu của Nga hoàng Aleksandr II (1855 – 1881). Ngày 9 tháng 11 năm 1872, Thiên hoàng và Đại công tước Aleksei xem cuộc diễn tập của lực lượng vũ trang Nhật Bản, và sau khi về cung, Đại công tước Nga đã gặp gỡ và làm quen với Hoàng hậu Chiêu Hiến. Vài ngày sau, nhận lời mời của Đại công tước Aleksei, Thiên hoàng đến Yokohama (Hoành Tân) để xem đội tàu Nga. Nhờ sự can thiệp của Đại công tước Nga, 34 tín đồ Ki-tô giáo người Nhật được Thiên hoàng Minh Trị ân xá và phóng thích.[64][65]

Những sự chuyển biến về tính chất cách của Thiên hoàng Minh Trị trong trong năm đầu làm vua đã đặt một nền tảng vững chãi cho quy trình đích thân chấp chính của ông sau này.

Quá trình đích thân chấp chính (1878 – 1912)Sửa đổi

Những biến cố lớn trong trong năm 1877 – 1878Sửa đổi

Chinh Hàn Luận (Seikanron). Saigō Takamori ngồi ở giữa, tranh vẽ năm 1877.

Đến trong năm 1877 1878, chính trường Nhật Bản lúc đó có nhiều dịch chuyển lớn. Trước đây, tầng lớp samurai đóng vai trò không nhỏ trong công cuộc lật đổ Mạc phủ Tokugawa và Phục hồi uy quyền của Thiên hoàng. Rủi thay cho những samurai, nhiều cải cách đầu triều vua Minh Trị đã gây bất lợi cho quyền lợi của tớ: xây dựng quân đội theo chính sách nhập ngũ từ dân thường, mất đi uy tín và lương bổng cha truyền con nối đã tạo ra sự đối kháng với thật nhiều cựu samurai.[66] Ngày 28 tháng 3 năm 1875, theo một chiếu chỉ của Thiên hoàng Minh Trị, những người dân samurai không được mang gươm khi ngoài đường. Sự căng thẳng mệt mỏi dâng cao ở miền Nam, dẫn đến cuộc nổi loạn Saga năm 1874, và cuộc nổi loạn ở vùng Chōshū năm 1876. Các cựu samurai vùng Satsuma do Saigō Takamori (Tây Hương Long Thịnh) người đã rời bỏ triều đình vì sự không tương đương về yếu tố có nên xâm lược Triều Tiên hay là không lãnh đạo đã khởi đầu cuộc Chiến tranh Tây Nam năm 1877. Lúc đó, thật ra Saigō Takamori chưa sẵn sàng sẵn sàng cho cuộc bạo loạn nhưng những samurai địa phương nghe được tin rằng triều đình cử người tới giết Saigō. Họ bèn khởi xướng một chiến dịch tiến công kinh đô Tōkyō nhằm mục đích đương đầu với triều đình Minh Trị và giải cứu Thiên hoàng thoát khỏi “đám cố vấn xấu xa” chung quanh ông.[67] Ngoài ra, những chiến binh dấy loạn còn nhằm mục đích tiềm năng chiến đấu để bảo tồn tầng lớp samurai và một cơ quan ban ngành thường trực đạo đức hơn với khẩu hiệu “Tân chính, Hậu đức” (新政厚徳, shinsei kōtoku?). Saigō Takamori tự mình tuyên bố vẫn trung thành với chủ với Thiên hoàng Minh Trị và mặc quân phục Lục quân Đế quốc Nhật trong suốt trận chiến. Tình hình Nhật Bản trở nên rối loạn do những người dân bất binh tại những nơi khác cũng nổi lên hưởng ứng Saigō.[53] Cuộc trận chiến tranh chấm hết bằng một trận chiến anh hùng, nhưng cũng là thất bại hoàn toàn của lực lượng samurai tại Shiroyama (Thành Sơn).[68]. Trước cuộc tiến công ở đầu cuối của cuộc nổi dậy, Saigō tự sát bằng phương pháp mổ bụng seppuku truyền thống cuội nguồn của người võ sĩ Nhật Bản[69]. Saigō Takamori bị Thiên hoàng xem là một viên quan phản nghịch, tuy nhiên, 12 năm tiếp theo ông xót thương và ân xá Saigō[70] năm 1891, đồng thời phong con trai của người võ sĩ ấy làm Hầu tước.[53]

Xem thêm: Seikanron, Thân vương Arisugawa Takehito, và Duy Tân tam kiệt

Tháng 5 năm Minh Trị thứ 10 (1878), Bộ trưởng Bộ Nội vụ Ōkubo Toshimichi bị hành thích.[53] Với cái chết của ba nhân vật trong nhóm “Duy Tân tam kiệt”, tức ba nhân vật lừng lẫy nhất trong công cuộc lật đổ chính sách Mạc phủ là Kido Takayoshi (1877), Saigō Takamori (1877) và Ōkubo Toshimichi (1878) nói trên, thế hệ lãnh đạo thứ nhất của cuộc Minh Trị Duy Tân hầu như hết người. Quyền hành trong triều đình Minh Trị được chuyển sang cho thế hệ lãnh đạo thứ hai của công cuộc Minh Trị Duy Tân, gồm có Itō Hirobumi (Y Đằng Bác Văn), Yamagata Aritomo (Sơn Huyện Hữu Bằng)[71] và Ōkuma Shigenobu (Đại Ôi Trọng Tín).

Phong trào Thiên hoàng chấp chínhSửa đổi

Tháng 2 năm 1877, triều đình Thiên hoàng ra chiếu chỉ về việc thiết lập trường Đại học Tōkyō thứ nhất. Luật, Khoa học Tự nhiên, Văn khoa và Y học là bốn khoa chuyên ngành của ngôi trường này.

Trong tình hình những lãnh tụ lớn số 1 của quy trình Duy Tân lần lượt qua đời, thì những người dân thay thế nhóm “Duy Tân tam kiệt” như Itō Hirobumi và Ōkuma Shigenobu thì lại sở hữu xích mích với nhau. Các công thần của trào lưu Duy Tân thì cứ ôm hết đại quyền vương quốc nên thường bị phê phán sau sống lưng. Thêm vào đó, trào lưu Tự do Dân quyền đang tăng trưởng mạnh, lại còn link với trào lưu chống cải cách ruộng đất của địa chủ và rình rập đe dọa đến triều đình. Lúc này, triều đình nên phải có một người cầm lái vững mạnh để ổn định lại tình hình giang sơn, và họ nghĩ đến một nhân vật quen thuộc – đó đó đó là Thiên hoàng Minh Trị.[72]

Tháng 5 năm 1878, những thầy dạy học của Thiên hoàng đã phát động trào lưu “Thiên hoàng chấp chính”, lôi kéo ông đích thân đứng ra xử lý đại sự vương quốc. Họ kể với ông về cuộc Trung hưng (1333 – 1336) dưới ngọn cờ của Thiên hoàng Go-Daigo vào thế kỷ XIV. Họ còn nhấn mạnh yếu tố rằng, sở dĩ Thiên hoàng Go-Daigo lại tiếp tục để mất quyền bính vào tay Mạc phủ Ashikaga là vì ông vua này quá tin những thủ hạ chung quanh, không trực tiếp xử lý triều chính. Họ cố khuyên Thiên hoàng Minh Trị tránh việc đi theo vết xe đổ của Thiên hoàng Go-Daigo năm xưa. Lúc này, sau nhiều năm học hỏi việc pháp trị và văn hóa truyền thống Đông Tây, Thiên hoàng Minh Trị cũng khởi đầu có những chủ trương, chính kiến độc lập riêng với việc chính vì sự; và dĩ nhiên Thiên hoàng cũng mong ước tự mình đứng ra nắm lấy đại quyền. Đồng thời, người đứng đầu Nội những lúc đó là Nội vụ khanh Itō Hirobumi cũng cảm thấy một mình khó đối phó với trào lưu Tự do Dân quyền cũng như trào lưu Thiên hoàng chấp chính, thế là Hirobumi quyết định hành động lựa chọn ủng hộ việc Thiên hoàng Minh Trị đích thân nắm lấy quyền bính, mưu dùng uy tín của Thiên hoàng để đối phó với trào lưu Tự do Dân quyền.[72]

Thiên hoàng Minh Trị mong ước thần dân có đủ sức khoẻ, để giúp ông thay đổi và hoà nhập nước Nhật với toàn thế giới bên phía ngoài. Vì thế, ông bãi bỏ chính sách ăn chay trong toàn dân, lại còn giết và ăn thịt con bò thứ nhất để làm gương cho nhân dân. Trái với lệ thường, ông nhất quyết nhận định rằng Hoàng hậu và những cung nữ của bà phải cùng ông tham gia những buổi học về phương pháp trị quốc cũng như về những tri thức, văn minh của phương Tây.[73]

Có điều, trong mức chừng quy trình đầu chấp chính, Thiên hoàng Minh Trị gần như thể không còn ý kiến gì trước những cuộc bàn thảo của triều thần, và ông đều phê chuẩn toàn bộ những nghị quyết của Nội những. Thiên hoàng cũng dùng uy tín của tớ để giúp sức Nội những trước những trở ngại vất vả, thử thách, trong số đó có một việc quan trọng số 1 là bóp chết trào lưu Tự do Dân quyền.[72]

Đối phó với trào lưu Tự do Dân quyềnSửa đổi

Bài rõ ràng: Phong trào Tự do Dân quyền

Tháng 3 năm 1881, một nhóm cựu du học viên người Nhật ở Pháp gồm có Saionji Kinmochi, Matsukata Masayoshi, sau khi về nước đã đứng ra xây dựng tờ báo Đông Dương Tự do Tân văn, chủ trương xây dựng nền dân chủ triệt để, truyền bá tư tưởng tự do. Trước đó, vào năm 1880, triều đình được sự ủng hộ của Thiên hoàng đã thông qua “Điều lệ hội họp” và “Điều lệ báo chí” hạn chế gắt gao quyền tự do ngôn luận, tự do hội họp, cấm phát hành những văn kiện bàn luận về chính trị, nhưng triều đình không vận dụng ngay với trường hợp của Saionji Kinmochi, vì Saionji là anh ruột của quan Thị tùng trưởng của Thiên hoàng và có ảnh hưởng chính trị rất rộng. Thay vào đó, triều đình Thiên hoàng nỗ lực dùng giải pháp khuyên nhủ, uy hiếp nhằm mục đích thuyết phục Saionji Kinmochi rút lui khỏi tờ báo nhưng đang không thành công xuất sắc. Cuối cùng, Thiên hoàng buộc phải dùng đến giải pháp cứng rắn, ra sắc lệnh buộc Saionji Kinmochi rút lui khỏi tờ báo và tiếp theo đó ra sắc lệnh ngừng hoạt động luôn tờ báo – trước sau ra được 34 số. Để xoa dịu trào lưu đấu tranh của quần chúng, tháng 10 năm 1881 Thiên hoàng Minh Trị tuyên bố sẽ triệu tập quốc hội vào năm 1890, nhưng quyền hạn của quốc hội sẽ do Thiên hoàng quyết định hành động.[74] Đồng thời ông cũng không quên rình rập đe dọa:

Trẫm đã nói rõ kế hoạch như trên, nếu ai vẫn tỏ ra nôn nóng, vẫn sách động gây sự, làm nguy hại đến bảo mật thông tin an ninh của vương quốc, thì sẽ bị dựa theo quốc pháp mà trừng trị.

 Minh Trị Thiên hoàng, [74]

Do bị triều đình Thiên hoàng trấn áp và phân hóa, trào lưu Tự do Dân quyền đã nhanh gọn suy yếu. Sau khi Thiên hoàng Minh Trị ngồi vững trên ngai vàng thống trị, ông đã khởi đầu tăng cường vị thế của tớ.

Tăng cường thế lực, gia tài của Hoàng giaSửa đổi

Tháng 2 năm 1882, quan đại thần Iwakura Tomomi – vốn là một nhân vật chống lại trào lưu Tự do Dân quyền – đề xuất kiến nghị rằng trước lúc soạn thảo Hiến pháp thì nên phải mở rộng tài sản của Hoàng gia. Việc này nhằm mục đích đề phòng trường hợp dự trù ngân sách của Triều đình bị quốc hội phủ quyết thì Thiên hoàng hoàn toàn có thể sử dụng số tài sản khổng lồ của tớ để trang trải kinh phí góp vốn đầu tư, trả lương cho quan lại, đảm bảo quân quyền sẽ vận dụng dân quyền. Kiến nghị này được Thiên hoàng Minh Trị đồng ý ngay.[75]

Để nhanh gọn tăng cường tài sản cho Hoàng gia, Thiên hoàng đã học Theo phong cách vơ vét tài chính của Mạc phủ trước kia. Trước hết, ông ra tay thu gom một số trong những lớn ruộng đất vào tay mình: từ 1100 đinh ruộng (1 đinh bằng 15 mẫu) sở hữu vào năm 1882, cho tới năm 1886 Hoàng gia đã sở hữu một số trong những ruộng gấp 30 lần như vậy. Khi ban bố Hiến pháp Đế quốc Nhật Bản (1889), số lượng này lên tới 1121048 đinh, qua năm tiếp theo (1890) tăng gần 3 lần, lên đến mức 3069533 đinh. Hầu hết số ruộng này nằm ở vị trí những vùng như Phú Sĩ, Mộc Tăng, Thiên Thành – đấy là những nơi có ruộng đất và bãi chăn nuôi tốt nhất Nhật Bản. Nội sảnh đã phải mở thêm một Cục Ngự dụng để quản trị và vận hành số ruộng đất khổng lồ đó. Đồng thời, Tính từ lúc năm 1882, Thiên hoàng cũng sở hữu một lượng lớn sàn góp vốn đầu tư và chứng khoán, giá trị lên tới 5 triệu yên trong Cp Ngân hàng Nhà nước Nhật Bản, 1 triệu yên trong Ngân hàng Yokohama, 2,06 triệu yên trong Cp công ty du thuyền Nhật Bản. Đây là một số trong những lượng cực kỳ lớn so với cùng 1 vạn yên mà Thiên hoàng Minh Trị thừa kế từ cha là Hiếu Minh Thiên hoàng.[75]

Như vậy Thiên hoàng Minh Trị đang trở thành một địa chủ và tài phiệt lớn số 1 của Nhật Bản, điều này đã xác lập nền tảng tài chính vững chãi cho việc thống trị của Thiên hoàng.[75]

Khôi phục, củng cố hình ảnh Thiên hoàngSửa đổi

Thiên hoàng Minh Trị (1887), mộc bản được in bởi Toyohara Chikanobu (1838 1912).

Ngoài ra, một giải pháp khác trong việc củng cố uy quyền của Thiên hoàng đó đó là nâng cao uy tín và ảnh hưởng của tớ trong dân chúng. Trước đây, do chủ trương cô lập và cách ly của cơ quan ban ngành thường trực Mạc phủ suốt nhiều thế kỷ, hình ảnh của Thiên hoàng rất ít được phổ cập trong dân chúng. Nhiều câu ca dao đã ví Thiên hoàng như “con chim phượng hoàng bị sa cơ, con chim trĩ chạy lửa rừng đang thiêu đốt”. Trong thời kỳ đó, những Thiên hoàng gần như thể không bao giờ rời khỏi Hoàng cung tại Kyōto, chỉ rời Hoàng cung nếu Thiên hoàng thoái vị hoặc để trốn vào một trong những ngôi miếu nếu Hoàng cung bị cháy.[76] Một số Thiên hoàng sống đủ lâu để trở thành Thái thượng hoàng; trong năm vị tiên đế của Thiên hoàng Minh Trị, chỉ có ông nội của ông sống qua tuổi 40 và mất ở tuổi 46.[8]

Nay, cơ quan ban ngành thường trực Mạc phủ không hề nữa, Thiên hoàng Minh Trị và triều đình Nhật không khiến cho hình ảnh của Thiên hoàng bị mờ nhạt như xưa nữa. Chính vì vậy, họ dùng đủ mọi giải pháp tuyên truyền để nâng cao uy tín Thiên hoàng.[77]

Triều đình Nhật Bản thời gian hiện nay đã phát động một trào lưu Thần thánh hóa Thiên hoàng khắp trong toàn nước. Họ tuyên truyền rằng Thiên hoàng – tức Nhà vua Nhật Bản – một vị Thần, thậm chí còn còn tồn tại vị thế cao hơn nhiều những vị thần khác vì theo truyền thống cuội nguồn của Nhật Bản, Thiên hoàng là hậu duệ trực tiếp của Ninigi, cháu nội của Thiên Chiếu Ngự Đại Thần Amaterasu-ōmikami. Một điện thờ được xây trong Hoàng cung, và một khối mạng lưới hệ thống miếu thờ được xây dựng ở những địa phương trên phạm vi toàn quốc. Vào tháng 6 năm 1869, theo yêu cầu của Thiên hoàng, một ngôi miếu mang tên “Tōkyō Shōkonsha” (Đông Kinh Chiêu Hồn xã) được xây dựng trên đường Cửu Đoạn Bản ở kinh thành Tōkyō, nhằm mục đích vinh danh những chí sĩ đã chiến đấu và quyết tử cho công cuộc cải cách Duy Tân[78] và sự nghiệp lật đổ Mạc phủ Tokugawa.[79] Năm 1879, triều đình thay tên ngôi miếu thờ cô hồn này thành Đền Yasukuni[80] (Yasukuni Jinja), tức là “Tĩnh Quốc Thần xã”. Về sau, theo đà tăng trưởng của chủ nghĩa quân quốc Nhật Bản, toàn bộ những ai chết vì Thiên hoàng – kể cả những tướng sĩ chết trong những cuộc trận chiến tranh xâm lược, trong số đó có những tội phạm trận chiến tranh – đều được thờ trong ngôi đền Yasukani này.[77]

Một tờ cáo thị thời này đã viết:

Suy nghĩ kỹ đi nhé! Nước Nhật Bản là vì tổ tiên của Thiên hoàng khai sáng. Tất cả những gì trên giang sơn Nhật Bản đều là của Thiên hoàng. Khi những ngươi vừa sinh ra thì phải dùng nước của Thiên hoàng để tắm, và khi chết đi thì phải chôn xuống đất của Thiên hoàng.

 Cáo thị[81]

Đồng thời, ngay từ thời gian ở thời gian cuối năm 1873, ảnh của ông đã được phân phối đến những huyện để treo ở gian phòng chính, và Tính từ lúc tháng 1 năm 1874, triều đình được cho phép người dân tới đây để quỳ lạy trước ảnh Thiên hoàng. Việc quỳ lạy ảnh chân dung Thiên hoàng sẽ là một nghi thức thiêng liêng thần thánh, trước giờ trước đó chưa từng xẩy ra. Vì vậy, phàm ai quỳ lạy ảnh Thiên hoàng phải ăn mặc chỉnh tề, thật sạch theo lễ phục Nhật Bản; việc rỉ tai ồn ào bị không cho nghiêm khắc. Việc cất giữ ảnh Thiên hoàng trong nhân dân cũng trở nên nghiêm cấm, ai vi phạm sẽ bị trừng trị theo quốc pháp. Đồng thời, riêng với học viên, chỉ những ai theo học ở những trường lớn, có tiếng tăm mới có “diễm phúc” được quỳ lạy ảnh Thiên hoàng treo trong trường học. Ảnh của Thiên hoàng không được phân phát đến những trường học nhỏ, những trường tư; họ chỉ hoàn toàn có thể tổ chức triển khai cho học viên đến những trụ sở huyện hoặc đến những trường học lớn để lạy ảnh Thiên hoàng.[77]

Thiên hoàng Minh Trị cũng liên tục tổ chức triển khai nhiều chuyến du ngoạn thị sát tại những địa phương. Trong suốt 45 năm làm vua, ông đã tổ chức triển khai đi thị sát cả thảy 96 lần. Mục đích thực ra của những chuyến “vi hành” này chỉ nhằm mục đích nâng cao uy thế và gieo vào lòng quần chúng nhân dân hình ảnh “nhân từ” của Thiên hoàng. Chính vì vậy những chuyến vi hành được tổ chức triển khai rất là rầm rộ theo như hình thức tiền hô hậu ủng. Phàm ai nhìn thấy lá cờ Thiên hoàng của đoàn vi hành đều phải đứng dạt ra bên vệ đường và ngả mũ cung kính chào. Trong những chuyến “thị sát” kiểu như vậy này, Thiên hoàng thường ban phát ân huệ cho những người dân con hiếu thảo, những tiết phụ, những người dân già, người nghèo neo đơn không nơi nương tựa, hoặc đến bên bờ ruộng xem nông dân cày cấy, tỏ ra quan tâm đến môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên sống đời thường của người dân dã lao khổ.[77]

Về mặt quân sự chiến lược, ngày 4 tháng 1 năm 1882 ông ban bố “Quân nhân Sắc luận”, ghi rõ: “Trẫm là Đại nguyên soái của quân nhân những ngươi là hai cánh tay của những ngươi.”, đồng thời quy định rằng những quân nhân phải làm tròn “năm điều quy định của võ sĩ đạo”: tận trung, lễ nghĩa, tín nghĩa, trọng võ dũng, tiết kiệm chi phí giản dị; đặc biệt quan trọng “tận trung” được ưu tiên số một. Cụ thể, theo nhận định của tác giả người Trung Quốc Thẩm Kiên thì người quân nhân Nhật Bản phải “trung quân ái quốc”, phải sùng bái Thiên hoàng như một vị Thần. Tinh thần võ sĩ đạo do Thiên hoàng đề xướng nằm nô dịch hóa trong việc giáo dục quân nhân, biến người lính Nhật Bản thành tên nô lệ cầm súng cho Thiên hoàng, trở thành công xuất sắc cụ cho tiềm năng bành trướng xâm lược của những thế lực quân phiệt Nhật Bản.[77]

Cải cách về việc thiết trí cơ cấu tổ chức triển khai và nhân sựSửa đổi

Xem thêm: Kazoku và Nội những Nhật Bản

Sau khi Thiên hoàng Minh Trị đích thân chấp chính, ông đã tạo ra nhiều thay đổi trong việc bãi miễn, chỉ định nhân sự và thiết trí cơ cấu tổ chức triển khai. Tháng 7 năm 1884, triều đình soạn thảo “Hoa tộc lệnh”, gộp chung những công khanh, những lãnh chúa đại danh cũ và những công thần Duy Tân xuất thân từ sĩ tộc thành Kazoku (Hoa tộc). Những người này sẽ tiến hành Thiên hoàng đích thân phong tước vị cho họ, những tước vị này được phân thành năm bậc: Công, Hầu, Bá, Tử, Nam như những nước phương Tây. Những người này trở thành vây cánh của Hoàng gia và củng cố sự thống trị của Thiên hoàng. Như vậy là một chính sách quý tộc mới đã được nhà vua hình thành tại đế quốc Nhật Bản.[82]

Đến thời gian ở thời gian cuối năm 1885, ông hoàn toàn bãi bỏ chính sách Thái Chính Quan cũ,[83] xây dựng chính sách Nội những dập khuôn theo như hình mẫu phương Tây. Giống như quy mô những nước phương Tây, đứng đầu Nội những là Tổng lý Đại thần – và Quốc vụ đại thần. Nội những này sẽ là một tổ chức triển khai trực thuộc vào Thiên hoàng.[81] Năm 1885, Itō Hirobumi – một người Chōshū – trở thành Tổng lý Đại thần thứ nhất trong lịch sử Nhật Bản.[84][85]

Không những thế, một cải cách khác về mặt nội chính của Thiên hoàng Minh Trị là ban bố Hiến pháp thứ nhất trong lịch sử Nhật Bản, còn gọi là Hiến pháp Minh Trị.

Ban bố Hiến pháp Đế quốc Nhật Bản (1889)Sửa đổi
Bài rõ ràng: Hiến pháp Đế quốc Nhật Bản

Trước sức ép của người dân, như đã nói, triều đình Thiên hoàng đã hứa hẹn sẽ xây dựng quốc hội soạn thảo một bản Hiến pháp mới cho giang sơn. Để soạn thảo bản Hiến pháp này, năm 1882 Thiên hoàng Minh Trị đã gửi một phái đoàn do Itō Hirobumi đến những vương quốc ở châu Âu để tìm hiểu thêm pháp lý của những vương quốc này. Cuối cùng nhóm khảo sát quyết định hành động chọn hiến pháp của nước Phổ để làm khuôn mẫu cho hiến pháp tương lai của Nhật Bản. Tiếp đó, ông tổ chức triển khai một nhóm người bí mật tiến hành việc soạn thảo hiến pháp. Khi thẩm nghị ở đầu cuối, ông đã cùng với nhóm này tổ chức triển khai nhiều cuộc họp kín suốt mấy tháng liền, trong số đó mọi người đem bản Hiến pháp ra phẫu thuật kỹ lưỡng, canh từng câu từng chữ, thảo luận, bàn cãi về từng lao lý một trong số đó. Thậm chí khi được tin con gái là Du Nhân bị bệnh mất, Thiên hoàng cũng không rời khỏi cuộc họp mà vẫn tiếp tục bàn luận với triều thần.[86]

Ban bố Hiến pháp Đế quốc Nhật Bản (1889).

Cuối cùng, bản Hiến pháp thứ nhất của giang sơn Nhật Bản đã được công bố ngày 11 tháng 2 năm 1889 (niên hiệu Minh Trị thứ 22), đúng vào trong ngày kỷ niệm việc lên ngôi của Thiên hoàng Jimmu (Thần Vũ). Hôm đó, ông cùng bá quan văn võ và những sứ thần ngoại quốc đến điện Ô Minh trong Hoàng cung để làm lễ triều bái trước Gương thần Ngự Linh – đại biểu cho Thiên Chiếu Ngự Đại Thần Amaterasu-ōmikami – rồi tiếp theo đó mọi người lại tới điện Hoàng Linh để đọc bản Thần Văn bố cáo lên chư thần cùng hồn thiêng của những đời liệt tổ liệt tông:[86]

Theo đà tăng trưởng của thời đại, nên phải viết ra thành văn bản những lời di huấn của tổ tiên những thời đại, lấy đó làm vị trí căn cứ cho con cháu của Thiên hoàng tuân theo, đồng thời, qua sự phụ tá của thần dân mở rộng bước đường của Thiên hoàng khiến cho toàn bộ sẽ tuân thủ vĩnh viễn. Cho nên nay mới soạn thảo ra Điển phạm và Hiến pháp của Hoàng gia, kính thỉnh chư thần khen ngợi.

 [86]

Sau đó, sắc chỉ phát hành hiến pháp được chính thức tuyên bố. Theo Hiến pháp 1889, Thiên hoàng có quyền hành “thiêng liêng bất khả xâm phạm”, là Nguyên thủ vương quốc, nắm trọn quyền thống trị. Về mặt đối nội, Thiên hoàng hoàn toàn có thể nhờ vào Hiến pháp để triệu tập hoặc giải tán nghị hội, chỉ định hoặc bãi miễn quan lại và chỉ huy Lục quân, Hải quân và Không quân của Đế quốc Nhật Bản.[13] Về mặt đối ngoại, Thiên hoàng có quyền tuyên chiến, giảng hòa, ký kết hòa ước. Các cơ cấu tổ chức triển khai của vương quốc được hành xử hiệu suất cao và quyền hạn phía dưới Thiên hoàng: nghị hội trợ giúp Thiên hoàng thẩm nghị chính vụ của vương quốc, tòa án lấy danh nghĩa của Thiên hoàng để xét xử, Viện khu mật là cơ quan tư vấn của Thiên hoàng. Đồng thời, theo Hiến pháp, người dân Nhật Bản là “thần dân” của Thiên hoàng, phải thi hành trách nhiệm và trách nhiệm của thần dân và không được cản trở Thiên hoàng hành sự đại quyền.[86]

Như vậy là Hiến pháp Đế quốc Nhật Bản đã xác lập quyền uy tuyệt đối của Thiên hoàng tại Nhật Bản, duy trì tính “thiêng liêng bất khả xâm phạm” của Thiên hoàng như thời đại quân chủ chuyên chế, và tương hỗ cho Thiên hoàng triệu tập toàn bộ quyền lập pháp, hành pháp, tư pháp – tức toàn bộ đại quyền của vương quốc – vào bàn tay sắt của tớ. Tuy nhiên, Thiên hoàng buộc phải nhờ vào những điều luật ghi trong Hiến pháp để thực thi đại quyền của tớ, và khi Thiên hoàng lấy danh nghĩa của tớ để ban bố những sắc lệnh về pháp lý, quốc vụ thì “phải được quốc vụ đại thần cùng ký tên”. Như vậy bản Hiến pháp 1889 đã và đang hạn chế ảnh hưởng của Thiên hoàng trong việc triều chính, góp thêm phần giúp Nhật Bản chuyển dần từ chính sách quân chủ chuyên chế sang chính sách quân chủ lập hiến, chính trị đảng phái của giai cấp tư sản.[86]

Cải cách về nghành giáo dục dưới thời Minh TrịSửa đổi

Cải tổ nền giáo dục là một nghành mà Thiên hoàng đặc biệt quan trọng chú trọng. Ông nhận định rằng, việc làm thứ nhất để cuộc cải cách đạt được hiệu suất cao là phải giáo dục cho nhân dân, họ sẽ thức thời mà giúp vua giúp nước trong công cuộc đưa Nhật Bản trở thành một giang sơn giàu mạnh. Nền giáo dục truyền thống cuội nguồn Nhật có những yếu tố tích cực, nhưng cũng luôn có thể có những hạn chế và sai lầm không mong muốn làm cho Nhật Bản bị đình trệ, mà ông quyết tâm xóa khỏi.[2] Năm 1871, khi Thiên hoàng còn chưa đích thân chấp chính, Bộ giáo dục được thiết lập, trách nhiệm là phụ trách, trông coi những hoạt động và sinh hoạt giải trí giáo dục và quyết định hành động về chương trình giáo dục. Sang năm tiếp theo (1872), học chế được Bộ Giáo dục đào tạo và giảng dạy ban bố, khởi đầu một quy trình tăng trưởng mới trong lịch sử nền giáo dục Nhật.[2] Triều đình cũng cho du học viên sang những nước phương Tây (phần lớn là Anh, Đức, Mỹ), học về khối mạng lưới hệ thống chính trị, quân sự chiến lược và kinh tế tài chính ở những nước này[3]. Sau khi về cố quốc, những học viên tinh luyện trong số này sẽ tham gia vào việc giúp vua dựng nước.[2] Những điều mới lạ mà những du học viên được từ quốc tế sẽ tiến hành Thiên hoàng và những cố vấn phân tích, tinh lọc, vận dụng trong nhiều nghành.

Năm 1889, triều đình Minh Trị ban bố sắc lệnh giáo dục. Theo sắc lệnh giáo dục, nền giáo dục mới nhằm mục đích mục tiêu đem lại những giá trị tinh thần tiến bộ. Bên cạnh đó, cũng trong sắc lệnh này, triều đình khuyến khích nhân dân không được quên nền tảng Nho giáo xưa, tuyên dương tinh thần thượng võ truyền thống cuội nguồn vốn có của người Nhật, nhưng cũng học hỏi văn hoá những nước phương Tây. Dưới thời Minh Trị, có lẽ rằng không còn một tầng lớp nhân dân nào, thậm chí còn phụ nữ, không được học tập. Không những giáo dục lý luận, triều đình còn chú trọng tới giáo dục kỹ thuật thực nghiệm, giáo dục về cả dân sự lẫn quân sự chiến lược.[2]

Nhờ có những chủ trương đúng đắn của Thiên hoàng Minh Trị, Nhật Bản trở thành một xã hội có nền giáo dục tốt, với ý muốn đầy tham vọng: “học tập phương Tây, đuổi kịp phương Tây, vượt phương Tây”. Dưới triều vua Minh Trị, người ta thực thi việc giáo dục trên khắp Nhật Bản, ở mọi nơi có những trường mẫu giáo, tiểu học, trung học, ĐH, hay những cơ sở phục vụ việc giáo dục được khai trương mở bán. Thiếu nhi – hầu hết là những đứa bé từ 6 đến 14 tuổi – đều bị nên phải học tập. Đối với cấp học của tớ, triều đình không ngần ngại phụ trách chi trả những khoản ngân sách.[2]

Thời bấy giờ, việc dạy học học mỗi lứa tuổi rất khác nhau về giờ giấc cũng như độ khó hay dễ. Trong việc giáo dục, học viên được học những môn theo một thứ tự hợp lý. Đối với những nhà giáo, triều đình cũng tôn vinh vai trò của tớ và để ý quan tâm ngặt nghèo đến họ. Để đào tạo và giảng dạy những nhân tài cho giang sơn, cơ quan ban ngành thường trực mời người quốc tế đến làm giảng viên, nhưng điều này sẽ không còn nghĩa là người Nhật không được làm nhà giáo: Nhật tích cực thực thi những việc làm có ích lợi cho việc xây dựng đội ngũ những nhà giáo người Nhật vừa đông đúc vừa dạy giỏi.[2]

Trong việc giáo dục, triều đình Thiên hoàng yêu cầu phải triệu tập phổ cập, truyền bá tư tưởng “trung quân ái quốc” cho những học viên. Sắc lệnh giáo dục năm 1880 quy định nhà trường riêng với môn lịch sử phải để trọng tâm vào thể chế kiến quốc, tức “Chủ nghĩa hoàng gia là TT” từ khi Thiên hoàng Jimmu lên nối ngôi trở về sau. Năm 1890, Thiên hoàng Minh Trị đích thân ban bố Giáo dục đào tạo và giảng dạy sắc ngữ, lấy việc “phụ tá hoàng vận”, “chí trung chí hiếu” làm cơ bản, bắt buộc mỗi học viên hằng ngày phải quỳ lạy trước ảnh Thiên hoàng, phải nhớ nằm lòng “Sắc ngữ” của Thiên hoàng và “Di huấn của Hoàng tổ Hoàng tông”.[77] Một đoạn trong “Giáo viên Tiểu học nên phải ghi nhận” soạn thảo năm 1881 có ghi:

phàm dạy môn lịch sử trước tiên là phải tu dưỡng chí khí tôn vương ái quốc Trách nhiệm của giáo viên là phải dạy cho học viên làm rõ việc trung thành với chủ với hoàng gia, yêu vương quốc

 ”Giáo viên Tiểu học nên phải ghi nhận”[87]

Công cuộc cải tổ về việc giáo dục của Thiên hoàng Minh Trị đã đạt được những thành tựu đáng kể. Với cuộc cải tổ này, nhân dân Nhật nhận lấy một nền giáo dục có Xu thế mới, nhưng không đồng nghĩa tương quan với việc họ quên đi nền văn hóa truyền thống cổ truyền truyền thống cuội nguồn của giang sơn Mặt trời mọc, mà tôn vinh tinh thần dân tộc bản địa chủ nghĩa của người Nhật Bản.[2] Công cuộc cải tổ việc giáo dục cũng góp thêm phần không nhỏ đến thắng lợi của cách mạng Minh Trị – đưa Nhật Bản sang thuở nào kỳ mới. Không những về tinh thần mà về vật chất, nền giáo dục dưới triều vua Minh Trị là một bộ phận vững chãi mà nhờ vào nó, xã hội giang sơn Mặt trời mọc trở nên tốt đẹp hơn trước kia. Cũng nhờ cải cách giáo dục mà Nhật Bản đã vươn lên sánh vai với đế quốc Mỹ và châu Âu, đứng trong hàng ngũ những cường quốc thời bấy giờ. Ở châu Á những vương quốc khác phải ngưỡng mộ, còn trên toàn toàn thế giới người ta rất là ngạc nhiên với việc tăng trưởng của giang sơn Mặt trời mọc.[2]

Tôn giáo: pháp nạn Phật giáo đầu thời Minh TrịSửa đổi

Bài rõ ràng: Thần đạo Quốc gia

Tại Nhật Bản từ khi lập quốc, đạo Phật chỉ bị trấn áp một cách kinh hoàng dưới triều vua Minh Trị.[88] Sau thắng lợi của quân đội Thiên hoàng trong trận chiến tranh Boshin, Phật giáo suy yếu, bởi lẽ tôn giáo này là một yếu tố nền tảng của cơ quan ban ngành thường trực Mạc phủ – một chính sách đã thao túng triều đình Thiên hoàng trong nhiều thế kỷ. Chính vì thế mà sau khi lên ngôi Thiên hoàng Minh Trị đã tỏ ra thái độ phản cảm riêng với tôn giáo này. Bước sang thời Minh Trị, người ta xem Phật giáo là một “tôn giáo ngoại lai”. Trong khi đó, những phái Bình Điền, Thỉ Dã Huyền Đạo, Ngọc Tùng Tháo, của Thần đạo đã lấy Thần đạo làm quốc đạo Nhật Bản, lý tưởng thần thoại cổ xưa được hồi sinh, Từ đó nước Nhật được xây dựng khi Thiên hoàng Jimmu lên nối ngôi. Những chủ trương của Thần đạo gồm:[5]

Lấy kính thần, ái quốc làm chỉ thú.
Lấy thuận thiên lý, hợp nhân đạo làm phương châm.
Lấy việc tuân phụng Thiên hoàng, trung thành với chủ với Tổ quốc làm mục tiêu.

Những chủ trương này đã cho toàn bộ chúng ta biết Thần đạo mang tư tưởng chủ nghĩa yêu nước, cũng như lòng tôn sùng Thiên hoàng – đặt ông như một trong những vị Thần. Những chủ trương này đã lấy được lòng những lãnh đạo trong triều đình Minh Trị, bản thân Nhật hoàng cũng đưa ra ba nguyên tắc có nội dung không khác vậy, với mong ước rằng mình sẽ tiến hành nhân dân tôn kính và hết mực tôn vinh.[5] Không những thế, Thần đạo đã được xây dựng ở Nhật từ lâu lăm, nên Thiên hoàng Minh Trị quyết định hành động lấy Thần đạo làm tôn giáo chính thức của Nhật. Năm sau (1868), niên hiệu Minh Trị thứ nhất, có chiếu chỉ của Nhật hoàng không được cho phép Thần-Phật chung sống với nhau như ở thời Thánh Đức Thái tử nữa. Một quan chức có trách nhiệm riêng với tôn giáo được nêu lên, những đền Phật giáo và Thần đạo bị tách biệt trên khắp giang sơn còn những giáo sĩ Thần đạo thì được mặc quần áo như xưa. Ngoài ra, người dân không được phép dùng những danh từ có liên quan đến đạo Phật khi nhắc tới Thần, không được sử dụng những dụng cụ có liên quan đến đạo Phật (chuông, mỏ,…) tại những ngôi đền Thần đạo, hoặc là không được cúng bái những tượng Thần dễ bị hiểu là Phật hay Bồ Tát[5]

Tuân theo chiếu chỉ của Thiên hoàng, ở nhiều nơi trình làng trào lưu chống phá đạo Phật: chùa chiền bị phá huỷ, tăng ni tín đồ Phật giáo bị sát hại. Do bị tiến công nên những tín đồ Phật giáo bèn chống trả tự vệ, điều này làm cho bạo loạn trình làng trên khắp Nhật Bản. Phong trào này đã làm cho Nhật hoàng Minh Trị không lấy được lòng dân chúng.[5]

Dưới triều vua Minh Trị, trong lúc Thần giáo là quốc đạo của đế quốc Nhật Bản, triều đình lấy hệ tư tưởng Nho giáo làm tiêu chuẩn cho nền chính trị, cho công cuộc tăng trưởng kinh tế tài chính, khoa học-kỹ thuật theo cơ cấu tổ chức triển khai những vương quốc phương Tây. Đối với Ki-tô giáo, Thiên hoàng chấm hết việc trấn áp riêng với những nhà truyền giáo cũng như tín đồ tôn giáo này. Tháng tư năm 1871, niên hiệu Minh Trị thứ ba, theo lệnh của Thiên hoàng, mọi tăng ni bị ép buộc phải ăn mặn, không được cạo trọc đầu, lại còn phải kết hôn in như người thông thường. Năm tháng sau, Thiên hoàng lại hạ lệnh không cho sư sãi lấy họ “Thích” như sư sãi ở những nước khác, mà phải dùng họ do cha mẹ đặt. Tuy nhiên, nhận thấy những vụ trấn áp kinh hoàng riêng với Phật giáo không đem lại một điều tốt lành gì riêng với Nhật mà làm cho giang sơn rối bời cả lên, ông bèn làm nhân dân yên lòng bằng tuyên bố rằng Triều đình không còn ý muốn triệt hạ Phật giáo, đó chỉ là ý muốn của giới lãnh đạo những địa phương và những tín đồ Thần đạo. Không nên phải ghi nhận là bản thân Thiên hoàng Minh Trị có ý đồ tiêu diệt Phật giáo trong mệnh lệnh “Thần-Phật phân ly” đã nêu hay là không, nhưng thông qua hành vi và lời nói của quan thần kỳ và những phái Bản Cư và Bình Điền của Thần đạo, thì điều chắc như đinh là những họ có chủ đích triệt hạ Phật giáo. Tại phiên Tát Ma hay những vùng đất Tín Châu, Tùng Bản, người ta thực thi những vụ phá hoại chùa chiền, sư sãi bị ép buộc phải hoàn tục. Người ta còn phá hoại hơn 1320 ngôi chùa và gộp toàn bộ những ngôi chùa này làm một chùa tại phiên Phú Sơn – nơi tăng trưởng thịnh hành nhất của Chân Ngôn Tông. Không những thế, những phiên Tát Ma, Phú Sơn những vùng Tín Châu, Tùng Bản không phải là những nơi duy nhất mà Phật giáo ở Nhật Bản xẩy ra pháp nạn

Song, những vụ trấn áp nói trên ở đầu cuối cũng luôn có thể có điểm dừng: sau này những học giả thuộc những tông phái sang những vương quốc phương Tây, để học hỏi chủ trương tôn giáo của những chính phủ nước nhà bên đó. Khi trở về, họ đã phản đối lại những chủ trương phân biệt đối xứ với Phật giáo của những lãnh đạo thời Minh Trị. Họ mong ước được tự do tôn giáo và Phật giáo được bình đẳng.[5] Trước sự phản đối mạnh mẽ và tự tin của toàn bộ mọi tông phái đạo Phật, ở đầu cuối triều đình Thiên hoàng đã đồng ý quyền tự do tín ngưỡng. Năm 1872, triều đình Thiên hoàng thiết lập Bộ Tôn giáo.[88] Từ năm Minh Trị thứ 8 đến năm Minh Trị thứ 17, những cty có vai trò hạn chế Phật giáo như “Sảnh Giáo Bộ” từ từ bị triều đình giải tán. Triều đình cũng bãi bỏ chức giáo đạo, Thiên đạo và Phật giáo được phép hoạt động và sinh hoạt giải trí bình đẳng như xưa. Đến năm Minh Trị thứ 22 (1889), Thiên hoàng phát hành Hiến pháp Đế quốc Nhật Bản. Trong điều 28 của Hiến pháp này còn có quy định nhân dân Nhật Bản có quyền tự do tín ngưỡng.

Những hoạt động và sinh hoạt giải trí bành trướng lãnh thổSửa đổi

Như xu thế thường thấy thời đó, quy trình tăng trưởng của đế quốc Nhật Bản không tránh khỏi việc mở rộng thế lực ra bên phía ngoài. Thêm nữa, vốn được chủ nghĩa quân quốc giáo dục ngay từ thời trẻ, nên trong thời kỳ cầm quyền của tớ, Thiên hoàng Minh Trị luôn kiên trì chủ trương “kiêm lục hợp” (gồm thu bốn bể) và “yểm bác hoành” (gồm thu toàn thế giới), tức chủ trương bành trướng xâm lược, mở rộng lãnh thổ ra bên phía ngoài. Ông gần như thể lúc nào thì cũng mặc một bộ quân phục kiểu cổ, để một bộ râu rậm kiểu phương Đông và luôn ngậm một tẩu thuốc làm bằng vỏ đạn súng trường. Ông thích cưỡi một con ngựa to lớn, thường xuất hiện trong những buổi lễ tốt nghiệp của sinh viên lục quân hay trong những buổi lễ kết thúc một lớp huấn luyện quân sự chiến lược. Có khi Thiên hoàng đích thân tham gia diễn tập quân sự chiến lược và thường cho gọi những binh sĩ đến để tuyên dương, khuyến khích “oai nước”, tôn vinh “vận nước” của Nhật Bản.[89]

Buổi tiếp của Thiên hoàng Minh Trị với phái đoàn quân sự chiến lược thứ hai của Pháp đến Nhật Bản, 1872.
Xem thêm: Quan hệ Pháp-Nhật và Enomoto Takeaki

Đầu triều vua Minh Trị, quan hệ Pháp-Nhật trình làng lạnh nhạt. Thế nhưng, không lâu tiếp theo đó phái đoàn quân sự chiến lược thứ hai được mời đến Nhật Bản năm 1874, và phái đoàn thứ ba năm 1884. Sự hợp tác ở cấp cao trở lại năm 1886, khi Pháp giúp đóng hạm đội lớn thứ nhất của Hải quân Đế quốc Nhật Bản, dưới sự hướng dẫn của kỹ sư thủy quân Louis-Émile Bertin.[90] Năm 1893, niên hiệu Minh Trị thứ 27, đế quốc Anh đã xóa khỏi hiệp ước bất bình đẳng và ký kết một hiệp ước mới. Sau đại thắng của quân Nhật trước quân Thanh, những nước đế quốc Âu Tây đều khâm phục xứ Phù Tang. Sau Anh, những đế quốc Mỹ, Nga, Ý, Pháp, Áo-Hung, Đức,… cũng thay nhau xóa khỏi những hiệp ước bất bình đẳng với triều đình Thiên hoàng và sửa lại những điều ước hoàn toàn khác. Đến thời gian ở thời gian cuối năm 1897, niên hiệu Minh Trị thứ 30, Hiệp ước bất bình đẳng ở đầu cuối bị xóa khỏi, Nhật Bản đã gỡ được nỗi nhục để nhận lấy nhiều quyền lợi với những điều ước mới.[91]

Ngay từ thập niên 1880, triều đình Thiên hoàng đã xúc tiến xây dựng một quân đội hùng mạnh nhằm mục đích tiềm năng phát động những cuộc trận chiến tranh xâm lược với lân bang, rõ ràng tiềm năng trước mắt đó đó là Trung Quốc thời Mãn Thanh. Tháng 11 năm 1880, Bộ trưởng Bộ Tổng tham mưu Yamagata Aritomo (Sơn Huyện Hữu Bằng) trình lên cho Thiên hoàng bản “Lân bang binh bị lược”. Đến năm 1882, “Trình báo về tài chính để tăng cường lục quân và thủy quân” được xuất bản, chủ trương quay quồng tăng cường quân bị dù phải đồng ý quyết tử toàn bộ. Thiên hoàng Minh Trị tỏ ý hài lòng và cho tiến hành thực thi. Cùng năm đó ông triệu kiến toàn bộ những Trưởng quan tại những địa phương và ra Thánh chỉ với nội dung: “Các khanh đều là quan địa phương, vậy tất yếu phải hiểu ý muốn của Trẫm, đảm bảo chấp hành quán triệt những ý muốn đó”. Đến tháng 12, Thiên hoàng lại ra sắc chiếu cho quan Thái Chính Đại Thần về việc tăng cường quân bị. Dưới sự đốc thúc của ông, quân đội Nhật Bản tăng trưởng nhanh gọn: năm 1893 quân số của Lục quân Đế quốc Nhật Bản là 23 vạn người, còn Hải quân sau 10 năm tăng trưởng đã có 55 tàu chiến với tổng trọng tải 7 vạn tấn.[92]

Tuy nhiên, việc thi hành tăng cường quân bị cũng gặp nhiều trở lực lớn. Nhiều đại biểu Nghị viện đã phản đối quyết liệt chủ trương tăng cường quân bị do bất mãn với việc quân phí càng lúc càng cao. Nghị hội khóa II (1891) đã tuyên bố không thông qua dự chi quân phí của triều đình và thế là bị Thiên hoàng giải tán. Nghị hội khóa IV (1893) lại tuyên bố cắt giảm ngân sách xây dựng hạm đội. Thế là ông quyết định hành động ra lệnh cho bá quan văn võ phải trích 1/10 tiền lương bổng của tớ trong 6 năm để góp phần cho thủy quân, bản thân Thiên hoàng cũng tự mình bỏ ra 30 vạn Yên để trang trải ngân sách xây dựng hạm đội.[92]

Và tất yếu, trong quy trình bành trướng, đế quốc Nhật Bản không tránh khỏi việc va chạm với những thế lực lớn khác, rõ ràng lúc bấy giờ là đế quốc Nga và Trung Quốc thời nhà Mãn Thanh.

Xung đột năm 1875 với Triều TiênSửa đổi

Sau khi vượt mặt cơ quan ban ngành thường trực Tokugawa, Thiên hoàng Minh Trị đã nhiều lần đề xuất kiến nghị cơ quan ban ngành thường trực Triều Tiên Phục hồi lại quan hệ ngoại giao và việc marketing thương mại với Nhật. Do người Triều Tiên khước từ với những đề xuất kiến nghị này, người Nhật lấy sự kiện Triều Tiên bắn tàu Nhật (1875) làm cái nguyên do cho cuộc tiến đánh xứ Triều Tiên.

Thuyền Unyo là một con tàu chiến do người Nhật đúc. Cùng nhiều tàu chiến khác, một hoạt động và sinh hoạt giải trí quen thuộc của tàu Unyo là thực thi những chuyến du ngoạn ở vùng duyên hải Trung Quốc và Triều Tiên. Năm 1875, sau chuyến đến vùng duyên hải Trung Quốc, tàu chiến Unyo xoay đầu về nước. Trên đường về Nhật, họ ghé thăm một miền duyên hải mang tính chất chất kế hoạch nằm trong tâm hòn đảo Kangwha và hòn đảo Yongjong. Những thủy thủ thuyền này bèn đi tìm nước để giải khát, nhưng trên thực tiễn, họ đang đi quan sát khu vực kế hoạch này. Chợt thấy con thuyền Unyo, từ Chojijin binh lính Triều Tiên xả súng vào nó. Sự kiện này đang trở thành cái nguyên do để quân Nhật kéo nhau lên hòn đảo Kangwha, đánh Chojijin: 33 lính Triều Tiên chết dưới tay người Nhật còn 16 người khác thì bị thương. Cuối cùng thì con thuyền Unyo-kan cũng về đến Nagasaki. Thông qua thuyền trưởng của tàu này, thương cấp tại thành phố Tōkyō nhận được tin về cuộc tiến công thuyền Unyo của người Triều Tiên. Tháng 1 năm 1876, sau khi hay tin triều đình Thiên hoàng đã phái những tướng Kuroda Kiyotaka và Inoue Kaore mang 6 chiến hạm, 800 thủy thủ tới Triều Tiên. Trước áp lực đè nén của người Nhật, triều đình Triều Tiên bèn tạ tội về vụ bắn tàu Unyo, đồng thời quan hệ ngoại giao cũng như marketing thương mại Nhật – Triều được Phục hồi. Ngày 16 tháng 2 năm 1876, Hiệp ước Kangwha được ký kết giữa đế quốc Nhật và vương quốc Triều Tiên: một mục tiêu của việc ký Hiệp ước với Triều Tiên và để triều đình Thiên hoàng có thời hạn triệu tập nhân lực và tài trí mà canh tân giang sơn.

Năm Minh Trị thứ sáu, vua quan Nhật Bản đã bàn nhau về chủ trương đối ngoại với triều đình Triều Tiên. Một số đại thần, trong số đó có Saigō Takamori, đã khuyên Thiên hoàng phải đem quân đi đánh Triều Tiên nhưng chính phủ nước nhà đang không nghe theo, vì thế những đại thần này từ chức. Như đã nói, sau này Saigō Takamori khởi nghĩa chống chính phủ nước nhà Minh Trị.[53]

Chiến tranh Thanh-Nhật và liên minh Anh-NhậtSửa đổi
Bài rõ ràng: Chiến tranh Thanh-Nhật

Quần hòn đảo Lưu Cầu nằm ở vị trí phía Tây Nam Nhật Bản. Theo tác phẩm Sử Trung Quốc[93] của Nguyễn Hiến Lê: Năm 1871, một nhóm người Lưu Cầu đi thuyền, gặp bão, trôi giạt đến Đài Loan, bị thổ dân Đài Loan giết. Nhật đem việc đó trách Trung Quốc. Thanh đình muốn tránh sự lôi thôi, bảo thổ dân Đài Loan không chịu sự giáo hóa của nước mình, nghĩa là mình không phụ trách về hành vi của tớ, coi họ không phải là dân của tớ. Chụp ngay thời cơ, ông phát động chiến dịch chinh phạt Đài Loan vào tháng 5 năm 1874. Người Nhật ép triều đình Mãn Thanh phải bồi thường thiệt hại cho họ, và mái ấm gia đình những người dân bị hại.

Quân Nhật vượt mặt quân Thanh năm 1894 tại Bình Nhưỡng.

Năm 1894, ông tuyên chiến với nhà Mãn Thanh. Cuộc trận chiến tranh Thanh-Nhật bùng nổ. Đây là cuộc trận chiến tranh mà người Nhật đã sẵn sàng sẵn sàng từ lâu, vì ngay từ thập niên 1880 họ đã xem triều đình Mãn Thanh là quân địch giả định. Để thuận tiện cho việc tóm gọn tình hình chiến sự và tránh việc xao nhãng bởi sự vụ trong cung, Thiên hoàng Minh Trị dời trụ sở đến thành phố Hiroshima. Nhằm động viên sĩ khí, ông phái Hoàng hậu Chiêu Hiến đến thăm hỏi động viên những thương binh tại y viện lục quân, còn mình thì liên tục ban sắc lệnh, viết thơ ca để khen tặng những thắng lợi của Lục quân Đế quốc Nhật Bản. Thật vậy, quân Nhật liên tục giành được thắng lợi, chiếm cảng Lữ Thuận, Liêu Đông, tiến công và cướp phá Trung Quốc. Việc chiếm đóng trên bán hòn đảo Đài Loan được củng cố. Thiên hoàng đã đích thân phổ một bản nhạc mừng thắng lợi ở Hoàng Hải, mô tả cuộc trận chiến tranh với triều đình Mãn Thanh thành một “trận chiến đấu trung dũng nghĩa liệt”. Trong thời kỳ hòa đàm sau trận chiến tranh, Thiên hoàng Minh Trị đích thân chỉ huy tiến độ đàm phán. Ông ra lệnh cho sứ thần Nhật Bản phải ra những Đk mà ai nghe cũng phải giật mình. Mãi sau khi Hòa ước Shimonoseki (Mã Quan) được ký kết, ông mới vui vẻ quay trở về kinh thành Tōkyō.[94]

Tuy nhiên, có một điều mà ông không tiên liệu được, đó là việc những nước khác không ngồi yên nhìn Nhật Bản bành trướng. Lo ngại trước thế lực đang lên của Nhật Bản, đế quốc Nga cùng với Đức và Pháp đã gây sức ép, buộc Thiên hoàng Minh Trị nhượng lại hòn đảo Đài Loan, quần hòn đảo Bành Hồ và Liêu Đông cho đế chế Mãn Thanh. Sáu ngày sau khi Hiệp ước Shimonoseki được ký kết, Thiên hoàng nhận được điện văn của Nga hoàng Nikolai II, Từ đó Nga hoàng không được cho phép Thiên hoàng chiếm Liêu Đông, để ngăn ngừa “rủi ro không mong muốn tiềm ẩn tiềm ẩn riêng với nền hòa bình tại phương Đông”.[13] Thái độ của người Nga khiến Nhật Bản rất là tức giận, nhưng Thiên hoàng hiểu là không thể gây chiến với nước Nga trong thời gian hiện nay. Ông ra thông tư cho sứ thần Nhật Bản:

Quyền lợi đã có được từ Liêu Đông không lớn, hoàn toàn có thể bỏ. Sau này toàn bộ chúng ta hoàn toàn có thể từ Triều Tiên và những vùng đất khác vơ vét lại.

 Minh Trị Thiên hoàng, [95]

Dù sao thì cuộc trận chiến tranh Thanh-Nhật đã đem lại cho Nhật Bản một món tiền bồi thường rất rộng (3 tỉ 60 triệu Yên Nhật). Thiên hoàng Minh Trị đem 3 tỷ 40 triệu Yên tăng cường cho quân đội, phần còn sót lại ông tự tiêu dùng.[95]

Vương công Arthur xứ Connaught phong tước Hiệp sĩ Garter cho Thiên hoàng Minh Trị. Thiên hoàng là vị vua bên phía ngoài châu Âu duy nhất được phong tước Hiệp sĩ Garter.

Từ năm 1895 đến năm 1898, người quốc tế ở Bắc Kinh bị tổ chức triển khai Nghĩa Hoà Đoàn hạ nhục. Viện cớ “trừng trị trào lưu bài ngoại Nghĩa Hoà Đoàn”, Nhật Bản can thiệp vào tình hình Trung Quốc. Trên thực tiễn, sự can thiệp này đã cho toàn bộ chúng ta biết Nhật muốn phô trương sức mạnh trước Nga. Để triệu tập lực lượng đánh Nga, ngày 31 tháng 1 năm 1902, triều đình Thiên hoàng ký hoà ước với Vương quốc Anh, xây dựng liên minh Anh-Nhật. Kết quả của liên minh này là Thiên hoàng Minh Trị được Vương công Arthur xứ Connaught phong tước Hiệp sĩ Garter năm 1906.[96]

Chiến tranh Nga-NhậtSửa đổi
Bài rõ ràng: Chiến tranh Nga-Nhật
Xem thêm: Ōyama Iwao, Nikolai II của Nga, Hải chiến Tsushima, và Hiệp ước Portsmouth

Người Nhật dĩ nhiên không thuận tiện và đơn thuần và giản dị chịu từ bỏ những vùng đất bị mất vào tay Nga và không quên việc Nga đã cưỡng ép họ ra làm sao. Họ tích cực sẵn sàng sẵn sàng tăng cường lực chống va đập lượng quân sự chiến lược và sau 10 năm, tiềm năng của Nhật Bản tiến thêm một bước đáng kể. Lúc này Thiên hoàng Minh Trị chuyển trọng tâm hầu hết vào vùng Đông Bắc Trung Quốc, thời gian hiện nay đã nằm yên dưới thế lực của đế quốc Nga. Ông quyết tâm đòi lại những gì mà người Nga đã cướp đoạt của tớ 10 năm về trước. Ngày 4 tháng 2 năm 1904, ông chủ trì một cuộc họp ngự tiền khẩn cấp đề bàn thảo kế hoạch trận chiến tranh. Sáu ngày sau, Thiên hoàng xuống chiếu thư tuyên chiến với nước Nga. Chiến tranh đế quốc giữa Nga và Nhật Bản bùng nổ.[97]

Chiến hạm Nhật Bản đánh chìm Hạm đội Nga ở cảng Lữ Thuận năm 1904.

Một lần nữa, Thiên hoàng Minh Trị lại dời trụ sở tới Hiroshima để điều hành quản lý chiến sự. Ông cùng với những tướng lĩnh cao cấp nghiên cứu và phân tích tình hình chiến sự cho tới tận đêm khuya, đồng thời luôn thắp nhang khấn vái tổ tiên, chư thần phù hộ cho đế quốc Nhật Bản thắng lợi. Thiên hoàng Minh Trị đã phong Ōyama Iwao (大山巖, Đại Sơn Nham) làm Tổng tư lệnh Lục quân Nhật còn Tōgō Heihachirō (東郷平八, Đông Hương Bình Bát Lang) làm Tổng tư lệnh Hải quân Nhật, vì thấy hai viên tướng này còn có tài năng năng. Iwao có trách nhiệm tiến đánh quân Nga tại vùng Đông Bắc Trung Quốc còn Heihachirō thì tiến đánh quân Nga tại cảng Lữ Thuận và bờ biển Nhật Bản.[13] Nhờ đường lối sách lược đúng đắn của triều đình Thiên hoàng, quân Nhật Bản liên tục giành thắng lợi trước quân Nga trên cả thủy lẫn bộ ở Viễn Đông và Thái Bình Dương. Chiến thuyền Nga thì lỗi thời hơn con thuyền Nhật, tinh thần của Hải quân Đế quốc Nga thì không được vững chãi, nên lúc Hải quân Đế quốc Nhật tới eo biển Tsushima nằm trong tâm Triều Tiên và Nhật thì Thiên hoàng kích thích họ: “Quốc gia cường thịnh hay suy vong là vì trận này”, họ bèn cảm tử tiến công đối phương và giành thắng lợi lẫy lừng,[98] mà tổn thất ít.[13] Chiến thắng của đô đốc Togo Heihachirō va Hải quân Đế quốc Nhật tại eo biển Tsushima đã quyết định hành động trận chiến.[99] Những vùng đất to lớn như Mãn Châu, thành phố cảng Lữ Thuận (thuộc Trung Quốc) đều rơi vào tay đế quốc Nhật Bản. Nhờ đó, người Nhật trên thực tiễn đang trở thành bá chủ tại khu vực Biển Nhật Bản.[97]

Như đã nói, thuở bé Nhật hoàng Minh Trị từng nhận định rằng Nogi Maresuke sẽ lập công lớn với vua với nước. Thật vậy, trong trận chiến tranh Nga-Nhật, Nogi Maresuke làm Đại tướng Lục quân, đem quân đi đánh tan quân đội Nga tại cảng Lữ Thuận. Cùng nhiều thắng lợi khác trước kia quân đội Nga tại vùng Đông Bắc Trung Quốc, Tướng quân Nogi Maresuke trở thành anh hùng trong mắt người Nhật. Điều này đã và đang cho toàn bộ chúng ta biết Nhật hoàng Minh Trị là một vị minh quân, biết dùng những danh tướng Togo Heihachirō, Ōyama Iwao và Nogi Maresuke trong trận chiến tranh.[13]

Sáp nhập quần hòn đảo Dokdo và bán hòn đảo Triều TiênSửa đổi
Bài rõ ràng: Triều Tiên thuộc Nhật
Xem thêm: Nhà Triều Tiên, Itō Hirobumi, và An Jung-geun

Sau chiến bại của quân đội Đế quốc Nga, hiệp ước được ký kết ngày 17 tháng 11 năm 1905 đã công nhận quyền bảo lãnh của Nhật riêng với Đại Hàn. Từ năm 1905 đến năm 1945, quần hòn đảo Dokdo hay còn gọi là Takeshima, bị quân đội Thiên hoàng chiếm giữ. Chính phủ Tōkyō nhận định rằng quần hòn đảo này thuộc về Nhật Bản, trong cuộc tranh chấp độc lập lãnh thổ quần hòn đảo này giữa Nhật Bản và Đại Hàn Dân Quốc vào thời điểm đầu thế kỷ XXI.[100] Ngày 29 tháng 8 năm 1910, theo chiếu chỉ của Nhật hoàng Minh Trị cùng với nhà vua Đại Hàn,[101] bán hòn đảo Triều Tiên bị sáp nhập vào đế quốc Nhật Bản, nhà vua Đại Hàn là Thuần Tông mất ngôi và vương triều Triều Tiên cáo chung. Trước năm đó, một nhà cách mạng Triều Tiên là An Jung-geun (An Trọng Căn) đã ám sát nguyên Tổng lý Đại thần Itō Hirobumi[102] (1841 1909) – người chủ mưu trong kế hoạch sáp nhập Triều Tiên vào đế quốc Nhật. Có ý kiến nhận định rằng An Jung-geun hâm mộ Thiên hoàng Minh Trị và phê phán Itō Hirobumi là người phá hoại sự nghiệp của Thiên hoàng. Đây là một trong những nguyên nhân khiến An Jung-geun ám sát Itō Hirobumi.[103]

Từ năm 1910 đến năm 1919, triều đình Nhật Bản thi hành chủ trương thuần phục người dân Triều Tiên. Theo cách gọi của người Nhật thì bán hòn đảo Triều Tiên là “ngoại địa”, còn hòn đảo quốc Nhật Bản là “trong nước”. Thực hiện chủ trương “phồn vinh châu Á”, đế quốc Nhật Bản có “thiên chức” là “khai phóng” dân bản xứ Triều Tiên. Theo một Đạo dụ do Nhật hoàng Minh Trị phát hành vào trong ngày 29 tháng 8 năm 1910, người Triều Tiên và người Nhật được cơ quan ban ngành thường trực Nhật Bản đối xử bình đẳng.[104]

Đối phó với trào lưu xã hội chủ nghĩaSửa đổi

Công cuộc Tây hóa của Thiên hoàng Minh Trị đã mở đường cho Nhật trở thành một nước theo chủ nghĩa tư bản đế quốc. Sau thắng lợi trước đế quốc Nga (1905), cơ quan ban ngành thường trực Nhật tiếp tục tăng cường việc bành trướng, họ sáp nhập bán hòn đảo Triều Tiên, rồi cho quân can thiệp trong một cuộc trận chiến tranh “vì chính nghĩa”.[105]

Các thành tựu kinh tế tài chính không làm cải tổ Đk sống trở ngại vất vả của người lao động. Với sự thi hành chủ trương giảm phát để thúc đẩy những xí nghiệp công nghiệp, giá nông phẩm hạ xuống làm cho đời sống của nông dân trở nên trở ngại vất vả, họ không đủ sức trả địa tô và phải đi vay nặng lãi. Nhiều nông dân phá sản và phải bán tháo đất đai cho những kẻ cho vay vốn ngân hàng nặng lãi. Đây được gọi là đám “địa chủ ăn bám” (ký sinh địa chủ = kisei jinushi). Nông dân mất hết đất đai và rơi xuống hàng tá điền, phải canh tác thuê cho địa chủ hoặc phải khởi đầu đi lao động thuê ở những hãng xưởng, Đk thao tác rất cực khổ. Yokoyama Gennosuke (Hoành Sơn Nguyên Chi Trợ) đã viết cuốn sách “Nhật Bản hạ tầng xã hội, 1899” mô tả: lương công nhân chỉ đủ tiền cơm gạo, trong lúc thời hạn thao tác rất dài, như công nhân dệt phải làm 12 giờ/ngày (lúc quay quồng thì phải đến 18 giờ). Nơi ở của tớ là một buồng ngủ chật chôi, vệ sinh kém vì phải chứa tới 10 người, từng người chỉ có diện tích s quy hoạnh đủ để trải một chiếc chiếu ngủ. Những công nhân phạm phải bệnh truyền nhiễm thì bị đuổi việc ngay chứ không hề được chạy chữa hay hưởng bảo hiểm.

Tại nhiều nơi, những công nhân tập hợp lại để đấu tranh đòi quyền lợi lao động. Trước tình cảnh Nhật ngày càng trở nên Tây hóa một cách quá trớn, nói cách khác là chủ nghĩa tư bản ngày càng xâm nhập vào giang sơn này, trào lưu xã hội chủ nghĩa đương thời đã thiết lập một đảng của tớ. Theo Edwin O.Reischauer, năm 1901, đảng Xã hội dân chủ Nhật Bản được xây dựng với tiềm năng đòi công minh cho những người dân lao động.

Bản thân chủ nghĩa xã hội và trào lưu nam nữ bình quyền cũng đặt chân đến Nhật Bản trong công cuộc Tây hóa vào năm 1890, 22 năm tiếp theo ngày Thiên hoàng Minh Trị khởi xướng Duy Tân. Số là, sau khi nhà vua ân xá cho Ki-tô giáo rồi, thông qua những cha cố đạo và Ki-tô giáo những Ki-tô hữu Nhật Bản đã tiếp nhận được tư tưởng xã hội chủ nghĩa từ những nước Âu Mỹ.[6]

Lúc đầu, Nhật hoàng Minh Trị không ra tay đàn áp. Tuy nhiên, về sau ông nhận thấy chủ nghĩa xã hội có những chủ trường khác với việc sùng bái Thiên hoàng mà ông nêu lên, liền ra tay trấn áp đảng của những người dân Xã hội chủ nghĩa, không khác gì chính phủ nước nhà những nước tư bản khác thời bấy giờ. Theo mệnh lệnh của triều đình, những tài liệu của Karl Marx bị chiếm lấy, bị đốt phá, những báo xã hội chủ nghĩa có những phát biểu khá hùng hồn bị trừng trị, quân cơ quan ban ngành thường trực bỏ những chủ bút vào ngục trong mức chừng từ thời điểm năm đến mười năm, và tịch biên luôn những nhà in báo. Dưới triều vua Minh Trị, trào lưu công nhân Nhật Bản khởi đầu nổi lên, in như công nhân ở những nước Âu Mỹ thời đó. Trước sự trấn áp của triều đình cũng như vậy lực quân phiệt Nhật,[106] trào lưu dưới sự lãnh đạo của Đảng Xã hội Nhật Bản vẫn không chấm hết cuộc đấu tranh.[105]

Tại Nhật, quần chúng thực thi nhiều cuộc đình công, biểu tình, giữa lúc triều đình không được cho phép những đại hội Đảng Xã hội chủ nghĩa Nhật Bản được họp ở mọi thành phố Nhật. Năm 1911, công nhân thành phố Tōkyō thành công xuất sắc trong cuộc bãi công đòi tăng lương, nhưng người lãnh đạo của tớ là Katayama Sen bị bắt giữ.[106] Tuy nhiên, theo cuốn “Nước Nhựt Bổn – 30 năm Duy Tân” thì “nhiều người Châu Âu xem xét tình trạng Nhựt Bổn rồi nói trước rằng rồi đây thế nào thì cũng thực hành thực tiễn một chính sách cộng sản mới, chính sách cộng sản Thiên hoàng làm chủ, khiến cho được điều hòa tấm lòng người ta trung thành với chủ với cuộc dĩ vãng và tấm lòng hâm mộ với những sự mới lạ lùng nay”[6], ngoài một số trong những trường hợp vô chính phủ nước nhà sẽ nêu.

Âm mưu ám sát và qua đờiSửa đổi

Lễ quốc tang Thiên hoàng Minh Trị.

Trước sự trấn áp của triều đình, cuối triều vua Minh Trị, có những người dân theo chủ nghĩa vô chính phủ nước nhà-xã hội, gồm Kōtoku Shūsui cùng vợ và hàng trăm người đồng chí đã lập mưu ám sát Thiên hoàng và phát động bạo loạn (1910). Tuy nhiên, thủ đoạn của tớ đang không thành và toàn bộ bọn họ đều bị cơ quan ban ngành thường trực tóm gọn.[6] Vào năm 1911, triều đình Minh Trị hành quyết 12 người,[107] trong số đó có Kōtoku Shūsui[107] (Hạnh Đức Thu Thủy) vì tội danh phản nghịch. Cuộc thủ đoạn này được gọi là “Sự kiện đại nghịch” (大逆事件, Taigyaku Jiken) hay “Sự kiện Kōtoku” (Kōtoku Jiken). Trước đó, ngày 3 tháng 11 năm 1907 – nhân ngày sinh nhật Thiên hoàng – một số trong những nhân vật liên quan tới tạp chí “Cách mạng” (Kakumei) cộng tác với Đảng Xã hội Cách mạng Nhật tại Hoa Kỳ, đã công bố một tờ truyền đơn tựa “Khủng bố” (Ansatsushugi) đe doạ thực thi một cuộc tiến công có vũ trang nhằm mục đích vào Thiên hoàng. Tờ truyền đơn này chỉ gọi Thiên hoàng bằng tên thật là Mutsuhito, và cuối tờ có lời rình rập đe dọa:

Mutsuhito, Mutsuhito đáng thương! Thiên hoàng sẽ không còn hề sống được bao lâu nữa đâu. Xung quanh Thiên hoàng chỉ toàn là những quả bom sẵn sàng sẵn sàng nổ. Chúng tôi xin nói lời từ biệt với Thiên hoàng. – Tờ truyền đơn “Ansatsushugi” (1907)

Năm 1912, Tướng quân Nogi Maresuke đã tự vẫn sau vua Minh Trị qua đời.

Vào ngày 30 tháng 7 năm 1912, ông qua đời[108] do bệnh ung thư dạ dày, hưởng thọ 60 tuổi, được đặt thụy hiệu là Minh Trị Thiên hoàng. Ông là vị Thiên hoàng thứ nhất ở ngôi qua ngũ tuần, Tính từ lúc lúc Thiên hoàng Ōgimachi (Chính Thân Đinh, 1517 1593) thoái vị năm 1598. Ngay sau khi vua mất, Đại tướng Lục quân Nhật Bản là Nogi Maresuke mổ bụng tự sát. Cái chết của Nogi Maresuke đã thể hiện sự trọng danh dự của người chiến binh Nhật, đồng thời đã cho toàn bộ chúng ta biết Maresuke – không như người ta hiểu – vẫn còn đấy nhớ chuyện vị tướng này phạm lỗi lầm mà không tự sát năm xưa.[13]

Chi tiết về Lễ quốc tang được đăng trong tờ thời báo Tp New York với lời nhận xét:

The contrast between that which preceded the funeral car and that which followed it was striking indeed. Before it went old Nhật bản; after it came new Nhật bản.[108]

Tạm dịch:

Sự tương phản giữa phía trước và phía sau cái chết của ông vua này thật sự gây ấn tượng. Phía trước là một giang sơn Nhật Bản cũ; phía sau là một giang sơn Nhật Bản mới.

Hoàng thái tử Yoshihito (Gia Nhân) lên nối ngôi, tức là Thiên hoàng Đại Chính – vị Thiên hoàng thứ 123 trong lịch sử Nhật Bản. Ít lâu sau khi Thiên hoàng Minh Trị và Hoàng hậu Chiêu Hiến qua đời, năm 1920, Thiên hoàng Đại Chính xuống lệnh xây dựng Minh Trị Thần Cung ở quận Harakuju[109] tại kinh đô Tōkyō để tưởng niệm vua cha. Ngày khánh thành Minh Trị Thần Cung cũng đồng thời là ngày kỷ niệm sinh nhật của Thiên hoàng. Đến tháng bốn năm 1945, không quân Hoa Kỳ dội bom xuống Tōkyō, toàn bộ những khu công trình xây dựng thời đó bị hủy hoại. Năm 1958, với việc góp sức của toàn dân Nhật Bản, khu điện thờ ngày này đã được xây dựng lại hoàn toàn mới. Và, từ thời điểm năm 1927, Thiên hoàng Hirohito (Chiêu Hòa, 1925 – 1989) tuyên bố ngày 3 tháng 11 – sinh nhật của Thiên hoàng Minh Trị – trở thành một ngày lễ mang tên “lễ Minh Trị”.

Di sản: một nước Nhật mớiSửa đổi

Dòng dõi nhà Yamato từ thời Thiên hoàng Jimmu đến Thiên hoàng Minh Trị.
Xem thêm: Đế quốc Nhật Bản, Chủ nghĩa quân phiệt Nhật Bản, và Chủ nghĩa dân tộc bản địa Nhật Bản

Cuốn “Nước Nhựt Bổn – 30 năm Duy Tân” của Đào Trinh Nhất xem vị Nhật hoàng Minh Trị là “người sáng tạo ra nước Nhựt mới”.[41] Với bản tính can đảm và mạnh mẽ và tự tin, quyết đoán trong những đường lối sách lược và hết mực thương dân, ông được người dân Nhật Bản xem là đấng minh quân. Triều đại ông được ghi chép vào sử sách cận đại như một quy trình canh tân giang sơn Mặt trời mọc. Minh Trị Duy Tân – cuộc thay đổi do triều đình Thiên hoàng thực thi – được những Sử gia theo quan điểm Mác-xítXã hội Chủ nghĩa xem là cuộc cách mạng tư sản không triệt để, vì cách mạng vẫn không xóa khỏi vị thế trong chính phủ nước nhà cũng như quyền chỉ huy quân đội của tầng lớp quý tộc (Daimyō) cùng với tầng lớp võ sĩ (Samurai). Dù sao thì cuộc Minh Trị Duy Tân cũng dẫn đến những thay đổi lớn lao trong cấu trúc xã hội và chính trị Nhật Bản, cũng như đem lại niềm vinh dự cho nước này: đưa nước Nhật thoát khỏi chính sách phong kiến cát cứ và sự lệ thuộc vào những nước đế quốc phương Tây[110], tiến lên chủ nghĩa tư bản và chủ nghĩa đế quốc, trở thành một vương quốc công nghiệp tân tiến. Không những thế, dưới triều vua Minh Trị, Nhật Bản trở thành đại đế quốc duy nhất nằm ở vị trí phương Đông vào quy trình tân tiến, đủ sức đối đầu đối đầu với những đế quốc Nga, Đức, Anh và Hoa Kỳ tại vùng Đông Á.[111] Chủ nghĩa quân phiệt Nhật Bản cũng khá được hình thành, cùng Nhật hoàng nắm quyền theo Hiến pháp năm 1889. Trong quy trình này, Thiên hoàng Minh Trị đã góp phần thật nhiều công sức của con người tương hỗ cho những thế lực duy tân vượt mặt chính sách Mạc phủ, tiến hành cải cách giang sơn, đưa Nhật Bản tăng trưởng con phố phồn vinh, phú cường.

Trang in điện tử Liên hiệp những hội khoa học và kỹ thuật Việt Nam (dẫn nguồn từ Tạp chí “Nhà quản trị và vận hành” số 27 tháng 09/2005) có ghi nhận:[2]

Nửa thời điểm đầu thế kỷ XIX về trước, Nhật Bản là một vương quốc phong kiến lỗi thời, bên trong thì chia cắt, bên phía ngoài thì bị những vương quốc khác chèn ép, sỉ nhục. Vậy mà toàn bộ đã thay đổi Tính từ lúc năm 1868-năm thứ nhất của kỷ nguyên Minh Trị duy tân. Đây đó đó là thời gian mà người Nhật tự Open hội nhập với toàn thế giới, sau hàng trăm thế kỷ tự cô lập với bên phía ngoài. Chỉ trong vòng hai thập kỷ, công cuộc cải cách toàn vẹn và tổng thể, cơ bản về mọi mặt do Minh Trị khởi xướng và lãnh đạo đã đặt nền móng vững chãi đưa nước Nhật sang thuở nào đại mới. Nhật Bản đã nhanh gọn trở thành một trong những cường quốc trên toàn thế giới.
Đánh giá và lý giải về sự việc tăng trưởng “thần kỳ” của Nhật Bản bắt nguồn từ thời gian cuối thế kỷ XIX, toàn bộ chúng ta không thể không nhắc tới sự lãnh đạo tài tình sáng suốt và tầm nhìn xa, trông rộng của Minh Trị Thiên Hoàng, người đã tiến hành những cải cách chính trị, xã hội phi thường, đem lại sự thịnh vượng cho Nhật Bản thông qua chủ trương tự cường bằng con phố tích cực.

Trong tác phẩm Sử Trung Quốc hoàn thành xong năm 1982, học giả Nguyễn Hiến Lê so sánh giữa Thiên hoàng Minh Trị và Thái hậu Từ Hy của Trung Quốc như sau:[112]

việc làm duy tân ở Nhật tiến rất mau, chỉ từ 1872 đên 1900 đã theo kịp Âu Mĩ, năm 1905 thắng được một nước bạch chủng là Nga. Sử gia Mỹ Eberhard bảo như vậy là nhờ từ mấy thế kỷ trước Nhật đã có một giai cấp tư bản bourgeois (tức thương nhân) “cộng sinh” với giai cấp chư hầu (feudataire) lớn, giai cấp trên (bourgeois) để chuyển qua chính sách tư bản, còn giai cấp sau trở thành bọn đế quốc kiểu Âu.

Có thể đó là một nguyên do quan trọng. Lý do đó đó là Minh Trị Thiên Hoàng sáng suốt, nhiệt tâm vì vương quốc dân tộc bản địa, còn Từ Hi thái hậu chỉ nghĩ đến quyền lời riêng: Bà ta lấy số tiền dự trù đóng chiến hạm theo phong cách Âu để sửa sang Di Hòa viên làm nơi tĩnh dưỡng cho bà lúc về già.

 Nguyễn Hiến Lê

Trong suốt triều đại Minh Trị, nền văn hoá Tây Âu Viral vào Nhật Bản, được vận dụng trong nhiều nghành. Tuy nhiên, triều đình không áp đặt cái tư tưởng tự do, chính sách mái ấm gia đình Tây Âu lên nước Nhật. Theo Mười hai người lập ra nước Nhật, cách gạn lọc này được gọi là “hồn Nhật Bản, tài Tây Âu”.[113] Truyền thống tư tưởng này làm cho những người dân Nhật luôn tiếp nhận những cái mới mẻ về văn hoá, kỹ thuật của quốc tế. Dù là người chủ trì dự thảo và phát hành Hiến pháp Đế quốc Nhật Bản (1889) (mà Từ đó Thiên hoàng và thế lực quân phiệt Nhật sở hữu mọi quyền hành), thiết lập Nghị viện, phổ cập giáo dục, tăng trưởng công nghiệp, thay đổi xã hội, tân tiến hóa quân đội, ông không xoay sống lưng với những truyền thống cuội nguồn lâu lăm, ví như quyền lực tối cao của Hoàng gia.

Bên cạnh đó, sự tăng trưởng của kinh tế tài chính Nhật Bản khiến giai cấp công nhân Nhật Bản ngày càng bị bóc lột nặng nề và Đk thao tác ngày càng tồi tệ dẫn đến việc đấu tranh của giai cấp công nhân. Trước tình cảnh này, năm 1901, đảng Xã hội Dân chủ Nhật Bản được xây dựng.[114] Đồng thời, việc bóp chết trào lưu Tự do và Dân quyền, những hoạt động và sinh hoạt giải trí bành trướng lãnh thổ do Thiên hoàng Minh Trị khởi xướng đã góp thêm phần mang đến những tai ương cho những nước Đông Á và Khu vực Đông Nam Á, kể cả nhân dân Nhật Bản.[115] Tháng 11 năm 1905, một người vô chính phủ nước nhà tên là Kōtoku Shūsui (sau bị hành hình) sang Hoa Kỳ nhằm mục đích “tự do chỉ trích ‘Thiên hoàng Bệ hạ’ cùng thể chế chính trị và kinh tế tài chính Nhật ở hải ngoại – nơi bàn tay lợi hại của ‘Thiên hoàng Bệ hạ’ không thể với tới”, vì Shūsui xem ông là đinh chốt của chủ nghĩa tư bản Nhật.[116] Ngày 1 tháng 6 năm 1906, Đảng Xã hội Cách mạng Nhật Bản được thiết lập. Trong trong năm 1906 – 1907 Đảng này xuất bản một vài số của tạp chí “Cách mạng”. Tạp chí này gọi ông là “một công cụ được điều khiển và tinh chỉnh bởi bọn thống trị, với mục tiêu bóc lột nô dịch hoá quần chúng nhân dân”.

Tuy nhiên, sinh thời ông từng sáng tác một bài Hoà ca theo thể đoản ca (tanka) có nội dung như sau:

bản gốc:”よもの海
みなはらからと
思ふ世に
など波風の
たちさわぐらむ”[117][118]

phiên âm romaji:”Yomo no umi
mina harakara to
omofu yo ni
nado namikaze no
tachi sawaguramu”[119][120]

tạm dịch:Tất cả những đại dương trên toàn thế giới
Hãy tin rằng
đều là bạn bè của tôi
toàn bộ chúng ta tránh việc xung đột lẫn nhau
Tượng Thiên hoàng Minh Trị tại khu dã ngoại khu vui chơi vui chơi công viên Gifu.

Theo Bách khoa toàn thư Việt Nam, cuộc Minh Trị Duy Tân cũng luôn có thể có ảnh hưởng lớn đến những trào lưu kháng chiến chống đế quốc thực dân phương Tây ở Trung Quốc, Việt Nam và những nước Khu vực Đông Nam Á. (click more những bài Phan Bội Châu, Tăng Bạt Hổ). Cùng với Pyotr Đại đế (1682 1725) – một minh quân trong lịch sử Nga, Thiên hoàng Minh Trị là nhân vật mà Khang Hữu Vi, người đề xướng trào lưu Duy Tân (1898) trong lịch sử Trung Quốc,[121] muốn noi gương để cứu vãn giang sơn. Chiến thắng của Hải quân Đế quốc Nhật Bản trước Hải quân Đế quốc Nga tại eo biển Tsushima đã làm cho nhân dân châu Á rất là vui mừng, theo như Nguyễn Hiến Lê:[98]

Nó đưa Nhật lên hàng liệt cường, Nhật thành một đế quốc đã có được ba đất thực dân: Đài Loan, Triều Tiên, Nam Mãn.
Ảnh hưởng của nó riêng với Á Đông cực lớn. Nó làm ngưng trong thuở nào gian sự bành trướng của Nga ở Trung Hoa; Á Châu khởi đầu phục sinh là nhờ nó. Toàn cõi Á Châu khi nghe đến tin khổng lồ Nga “con gấu trắng Bắc Cực” bị “chú lùn da vàng” hạ thì nhảy múa, reo hò như chính tôi đã thắng trận. Người Á có tình cảm ngay với Nhật vì Nhật đã rửa cái nhục chung của giống da vàng. Trung Hoa mong lật đổ gấp Nhà Thanh để duy tân như Nhật; Ấn Độ, Việt Nam, Miến Điện, Mã Lai đều mơ tưởng độc lập và hai tên Minh Trị Thiên Hoàng, Y Đằng Bác Vân vang lên trong miệng những nhà ái quốc.

Từ thời kỳ Minh Trị (1868 1912) sang thời kỳ Đại Chính (1912 1926), chủ nghĩa tư bản Nhật tăng trưởng nhanh gọn với những thành công xuất sắc trong và ngoài nước.[71][122]

Đầu thế kỷ XX, ở Việt Nam thời Pháp thuộc, một bài thơ mang tên “Á Tế Á ca” (Bài ca châu Á) được sáng tác. Theo Đào Trinh Nhất thì “Á Tế Á ca” là bài thơ của Nguyễn Thiện Thuật, còn gọi là Tán Thuật. Bài “Á Tế Á ca” tôn vinh cuộc cải cách dưới triều vua Minh Trị và nhận định rằng người châu Á, nhất là người Việt cùng những xứ Đông Dương nằm dưới ách thống trị của Pháp nên noi theo cuộc cải cách này. Bài thơ này còn có những đoạn kể tới công lao của Thiên hoàng, như “Sức Thần-võ riêng về một họ”, “Vùng Phò-tang chói đỏ góc trời!, hay “Chốn kinh-thành Giang-hộ dời sang”, “Giẹp(?) Mạc phủ, bỏ Phiên-bang”,…[41] Trích đoạn:[123]

Cờ độc lập đứng đầu phất trước
Nhật Bản kia vốn nước đồng văn
Phương Đông nổi hiệu duy tân
Nhật hoàng Minh Trị anh quân ai bì
Khen thay Nhật Bản anh tài
Từ nay vinh dự còn dài về sau

Trong văn hóaSửa đổi

Thiên hoàng Minh Trị là nhân vật trong những tiểu thuyết, phim ảnh sau:

    Tiểu thuyết Thời đại của Thiên hoàng (天皇の世紀) (Đại Phật Lang Thứ – 大佛次郎)
    Phim Thiên hoàng Minh Trị và Đại chiến Nga-Nhật (明治天皇と日露大戦争) (Tân Đông Bảo – 新東宝, năm 1957)
    Phim Thiên hoàng Minh Trị và Chiến tranh Nhật-Thanh (天皇・皇后と日清戦争) (Tân Đông Bảo – 新東宝, năm 1958)
    Phim Chân dung Thiên hoàng Minh Trị và Nogi Maresuke (明治大帝と乃木将軍)(Tân Đông Bảo – 新東宝, năm 1959)
    Tiểu sử của Thiên hoàng Minh Trị (明治大帝御一代記) (phim tài liệu, năm 1964)

Bài rõ ràng: Võ sĩ đạo ở đầu cuối

    Nam diễn viên Shichiosuke Nakamura vào vai Thiên hoàng Minh Trị trong phim Võ sĩ đạo ở đầu cuối của Hollywood, trình chiếu năm năm 2003. Phim phối hợp một tình hình lịch sử thuộc về cả trận chiến tranh Boshin (1868 – 1869) lẫn trận chiến tranh Tây Nam năm 1877, và vài cuộc nổi loạn của tầng lớp cựu samurai đầu triều Thiên hoàng Minh Trị. Trong phim, do ông còn trẻ nên bị tài phiệt Omura – 1 viên quan bán nước – lấn lướt, ép phải thực thi theo chiêu thức “tân tiến hóa” của Omura. Ông còn hạ lệnh diệt trừ tận gốc người samurai Katsumoto, vốn là một trung thần của tớ. Thiên hoàng có thông điệp vĩ đại trước triều đình Nhật như sau:

Tổ tiên ta đã cai trị nước Nhật này từ 2.000 năm qua. Trong suốt thời hạn đó, toàn bộ chúng ta đã ngủ vùi. Đêm qua, khi ngủ ta đã nằm mơ. Mơ thấy thống nhất giang sơn. Mơ thấy một giang sơn hùng mạnh, độc lập và tân tiến.

 Thiên hoàng Minh Trị

Cũng trong phim, ông là vị Thiên hoàng thích canh tân giang sơn, nhưng không biến thành những cái mới của phương Tây làm hoa mắt:

Giờ đây toàn bộ chúng ta đã thức giấc. Chúng ta nay đã có đường tàu, đại pháo và quần áo phương Tây. Thế nhưng, toàn bộ chúng ta không được phép quên toàn bộ chúng ta là ai, tới từ đâu

 Thiên hoàng Minh Trị

Gia quyếnSửa đổi

Song thânSửa đổi

    Cha:

      Thiên hoàng Kōmei (Hiếu Minh)

    Mẹ:

      Nakayama Yoshiko, Hoàng phi (gon no tenji) của Thiên hoàng Kōmei,

VợSửa đổi

    Hoàng hậu:

      Ichijō Masako, tức Chiêu Hiến Hoàng hậu. Ngày 2 tháng 9 năm 1867 thay tên thành “Mỹ Tử” (Miko hay Haruko). Chiêu Hiến là Hoàng hậu Nhật Bản thứ nhất có hình ảnh được phổ cập rộng tự do trong công chúng, tuy nhiên một điều không mong muốn là bà không thể có con với Thiên hoàng. Vì thế, 15 người con của Thiên hoàng Minh Trị là con của Thiên hoàng với 5 thị nữ của ông.

    Các Hoàng phi:

      Homuro Mitsuko (1853 – 1873), không còn nhiều thông tin về thị nữ Mitsuko, dù vậy bà đã sinh cho Thiên hoàng người con trai đầu lòng. Bà mất khi sinh đẻ.
      Hashimoto Natsuko (1856 1873), không còn nhiều thông tin về thị nữ Natsuko, dù vậy bà đã sinh cho Thiên hoàng người con gái đầu lòng và cũng chết khi sinh đẻ.
      Yanagiwara Naruko (1855 1943)
      Chigusa Kotoko (1855 1944)
      Sono Sachiko (1867 1947)

Con cáiSửa đổi

Đông cung Thái tử Yoshihito cùng hai con trai: Thân vương Michi Hirohito và Thân vương Atsu Yasuhito.

Ông có 15 người con, được sinh bởi những thị nữ chính thức. Trong số những con của ông, chỉ có năm người, một hoàng tử con của thị nữ Naruko (18551943), con gái của Yanagiwara Mitsunaru, và 4 công chúa con của thị nữ Sachiko (18671947), con gái cả của Bá tước Sono Motosachi, không biến thành chết yểu. Họ gồm có:

    Thân vương Haru Yoshihito (Haru no miya Yoshihito Shinnō), con trai thứ ba, (31 tháng 8 năm 1879 25 tháng 12 năm 1926), được phong làm Đông cung Thái tử, sau này là Thiên hoàng Đại Chính (Taishō-tennō).
    Nội Thân vương Tsune Masako (Tsune-no-miya Masako Naishinnō, つねのみや まさこ, 常宮昌子内親王), con gái thứ sáu, (30 tháng 9 năm 1888 8 tháng 3 năm 1940), kết hôn với Vương tước Takeda Tsunehisa (Takeda-no-miya Tsunehisa ō, 22 tháng 9 năm 1882 23 tháng bốn năm 1919) ở Hoàng cung, Tōkyō, 30 tháng bốn năm 1908, và có con
    Nội Thân vương Kane Fusako (Kane-no-miya Fusako Naishinnō, かねのみや ふさこ, 周宮房子内親王), con gái thứ bảy, (28 tháng 1 năm 1890 11 tháng 8 năm 1974), kết hôn với Vương tước Kitashirakawa Naruhisa (Kitashirakawa-no-miya Naruhisa ō, 1 tháng bốn năm 1887 2 tháng bốn năm 1923) ngày 29 tháng bốn năm 1909 ở Hoàng cung, Tōkyō, và có con.
    Nội Thân vương Fumi Nobuko (Fumi-no-miya Nobuko Naishinnō, ふみのみや のぶこ, 富美宮允子内親王), con gái thứ tám, (7 tháng 8 năm 1891 3 tháng 11 năm 1933), kết hôn với Vương tước Asaka Yasuhiko (Asaka-no-miya Yasuhiko ō, 2 tháng 10 năm 1887 13 tháng bốn năm 1981) ngày 6 tháng 5 năm 1909 tại Hoàng cung, Tōkyō, và có con.
    Nội Thân vương Yasui Toshiko (Yasui-no-miya Toshiko Naishinnō, やすのみや としこ, 泰宮聡子内親王), con gái thứ 9, (11 tháng 5 năm 1896 5 tháng 3 năm 1978), kết hôn với Vương tước Higashikuni Naruhiko ngày 18 tháng 5 năm 1915 (Higashikuni-no-miya Naruhiko ô, 3 tháng 12 năm 1887 20 tháng 1 năm 1990), và có con.

Tất cả 15 người con của Thiên hoàng Minh Trị gồm có:

Tên
Sinh
Mất
Mẹ
Vợ/chồng
Một hoàng tử
稚瑞照彦尊
18 tháng 9 năm 1873
18 tháng 9 năm 1873
Thị nữ Mitsuko
葉室光子

Một công chúa
稚高依姫尊
13 tháng 11 năm 1873
13 tháng 11 năm 1873
Thị nữ Natsuko
橋本夏子

Shigeko, Nội Thân vương Ume
梅宮薫子内親王
25 tháng 1 năm 1875
8 tháng 6 năm 1876
Thị nữ Naruko
柳原愛子

Yukihito, Thân vương Take
建宮敬仁親王
23 tháng 9 năm 1877
26 tháng 7 năm 1878
Thị nữ Naruko
柳原愛子

Yoshihito, Thiên hoàng Đại Chính
大正天皇嘉仁
ngày 31 tháng 8 năm 1879
25 tháng 12năm 1926(1926-12-25) (47tuổi)
Thị nữ Naruko
柳原愛子
Hoàng hậu Trinh Minh
九条節子
Akiko, Nội Thân vương Shige
滋宮韶子内親王
3 tháng 8 năm 1881
6 tháng 9 năm 1883
Thị nữ Kotoko
千種任子

Fumiko, Nội Thân vương Masu
増宮章子内親王
26 tháng 1 năm 1883
8 tháng 9 năm 1883
Thị nữ Kotoko
千種任子

Shizuko, Nội Thân vương Hisa
久宮静子内親王
10 tháng 2 năm 1886
4 tháng bốn năm 1887
Thị nữ Sachiko

Michihito, Thân vương Aki
昭宮猷仁親王
22 tháng 8 năm 1887
12 tháng 11 năm 1888
Thị nữ Sachiko

Masako, Nội Thân vương Tsune
常宮昌子内親王
ngày 30 tháng 9 năm 1888
8 tháng 3năm 1940(1940-03-08) (51tuổi)
Thị nữ Sachiko
Tsunehisa, Vương tước Takeda
竹田宮恒久王
Fusako, Nội Thân vương Kane
周宮房子内親王
28 tháng 1 năm 1890
11 tháng 8năm 1974(1974-08-11) (84tuổi)
Thị nữ Sachiko
Naruhisa, Vương tước Kitashirakawa
北白川宮成久王
Nobuko, Nội Thân vương Fumi
富美宮允子内親王
7 tháng 8 năm 1891
3 tháng 11năm 1933(1933-11-03) (42tuổi)
Thị nữ Sachiko
Yasuhiko, Vương tước Asaka
朝香宮鳩彦王
Teruhito, Thân vương Mitsu
満宮輝仁親王
30 tháng 11 năm 1893
17 tháng 8 năm 1894
Thị nữ Sachiko

Toshiko, Nội Thân vương Yasu
泰宮聡子内親王
11 tháng 5 năm 1896
5 tháng 3năm 1978(1978-03-05) (81tuổi)
Thị nữ Sachiko
Naruhiko, Vương tước Higashikuni
東久邇宮稔彦王
Takiko, Nội Thân vương Sada
貞宮多喜子内親王
1897
1899
Thị nữ Sachiko

Xem thêmSửa đổi

    Thiên hoàng Kōmei
    Trường Đại học Đế quốc Nhật Bản
    Phế phiên, lập huyện
    Hoàng hậu Chiêu Hiến
    Thiên hoàng Đại Chính
    Sùng bái Hoàng gia
    Iwakura Tomomi
    Ōkubo Toshimichi
    Nogi Maresuke
    Yamagata Aritomo
    Tōgō Heihachirō
    Sự kiện đại nghịch
    Vương quốc Lưu Cầu

Chú thíchSửa đổi

^ a b c d e Thẩm Kiên, 10 Đại nhà vua toàn thế giới, trang 277

^ a b c d e f g h i j k l m n o Minh Trị Thiên Hoàng – Người đặt nền móng cho việc ‘Thần kỳ Nhật Bản’ – Liên hiệp những hội khoa học và kỹ thuật Việt Nam. Bản gốc tàng trữ ngày 8 tháng 3 năm 2014. Truy cập ngày 30 tháng 5 năm 2010.

^ a b c d Dorothy Perkins, Nhật bản Goes to War: A Chronology of Japanese Military Expansion from the Meiji Era to the Attack on Pearl Harbor, 1868-1941, DIANE Publishing, 1997, ISBN 0-7881-3427-2, 9780788134272, tr. 8

^ Thẩm Kiên, 10 Đại nhà vua toàn thế giới, trang 272

^ a b c d e f Đôi nét khái lược về Phật giáo Nhật Bản trước và sau Minh Trị Duy Tân (Lâm Như Tạng) – Thư Viện Hoa Sen. Bản gốc tàng trữ ngày 15 tháng 6 năm 2010. Truy cập ngày 30 tháng bốn năm 2010.

^ a b c d Đào Trinh Nhất, sách đã dẫn, 1936, Chương IX: Văn hóa Đông Tây

^ “Mikado’s Mother Dead?; Announcement of Her Illness Believed to Mean That in Tokio,” Tp New York Times. ngày 5 tháng 10 năm 1907.

^ a b c Gordon 2009, tr.2.Lỗi harv: không còn tiềm năng: CITEREFGordon2009 (trợ giúp)

^ Keene 2002, tr.14.Lỗi harv: không còn tiềm năng: CITEREFKeene2002 (trợ giúp)

^ Keene 2002, tr.48.Lỗi harv: không còn tiềm năng: CITEREFKeene2002 (trợ giúp)

^ Keene 2002, tr.5152.Lỗi harv: không còn tiềm năng: CITEREFKeene2002 (trợ giúp)

^ Thẩm Kiên, 10 Đại nhà vua toàn thế giới, trang 273

^ a b c d e f g Đào Trinh Nhất, “Nước Nhựt Bổn – 30 năm Duy Tân” (1936), Chương thứ Tám: Lục-Quân, Hải-Quân [1]

^ Keene 2002, tr.xii.Lỗi harv: không còn tiềm năng: CITEREFKeene2002 (trợ giúp)

^ Thẩm Kiên, 10 Đại nhà vua toàn thế giới, trang 274

^ Jansen 1995, tr.vii.Lỗi harv: không còn tiềm năng: CITEREFJansen1995 (trợ giúp)

^ Keene 2002, tr.3.Lỗi harv: không còn tiềm năng: CITEREFKeene2002 (trợ giúp)

^ Gordon 2009, tr.19.Lỗi harv: không còn tiềm năng: CITEREFGordon2009 (trợ giúp)

^ Xem Jansen (trang 21015) giảng giải về sự việc cộng hưởng của Lan học thời kỳ Edo, và tiếp theo đó (trang 346) lưu ý về sự việc đối đầu đối nguồn vào đầu thời Minh Trị để đã có được những Chuyên Viên quốc tế và những học giả Lan học. Xem thêm: “Kỹ thuật thời kỳ Edo” (見て楽しむ江戸のテクノロジー), 2006, ISBN 4-410-13886-3 (tiếng Nhật) và “Thế giới tri thức thời kỳ Edo” (江戸の思想空間) Timon Screech, 1998, ISBN 4-7917-5690-8 (tiếng Nhật).

^ a b Thẩm Kiên, 10 Đại Hoàng đế toàn thế giới, trang 274-275

^ Gordon 2009, tr.5051.Lỗi harv: không còn tiềm năng: CITEREFGordon2009 (trợ giúp)

^ Perry, Matthew Calbraith. (1856). Narrative of the expedition of an American Squadron to the China Seas and Nhật bản, 1856. Lưu trữ 2022-05-19 tại Wayback Machine

^ Hagiwara, trang 34.

^ Jansen, trang 3145.

^ Hagiwara, trang 35.

^ Jansen, trang 3035.

^ Keene 2002, tr.73.Lỗi harv: không còn tiềm năng: CITEREFKeene2002 (trợ giúp)

^ Keene 2002, tr.78.Lỗi harv: không còn tiềm năng: CITEREFKeene2002 (trợ giúp)

^ Keene 2002, tr.9496.Lỗi harv: không còn tiềm năng: CITEREFKeene2002 (trợ giúp)

^ Keene 2002, tr.98.Lỗi harv: không còn tiềm năng: CITEREFKeene2002 (trợ giúp)

^ Jansen, trang 307.

^ Vẫn còn tranh luận về tính chất xác thực của chiếu chỉ này, do những ngôn từ bạo lực và thực sự rằng, mặc kệ việc sử dụng tên tuổi của nhà vua (朕, trẫm?), nó không còn chữ ký của Thiên hoàng Minh Trị. Keene, trang 1156.

^ Satow, trang 282.

^ Keene, trang 116. Xem thêm Jansen, trang 3101.

^ a b Thẩm Kiên, 10 Đại nhà vua toàn thế giới, trang 278-279

^ Ước tính trong Hagiwara, trang 50.

^ Đào Trinh Nhất, “Nước Nhựt Bổn – 30 năm Duy Tân” (1936), Chương IV: Mở cuộc Duy Tân [2]

^ “Machiavelli’s children: leaders and their legacies in Italy and Nhật bản”, Richard J. Samuels, tr. 42

^ Keene 2002, tr.133.Lỗi harv: không còn tiềm năng: CITEREFKeene2002 (trợ giúp)

^ Jansen, trang 338. Xem Jansen, trang 337-43 về sự việc thay đổi quan điểm chính trị trong quy trình trận chiến tranh. Xem Keene, trang 13842, về tranh luận về năm lời ngự thệ và bảng chiếu.

^ a b c d Đào Trinh Nhất, “Nước Nhựt Bổn – 30 năm Duy Tân” (Đắc-lập – Huế, 1936), Chương IV: Mở cuộc Duy Tân [3]

^ Jansen 1995, tr.195.Lỗi harv: không còn tiềm năng: CITEREFJansen1995 (trợ giúp)

^ Keene 2002, tr.143.Lỗi harv: không còn tiềm năng: CITEREFKeene2002 (trợ giúp)

^ Keene 2002, tr.145146.Lỗi harv: không còn tiềm năng: CITEREFKeene2002 (trợ giúp)

^ a b Thẩm Kiên, 10 Đại Hoàng đế toàn thế giới, trang 279

^ Keene 2002, tr.157159.Lỗi harv: không còn tiềm năng: CITEREFKeene2002 (trợ giúp)

^ Triều đại nhà vua minh trị (Mutsuhitô) UNESCO Việt Nam – Tạp chí ngày này – Cơ quan ngôn luận của Thương Hội UNESCO Việt Nam

^ Gordon 2009, tr.68.Lỗi harv: không còn tiềm năng: CITEREFGordon2009 (trợ giúp)

^ Vĩnh Phúc tăng cường thu hút góp vốn đầu tư quốc tế để tăng trưởng công nghiệp

^ “The Evolution of New Nhật bản”, Joseph Henry Longford, tr. 149

^ Keene 2002, tr.105107.Lỗi harv: không còn tiềm năng: CITEREFKeene2002 (trợ giúp)

^ Gordon 2009, tr.64.Lỗi harv: không còn tiềm năng: CITEREFGordon2009 (trợ giúp)

^ a b c d e Đào Trinh Nhất, “Nước Nhựt Bổn – 30 năm Duy Tân”, Chương VI: Trên đường chánh trị [4]

^ “The Cambridge History of Nhật bản: The twentieth century”, Peter Duus, John Whitney Hall, tr. 64

^ Ví dụ như Saigō Takamori, Okubo Toshimichi, và Tōgō Heihachirō đều tới từ vùng Satsuma. Trích từ Togo Heihachiro in images: Illustrated Meiji Navy.

^ Thẩm Kiên, 10 Đại Hoàng đế toàn thế giới, trang 280-283

^ Jansen 1994, tr.342.Lỗi harv: không còn tiềm năng: CITEREFJansen1994 (trợ giúp)

^ Gordon 2009, tr.63.Lỗi harv: không còn tiềm năng: CITEREFGordon2009 (trợ giúp)

^ Keene, trang 142.

^ Keene, trang 1434, 165.

^ Parkes, trích dẫn trong Keene, trang 183-7. Nhấn mạnh trong bản gốc.

^ a b Đi một ngày đàng, học một sàng khôn[liên kết hỏng]

^ Thảo luận tại Polak và ctv Xem thêm Keene.

^ Nhật bản: Reception of the Grand Duke Alexis – The Tp New York Times, ngày 17 tháng 12 năm 1872 [5]

^ А.И. Барковец – Визиты В Японию Великого Князя Алексея Александровича. Bản gốc tàng trữ ngày 9 tháng 2 thời gian năm 2012. Truy cập ngày 2 tháng bốn năm 2010.

^ Jansen, trang 3678.

^ Dorothy Perkins, Samurai of Nhật bản: A Chronology from Their Origin in the Heian Era, 795-1185 to the Modern Era, DIANE Publishing, 1998, tr. 105-106

^ Hagiwara, trang 94120. Saigō himself professed continued loyalty to Meiji and wore his Imperial Army uniform throughout the conflict. He committed suicide before the final charge of the rebellion, and was posthumously pardoned by the emperor in subsequent years.

^ Dorothy Perkins, Nhật bản Goes to War: A Chronology of Japanese Military Expansion from the Meiji Era to the Attack on Pearl Harbor, 1868-1941, DIANE Publishing, 1997, ISBN 0-7881-3427-2, 9780788134272, tr. 9

^ Jansen, trang 36970.

^ a b Sakaiya Taichi, Mười hai người lập ra nước Nhật, Chương VIII: Okubo Toshimichi, Đặng Lương Mô biên dịch, Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia, Tp Hà Nội Thủ Đô, 2004.

^ a b c Thẩm Kiên, 10 Đại Hoàng đế toàn thế giới, trang 283-285

^ Keene, p.. 202.

^ a b Thẩm Kiên, 10 Đại Hoàng đế toàn thế giới, trang 284-286

^ a b c Thẩm Kiên, 10 Đại Hoàng đế toàn thế giới, trang 287-288

^ Gordon 2009, tr.45.Lỗi harv: không còn tiềm năng: CITEREFGordon2009 (trợ giúp)

^ a b c d e f Thẩm Kiên, 10 Đại Hoàng đế toàn thế giới, trang 288-291

^ Yasukuni Shrine, Tokyo. Sacred Destinations. Bản gốc tàng trữ ngày 17 tháng 5 năm 2008. Truy cập ngày 23 tháng 3 năm 2008.

^ Bài của BBC, thứ Ba, 15-8-2006

^ Ponsonby-Fane, p.. 126.

^ a b Thẩm Kiên, 10 Đại Hoàng đế toàn thế giới, trang 289

^ Thẩm Kiên, 10 Đại Hoàng đế toàn thế giới, trang 288

^ Ozaki, Yukio. (2001). The Autobiography of Ozaki Yukio: The Struggle for Constitutional Government in Nhật bản. [Translated by Fujiko Hara]. Princeton: Princeton University Press. 10-ISBN 0-691-05095-3 (cloth), tr. 86

^ Richard J. Samuels, “Machiavelli’s children: leaders and their legacies in Italy and Nhật bản”, Cornell University Press, 2005, Tr. 55

^ Peter Duus,John Whitney Hall, “The Cambridge History of Nhật bản: The twentieth century”, Cambridge University Press, 1988, tr. 66

^ a b c d e Thẩm Kiên, 10 Đại Hoàng đế toàn thế giới, trang 291-293

^ Thẩm Kiên, 10 Đại Hoàng đế toàn thế giới, trang 290

^ a b Giác Ngộ Online – Phật giáo Việt Nam trong toàn cảnh hội nhập và toàn thế giới hóa. Bản gốc tàng trữ ngày 2 tháng 6 năm 2008. Truy cập ngày 31 tháng 5 năm 2010.

^ Thẩm Kiên, 10 Đại nhà vua toàn thế giới, trang 293-294

^ Thảo luận trong Evans và Peattie.

^ Đào Trinh Nhất, “Nước Nhựt Bổn – 30 năm Duy Tân” (Đắc-lập – Huế, 1936), Chương III: Trong lúc khai quốc [6]

^ a b Thẩm Kiên, 10 Đại nhà vua toàn thế giới, trang 294-295

^ Nguyễn Hiến Lê, Sử Trung Quốc (1997), hoàn thành xong năm 1982, tập II in chung với tập III, Tp Hà Nội Thủ Đô: Nhà xuất bản Văn hóa, Chương 8: Dưới sự thống trị của Mãn Châu. 7. Trung Hoa bị xâu xé. 8. Trung Nhật trận chiến tranh. 9. Liệt cường qua phân Trung Quốc

^ Thẩm Kiên, 10 Đại nhà vua toàn thế giới, trang 295-296

^ a b Thẩm Kiên, 10 Đại nhà vua toàn thế giới, trang 295-297

^ “The Mikado’s Garter,” Tp New York Times. ngày 28 tháng 7 năm 1906.

^ a b Thẩm Kiên, 10 Đại nhà vua toàn thế giới, trang 297

^ a b Nguyễn Hiến Lê, Sử Trung Quốc (1997), hoàn thành xong năm 1982, tập II in chung với tập III, Tp Hà Nội Thủ Đô: Nhà xuất bản Văn hóa, Chương 8: Dưới sự thống trị của Mãn Châu. C. Nhà Thanh Sụp Đổ

^ Khi còn trẻ, Togo Heihachirō từng được Nhật hoàng Minh Trị cử sang học tập tại Vương quốc Anh, theo tài liệu đã dẫn của Đào Trinh Nhất, chương 8.

^ Nhật-Hàn tranh chấp quần hòn đảo Dokdo. Bản gốc tàng trữ ngày 29 tháng 5 năm 2010. Truy cập ngày 8 tháng 5 năm 2010.

^ Trần Quang Thuận, Phật giáo Đại Hàn trước những thử thách lịch sử, Chương VI: Phật giáo thời Lý (Yi) thử thách lần thứ 3 Lưu trữ 2010-06-30 tại Wayback Machine

^ Dudden, Alexis (2005). Nhật bản’s Colonization of Korea: Discourse and Power. University of Hawaii Press. ISBN0-82482-829-1.

^ Keene, trang 662-667

^ Trần Quang Thuận Phật giáo Đại Hàn trước những thử thách lịch sử Lưu trữ 2010-06-30 tại Wayback Machine. Chương VIII: Triều Tiên dưới chính sách thuộc địa Nhật Bản
Thử thách lần thứ 4

^ a b Phong trào Cộng sản Quốc tế Đông Dương, Nguyễn Ái Quốc, Tạp chí La Revue Communiste, số 15, tháng 5-1921.

^ a b Xen Cataiama (1859-1933). Bản gốc tàng trữ ngày 29 tháng 7 năm 2009. Truy cập ngày 21 tháng 5 năm 2010.

^ a b Nish, Ian Hill; Cortazzi, Hugh (2002). Britain & Nhật bản: Biographical Portraits. Nhật bản Society Publications. pp. 338.

^ a b “The Funeral Ceremonies of Meiji Tenno” reprinted from the Nhật bản Advertiser [Article 8–No Title], Tp New York Times. ngày 13 tháng 10 năm 1912.

^ Tết và Lễ hội thời điểm đầu xuân mới ở Nhật Bản – Báo điện tử Đảng Cộng sản Việt Nam, Trên toàn nước Nhật hiện có thật nhiều đền, chùa. Riêng ở Tokyo, có một số trong những nơi như đền Meiji thờ Thiên hoàng Meiji (Minh Trị) ở quận Harajuku…

^ Minh Trị (Mâygi) (1852-1912) – Nhan Vat Lich Su Va Danh Nhan Van Hoa The Gioi. Bản gốc tàng trữ ngày 29 tháng 7 năm 2009. Truy cập ngày 11 tháng bốn năm 2010.

^ Nhật Bản – cường quốc không thể thiếu của Đông Á – VietNamNet

^ Nguyễn Hiến Lê, Sử Trung Quốc (1997), hoàn thành xong năm 1982, tập II in chung với tập III, Tp Hà Nội Thủ Đô: Nhà xuất bản Văn hóa, Chương 8: Dưới sự thống trị của Mãn Châu, đoạn viết “6. Triều đình vãn Thanh – Từ Hi Thái hậu”

^ Sakaiya Taichi, Mười hai người lập ra nước Nhật, Chương I: Thái tử Shotoku, Đặng Lương Mô biên dịch, Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia, Tp Hà Nội Thủ Đô, 2004.

^ Edwin O.Reischauer (1998), Nhật Bản: Câu chuyện về một vương quốc, Nguyễn Bình Giang và đồng nghiệp biên dịch, Nhà xuất bản Thống kê, Tp Hà Nội Thủ Đô.

^ Thẩm Kiên, 10 Đại nhà vua toàn thế giới, trang 298

^ THE ANARCHIST MOVEMENT IN JAPAN – Chapter One: 1906-1911 .spunk.org

^ よもの海 みなはらからと 思ふ世に など波風の たちさわぐらむ (bằng tiếng Nhật). Bản gốc tàng trữ ngày 21 tháng 3 năm 2014. Truy cập ngày 16 tháng bốn năm 2010. Chú thích có những tham số trống không rõ: |month=, |accessmonthday=, và |accessyear= (trợ giúp)

^ 日本人は名誉の侵害を許せるのか (bằng tiếng Nhật). Bản gốc tàng trữ ngày 7 tháng 1 năm 2010. Truy cập ngày 16 tháng bốn năm 2010. Chú thích có những tham số trống không rõ: |month=, |accessmonthday=, và |accessyear= (trợ giúp)

^ Ben-Ami Shillony, Politics and culture in wartime Nhật bản, trang 41-42

^ Edwin T. Layton, Roger Pineau, John Costello, “And I was there”: Pearl Harbor and Midway–breaking the secrets, trang 153

^ Khang Hữu Vi (1858 – 1927). Bản gốc tàng trữ ngày 29 tháng 7 năm 2009. Truy cập ngày 20 tháng bốn năm 2010.

^ Nhật Bản (Nhật bản) – Báo Điện tử Đảng Cộng sản Việt Nam

^ Độc lập và duy tân (Kinh nghiệm Nhật Bản, Trung Quốc, Việt Nam) – Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn – Khoa Văn học và Ngôn ngữ

Tham khảoSửa đổi

Sách inSửa đổi

Tiếng Việt

    Thẩm Kiên (chủ biên) (2003). Thập đại tùng thư: 10 Đại nhà vua toàn thế giới. Thành phố Hồ Chí Minh: Nhà xuất bản Văn hóa tin tức. ISBN8-935073-0023 Kiểm tra giá trị |isbn=: số số lượng (trợ giúp).
    Sakaiya Taichi, Mười hai người lập ra nước Nhật, Chương I: Thái tử Shotoku, Đặng Lương Mô biên dịch, Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia, Tp Hà Nội Thủ Đô, 2004
    Sakaiya Taichi, Mười hai người lập ra nước Nhật, Chương VIII: Okubo Toshimichi, Đặng Lương Mô biên dịch, Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia, Tp Hà Nội Thủ Đô, 2004
    Nguyễn Hiến Lê, Sử Trung Quốc (1997), hoàn thành xong năm 1982, tập II in chung với tập III, Tp Hà Nội Thủ Đô: Nhà xuất bản Văn hóa.
    Tác giả Đào Trinh Nhất (1936). Nước Nhựt Bổn – 30 năm Duy Tân. Đắc-lập, Huế. [7]

Tiếng Anh

    Breen, John,The Imperial Oath of April 1868: ritual, power and politics in Restoration Nhật bản, Monumenta Nipponica, 51, 4 (1996)
    Keene, Donald (2002). Emperor of Nhật bản: Meiji and His World, 18521912. Tp New York: Columbia University Press. ISBN023112340X. OCLC46731178.
    Gordon, Andrew (2009), A Modern History of Nhật bản (ấn bản 2), Oxford University Press, ISBN978-0-19-533922-2
    Seagrave, Sterling and Seagrave, Peggy (1999): “The Yamato Dynasty”, Tp New York: Broadway Books, ISBN 0-7679-0496-6.
    Jansen, Marius B. (2002). The Making of Modern Nhật bản. Harvard. ISBN 0-674-00991-6.
    Jansen, Marius (1995), The Emergence of Meiji Nhật bản, Cambridge University Press, ISBN978-0-521-48405-3
    Keene, Donald (2005). Emperor of Nhật bản: Meiji and His World, 18521912. Columbia. ISBN 0-231-12340-X.
    Ponsonby-Fane, Richard Arthur Brabazon. (1963). Vicissitudes of Shinto. Kyoto: Ponsonby Memorial Society. OCLC 36655
    Shillony, Ben-Ami (2001) [1981]. Politics and culture in wartime Nhật bản (ấn bản 2). Vương quốc Anh: Oxford University Press. ISBN0-19-820260-1. Truy cập ngày 15 tháng bốn năm 2010.
    Layton, Edwin T. (2006) [1985]. “And I was there”: Pearl Harbor and Midway–breaking the secrets . Tp New York: Naval Institute Press. ISBN978-1-59114-450-7 Kiểm tra giá trị |isbn=: giá trị tổng kiểm (trợ giúp). Truy cập ngày 16 tháng bốn năm 2010.

Tiếng Nhật

    Hagiwara Kōichi (2004). 図説 西郷隆盛と大久保利通 (Minh họa cuộc sống Saigō Takamori và Okubo Toshimichi) ISBN 4-309-76041-4, 2004 (tiếng Nhật)
    Polak Christian (2002). 日仏交流の黄金期 [Soie et Lumière, L’Âge d’or des échanges Franco-Japonais] lỗi: lang: văn bản có thẻ ghi lại in xiên (trợ giúp) (bằng tiếng Nhật và tiếng Pháp). Hachette Fujingaho.
    Polak Christian và ctv. (1988). 函館の幕末・維新 “End of the Bakufu and Restoration in Hakodate.” ISBN 4-12-001699-4.
    Đền thờ Tōgō và hội Tōgō (東郷神社・東郷会), Togo Heihachiro trong ý niệm: điển hình của Hải quân Nhật Bản dưới thời Minh Trị (図説東郷平八郎、目で見る明治の海軍), (tiếng Nhật)

Tiếng Pháp

    Le Monde Illustré, số 583, 13-6-1868
    Polak Christian (2002). 日仏交流の黄金期 [Soie et Lumière, L’Âge d’or des échanges Franco-Japonais] lỗi: lang: văn bản có thẻ ghi lại in xiên (trợ giúp) (bằng tiếng Nhật và tiếng Pháp). Hachette Fujingaho.
    Satow, Ernest (1968) [1921]. A Diplomat in Nhật bản. Tokyo: Oxford.

Nguồn InternetSửa đổi

    Triều đại nhà vua minh trị (Mutsuhitô) UNESCO Việt Nam – Tạp chí ngày này – Cơ quan ngôn luận của Thương Hội UNESCO Việt Nam
    Minh Trị (Mâygi) (1852-1912) – Nhan Vat Lich Su Va Danh Nhan Van Hoa The Gioi Lưu trữ 2009-07-29 tại Wayback Machine

Liên kết ngoàiSửa đổi

Wikimedia Commons có thêm hình ảnh và phương tiện đi lại truyền tải về Thiên hoàng Minh Trị.

    Minh Trị Thần Cung Lưu trữ 2015-03-31 tại Wayback Machine (tiếng Anh)
    Thiên hoàng Minh Trị Lưu trữ 2007-07-24 tại Wayback Machine
    The New Student’s Reference Work/Mutsuhito, Emperor of Nhật bản
    Tuổi Trẻ Online – Văn hoá – Giải trí – Ước mơ của Meiji
    Thiên hoàng Minh Trị trong trang HyperHistory Lưu trữ 2010-02-03 tại Wayback Machine (tiếng Anh)

://.youtube/watch?v=PMUKAGZlS0Q

Reply
8
0
Chia sẻ

4492

Video Vì sao Thiên hoàng Minh Trị tiến hành cuộc Duy tân giang sơn nội dung cuộc Duy tân Minh Trị 1868 ?

Bạn vừa Read tài liệu Với Một số hướng dẫn một cách rõ ràng hơn về Clip Vì sao Thiên hoàng Minh Trị tiến hành cuộc Duy tân giang sơn nội dung cuộc Duy tân Minh Trị 1868 tiên tiến và phát triển nhất

Chia Sẻ Link Down Vì sao Thiên hoàng Minh Trị tiến hành cuộc Duy tân giang sơn nội dung cuộc Duy tân Minh Trị 1868 miễn phí

Pro đang tìm một số trong những Chia SẻLink Download Vì sao Thiên hoàng Minh Trị tiến hành cuộc Duy tân giang sơn nội dung cuộc Duy tân Minh Trị 1868 Free.

Thảo Luận vướng mắc về Vì sao Thiên hoàng Minh Trị tiến hành cuộc Duy tân giang sơn nội dung cuộc Duy tân Minh Trị 1868

Nếu sau khi đọc nội dung bài viết Vì sao Thiên hoàng Minh Trị tiến hành cuộc Duy tân giang sơn nội dung cuộc Duy tân Minh Trị 1868 vẫn chưa hiểu thì hoàn toàn có thể lại Comment ở cuối bài để Mình lý giải và hướng dẫn lại nha
#Vì #sao #Thiên #hoàng #Minh #Trị #tiến #hành #cuộc #Duy #tân #đất #nước #nội #dung #cuộc #Duy #tân #Minh #Trị