Contents
You đang tìm kiếm từ khóa Tác giả sử dụng giải pháp nào khi miêu tả vẻ đẹp của hai chị em Thúy Kiều được Update vào lúc : 2022-03-25 20:16:21 . Với phương châm chia sẻ Mẹo Hướng dẫn trong nội dung bài viết một cách Chi Tiết 2022. Nếu sau khi Read tài liệu vẫn ko hiểu thì hoàn toàn có thể lại Comments ở cuối bài để Tác giả lý giải và hướng dẫn lại nha.
Dàn ý & 15 bài văn mẫu hay nhất
Nội dung chính
Văn mẫu lớp 9: Phân tích vẻ đẹp Thúy Kiều trong đoạn trích Chị em Thúy Kiều gồm dàn ý rõ ràng, cùng 15 bài văn mẫu, giúp những em học viên lớp 9 tìm hiểu thêm, tích lũy thêm vốn từ để viết văn ngày càng hay hơn.
Qua đoạn trích Chị em Thúy Kiều, Nguyễn Du đã khắc họa thành công xuất sắc vẻ đẹp của Thúy Kiều, một vẻ đẹp làm mê mị lòng người. Vậy mời những em cùng theo dõi nội dung bài viết dưới đây của Download để hiểu thâm thúy hơn về vẻ đẹp của Thúy Kiều:
I. Mở bài
II. Thân bài
* Vẻ đẹp của Thúy Kiều
=> Số phận chung của người phụ nữ xưa phải chịu những tủi cực, trở ngại vất vả, sự bất công của xã hội. Cuộc đời của tớ như tấm lụa đào phất phơ giữa chợ, như thân bèo trôi nổi vô định không biết trôi dạt về đâu.
* Đánh giá nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp
III. Kết bài
Xưa nàng Đát Kỉ lấy vẻ đẹp làm cho Trụ Vương mê mị, đắm say không sao kể xiết, làm cho nhà Thương vì thế mà sụp đổ. Tây Thi đem vẻ đẹp làm mê hoặc Ngô Vương là Ngô Phù Sai, giúp Việt Vương Câu Tiễn phục quốc, khiến nước Ngô hùng mạnh phút chốc bị diệt vong. Cha con Đổng Trác cũng bởi muốn có mĩ nhân Điêu Thuyền mà tàn sát lẫn nhau, bánh xe lịch sử cũng vì thế chuyển hướng. Các nàng chỉ bằng vẻ đẹp mà hoàn toàn có thể làm cho lòng người mê mị, làm thay đổi triều cương. Bởi thế, nhân gian thường gọi những nàng là yêu cơ.
Nếu lấy vẻ đẹp của nhân vật Thúy Kiều trong Đoạn trường tân thanh của đại thi hào Nguyễn Du để so sánh với vẻ đẹp của ba nàng ấy thì có lẽ rằng Thúy Kiều vượt trội hơn nhiều lần. Nếu lấy sự ảnh hưởng của Thúy Kiều đến con người hay triều chính thì cũng không thua kém gì.
Thi hào Nguyễn Du đã dành những mĩ từ cao quý nhất để tôn vinh vẻ đẹp của người con gái tài sắc vẹn toàn, hiếu thuận số 1 trong trời đất. Thúy Kiều mang một vẻ đẹp toàn bích, trác viêt, vượt qua mọi số lượng giới hạn. Để khắc họa được bức chân dung phi thường ấy, Nguyễn Du đã lần lượt tạo dựng qua tiến trình. Trước hết ông tạo tác vẻ đẹp của Thúy Vân, một vẻ đẹp “mười phân vẹn mười”, thực hiếm có ở trên đời:
“Hoa cười ngọc thốt đoan trang
Mây thua nước tóc, tuyết nhường màu da.”
Lấy vẻ đẹp của Thúy Vân làm nền tảng, Nguyễn Du nâng vẻ đẹp của Thúy Kiều lên làm nhiều lần hơn thế:
“Kiều càng tinh xảo mặn mà
So bề tài sắc lại là phần hơn”.
Sắc sảo (thiên về hình thức) là vẻ đẹp ưu tú, thu hút cái nhìn của người khác. Mặn mà (thiên về trí tuệ và tâm hồn) là vẻ đẹp chinh phục lòng người. Vẻ đẹp của nàng làm cho lòng người đố kị, đất trời hờn ghen. Cuối cùng, để xác lập chắc như đinh vẻ đẹp ấy, Nguyễn Du đã tôn vinh đến tột bậc:
“Một hai nghiêng nước nghiêng thành
Sắc đành đòi một, tài đành họa hai”.
Điển tích “nghiêng nước nghiêng thành” xuất phát từ bài hát của Lí Diên Niên đời Hán Vũ Đế ca tụng vẻ đẹp của Hiếu Vũ Hoàng Hậu.
“Bắc phương hữu giai nhân
Tuyệt thế nhi độc lập.
Nhất cố khuynh nhân thành;
Tái cố khuynh nhân quốc
Khởi bất tri
Khuynh thành dữ khuynh quốc
Giai nhân nan tái đắc”.
Đến đời Đường Minh Tông, thi tiên Lý Bạch khi làm thơ ca tụng vẻ đẹp của Dương Quý Phi cũng dùng tích ấy:
Danh hoa khuynh quốc lưỡng tương hoan,
Thường đắc quân vương đới tiếu khan.
Nghĩa:
Danh hoa nghiêng nước sánh đôi vui,
Để xứng quân vương một nụ cười.
Xét về tài năng, nàng thông thạo cả cầm, kì, thi họa, thuộc lòng âm luật; lại sở hữu tài năng sáng tác, đã viết nên khúc Bạc mệnh làm não lòng người. Xét về vẻ đẹp, Vẻ đẹp của Thúy Kiều không những hoàn toàn có thể làm nghiêng nước nghiêng thành mà là duy nhất trên đời này sẽ không còn thể có người thứ hai. Giai nhân tuyệt sắc xưa nay xem như lu mờ trước ánh sáng ấy.
Có thể nói, quy tụ ở nhân vật Thúy Kiều là toàn bộ những gì tốt đẹp tuyệt vời nhất vốn có ở con người và vũ trụ. Sự phối hợp hoàn hảo nhất giữa tài năng, vẻ đẹp và đức hạnh khiến Thúy Kiều trở thành một nhân vật vượt xa sức tưởng tượng của con người. Có thể gọi nàng là tuyệt thế giai nhân thiên cổ vậy.
Lần thứ nhất, Kiều làm cho Kim Trọng, một thư sinh vốn là người “Vào trong phong nhã ra ngoài hào hoa”, say mê nàng đến tận cùng mà quên chuyện đèn sách, bạo gan chuyển phòng trọ đến ở gần nhà nàng để tiện gặp gỡ hẹn hò. Tình yêu ngang trái, khiến hai người tan câu thề ước, đôi đường ly biệt. Đến suốt cuộc sống, Kim Trọng cũng không thể nào quên được nàng.
Lần thứ hai, phải chăng, bởi ghen tức nhà Vương ông có hai cô con gái xinh đẹp mà kín cổng cao tường, bọn sai nha đã lập mưu vu họa, làm cho nhà tan của nát, Vương ông cùng con là Vương Quan bị trói vào đại lao?
Lần thứ ba, Thúc sinh (thư sinh họ Thúc), một khách phong lưu, đa tình say mê Kiều đến tột độ. Thúc sinh là người tuy tự do, phóng khoáng nhưng lại rất sợ vợ của chàng là Hoạn Thư. Hoạn Thư cũng quản thúc chàng rất ngặt nghèo. Tuy sợ vợ đến thế nhưng vì đắm say vẻ đẹp Thúy Kiều đến đê mê mất trí:
“Trăm nghìn đổ một trận cười như không”.
Vẻ đẹp của Thúy Kiều như đổ một liều mê độc vào tâm trí Thúc Sinh khiến chàng “một tỉnh mười mê” đến nỗi liều lĩnh chuộc nàng thoát khỏi lầu xanh và đưa về sống như vợ chồng ở trong nhà riêng. Sự việc bại ộ làm cho Thúy Kiều bị Hoạn Thư cho những người dân bắt về và hành hạ vô cùng tàn khốc.
Lần thứ tư, Từ Hải vốn là một bậc anh hùng đầu đội trời, chân đạp đất, nghe tiếng Kiều đang không ngần ngại tìm tới:
“Qua chơi nghe tiếng nàng Kiều,
Tấm lòng nhi nữ cũng xiêu anh hùng”.
Cần chi nhiều lời đưa đẩy, sau cuộc hàn thuyên tâm sự, đôi bên rõ ý, Từ Hải đã mau chóng chuộc nàng thoát khỏi lầu xanh và chính thức cưới nàng làm vợ, giúp nàng báo ân, báo thù rất là chu toàn. Phải đâu khí phách anh hùng hành vi quyết đoán mau lẹ mà bởi trước bậc hồng nhan kì sắc, trái tim anh hùng đã sớm lay động, bị chinh phục tức thời. Cũng chính bới quá yêu Kiều mà Từ Hải đã có hành vi sai lầm không mong muốn lớn số 1 cuộc sống dũng tướng, thỏa hiệp đầu hàng Hồ Tôn Hiến và nhận lấy một kết cục bi thảm.
Lần thứ năm, Hồ Tôn Hiến, một đại công thần triều đình, sau khi giết chết Từ Hải đã mặc kệ đạo lí, bắt Kiều hầu rượu, đàn hát và làm nhục nàng vì quá say mê vẻ đẹp yêu kiều diễm lệ ấy. Một đại công thần uy dũng thế ấy, tôn nghiêm thế ấy mà trước mĩ nhân:
“Nghe càng đắm, ngắm càng say
Lạ cho mặt sắt cũng ngây vì tình”.
Để tránh bị điều tiếng, gièm pha, Hồ Tôn Hiến đã gã nàng cho một thổ quan.
Sau mười lăm năm lưu lạc, trầm luân dâu bể, chịu không biết bao ô nhục, khổ đau, Thúy Kiều được đoàn viên với mái ấm gia đình, chấm hết duyên tình trần thế. Có lẽ, này cũng là lựa chọn của Nguyễn Du. Ông cho nàng ẩn danh nơi cô tịch để vẻ đẹp ấy không hề gây thêm tai ương nào nữa chăng?
Thúy Kiều là nhân vật TT của truyện thơ, một thiếu nữ tài, sắc vẹn toàn đã được thi hào khắc họa một cách thần tình, mỹ lệ.
Trong bài thơ Kính gửi Cụ Nguyễn Du, nhà thơ Tố Hữu viết:
Tiếng thơ ai động đất trời,
Nghe như non nước vọng lời ngàn thu.
Nghìn năm tiếp theo nhớ Nguyễn Du,
Tiếng thơ như tiếng mẹ ru những ngày…
Nguyễn Du là nhà thơ thiên tài của dân tộc bản địa ta. Truyện Kiều là siêu phẩm của nền thi ca cổ dân tộc bản địa sáng ngời tinh thần nhân đạo, về phương diện nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp, áng thơ này là mẫu mực tuyệt vời về ngôn từ, về tả cảnh, tả người, tả tình, tự sự v.v… đem lại cho nhân dân ta nhiều thú vị văn chương.
Đoạn thơ trình làng chị em Thúy Kiều là một trong những đoạn thơ hay nhất, đẹp tuyệt vời nhất trong Truyện Kiều. Thúy Kiều là nhân vật TT của truyện thơ, một thiếu nữ tài, sắc vẹn toàn đã được thi hào khắc họa một cách thần tình, mĩ lệ.
Đoạn thơ gồm 24 câu: 4 câu đầu trình làng chung hai chị em Kiều là hai ả tố nga của ông bà Vương Viên ngoại, 4 câu tiếp theo nói về vẻ đẹp Thúy Vân, 12 câu tiếp theo nói về tài sắc Thúy Kiều, 4 câu cuối đoạn ca tụng đức hạnh của hai chị em Kiều.
Hai chị em Kiều mang vẻ đẹp thanh tao, trinh trắng như “mai”, như tuyết”, từng người một vẻ đẹp riêng, toàn thiện, toàn mỹ:
Mai cốt cách, tuyết tinh thần,
Mỗi người một vẻ, mười phân vẹn mười.
Sắc đẹp của Thúy Vân là vẻ đẹp của một thiếu nữ “đoan trang”, “trang trọng khác vời”- rất xa hoa: khuôn mặt “đầy đặn” tươi sáng như vầng trăng, mắt phượng mày ngài, miệng cười tươi như hoa, giọng nói trong như ngọc.. Còn gì đẹp hơn về mái tóc, màu da của nàng? – “Mây thua nước tóc, tuyết nhường màu da”. Nhà thơ đã sử dụng bút pháp ước lệ tượng trưng để miêu tả vẻ đẹp Thúy Vân, tạo ra những hình ảnh ẩn dụ đầy quyến rũ. Tả Thúy Vân trước, tả Thúy Kiều sau là một dụng ý nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp của Nguyễn Du để xác lập Kiều là một giai nhân tuyệt thế:
Kiều càng tinh xảo mặn mà,
So bề tài sắc lại là phần hơn.
Dung nhan Thúy Kiều đẹp lắm “nghiêng nước nghiêng thành”. Mắt đẹp trong như sắc nước ngày thu, lông mày thanh tú xinh xắn như dáng núi ngày xuân; một vẻ đẹp đằm thắm, xanh tươi mơn mởn làm cho “Hoa ghen thua thắm, liễu hờn kém xanh”. Ngòi bút tả người của thi hào biến hóa, phong phú: phối hợp thần tình những giải pháp nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp ẩn dụ, nhân hóa, thậm xứng với việc vận dụng tinh xảo thi liệu cổ (nghiêng nước nghiêng thành) tạo ra những vần thơ đẹp quyến rũ. Hình bóng giai nhân được phác họa đôi ba nét chấm phá ước lệ nhưng rất là thần tình, để lại cho những người dân đọc bao cảm xúc, trân trọng:
Làn thu thủy, nét xuân sơn.
Hoa ghen thua thắm, liễu hờn kém xanh.
Một hai nghiêng nước nghiêng thành.
Hóa công như đã ưu đãi dành riêng cho Kiều toàn bộ “Sắc đành đòi một, tài đành họa hai”. Thông minh bẩm sinh “tính trời”, tài hoa lỗi lạc xuất chúng: thơ tài, tài họa giỏi, đàn hay; môn nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp nào nàng cũng tuyệt giỏi, cũng thành “nghề”, “ăn đứt” thiên hạ:
Thông minh vốn sẵn tính trời,
Pha nghề thi họa, đủ mùi ca ngâm.
Cung thương lầu bậc ngũ âm,
Nghề riêng ăn đứt hồ cầm một trương.
Nguyễn Du đang không tiếc lời ca tụng Thúy Kiều bằng một số trong những từ ngữ biểu thị giá trị tuyệt đối: vốn sẵn tính trời, pha nghề, đủ mùi… lầu bậc… nghề riêng ăn đứt…
Khi tả tài sắc Thúy Kiều, thi hào không riêng gì có nói lên cái tuyệt vời của hiện tại mà còn hàm ý dự báo về tương lai của nàng, vẻ đẹp kiều diễm “hoa ghen… liễu hờn…” với bản đàn “Bạc mệnh” mà nàng sáng tác ra “lại càng não nhân” như gợi ra trong tâm hồn toàn bộ chúng ta một ám ảnh “định mệnh” mà nhà thơ đã xác lập: “Trời xanh quen thói má hồng đánh ghen”,… “Chữ tài liền với chữ tai một vần”,… Gần hai thế kỷ nay, bức chân dung giai nhân này qua đoạn thơ Chị em Thúy Kiều đã để lại trong trái tim hàng triệu người Việt Nam một sự cảm mến nồng hậu, một sự phấp phỏng lo âu riêng với những người con gái đầu lòng của Vương ông. Đó là tài năng đích thực của Nguyễn Du về nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp tả người.
Đức hạnh là cái gốc của con người. Thúy Kiều không riêng gì có có tài năng sắc mà còn tồn tại đức hạnh. Nàng được thừa kế 1 nền giáo dục theo khuôn khổ của lễ giáo, của gia phong. Tuy sống trong cảnh “phong lưu rất mực hồng quần”, đã tới “tuần cập kê” nhưng nàng là một thiếu nữ có gia giáo, đức hạnh:
Êm đềm trướng rủ màn che,
Tường đông ong bướm đi về mặc ai.
Tóm lại, Thúy Kiều là một nhân vật tuyệt đẹp trong Đoạn trường tân thanh. Thi hào Nguyễn Du với cảm hứng nhân đạo và tài nghệ thơ ca trác việt miêu tả Thúy Kiều bằng những vần thơ lục bát đẹp tuyệt vời nhất. Ông đã dành riêng cho nhân vật bao tình cảm yêu mến, trân trọng thâm thúy. Sự phối hợp tài tình bút pháp ước lệ tượng trưng, sử dụng sáng tạo những giải pháp tu từ, nhất là ẩn dụ so sánh, một ngôn từ thơ tinh luyện, hàm súc, hình tượng và quyến rũ để vẽ nên bức chân dung mỹ nhân bằng thơ sáng giá nhất trong nền văn học cổ nước nhà. Thúy Kiều mang một “lí lịch” ngoại tộc nhưng dưới ngòi bút thiên tài của thi hào Nguyễn Du, nàng xuất hiện với bao phẩm chất tốt đẹp, đậm đà bản sắc dân tộc bản địa. Vẻ đẹp nhân văn toát lên từ hình ảnh Thúy Kiều là vẻ đẹp văn chương của đoạn thơ này.
Vẻ đẹp của Kiều là yếu tố phối hợp của toàn bộ sắc – tài – tình. Nhưng xét cho cùng thì tài hoa của Kiều cũng không vượt ra ngoài khuôn khổ ý niệm về tài năng của văn nhân, tài tử thời phong kiến.
Chân dung Thúy Kiều: Sau những câu thơ trình làng chung về hai chị em và vẻ đẹp riêng của Thúy Vân thì Nguyễn Du đã khiến cho Thúy Kiều xuất hiện:
Kiều càng tinh xảo mặn mà,
So bề tài sắc lại là phần hơn:
Làn thu thủy nét xuân sơn,
Hoa ghen thua thắm liễu hờn kém xanh.
Một hai nghiêng nước nghiêng thành.
Sắc đành đòi một tài đành họa hai.
Cũng in như khi tả Thúy Vân, nhà thơ vẫn dùng bút pháp so sánh, ẩn dụ và ước lệ. Tác giả vẫn sử dụng cách gợi tả và những chuẩn mực vạn vật thiên nhiên để làm đối tượng người dùng so sánh. Nét vẽ của thi nhân đã triệu tập gợi tả vẻ đẹp của hai con mắt, bởi hai con mắt là yếu tố thể hiện phần tinh anh của tâm hồn và trí tuệ. Cái tinh xảo của trí tuệ, cái mặn mà của tâm hồn đều liên quan tới hai con mắt. Hình ảnh ước lệ làn thu thủy (làn nước ngày thu) gợi lên thật sống động vẻ đẹp của hai con mắt trong sáng, lộng lẫy, linh hoạt; còn hình ảnh ước lệ nét xuân sơn (nét núi ngày xuân) lại gợi lên đôi lông mày thanh tú trên khuôn mặt tươi tắn.
Vẻ đẹp của Kiều là phi thường, lộng lẫy, không tạo ra sự hòa giải và hợp lý, êm đềm giữa con người với tự nhiên mà đến mức làm vạn vật thiên nhiên, tạo hóa phải đố kị, ghen ghét: hoa ghen, liễu hờn. Hai động từ ghen và hờn có dụng ý đối chọi với nhan sắc của Thúy Kiều. Mức độ so sánh mạnh, nóng giãy hơn so với hai từ thua và nhường. Điều đó chứng tỏ nhan sắc của Kiều đã vượt ra ngoài khuôn khổ ngoài tưởng tượng, ngoài quy luật của tự nhiên, làm cho tạo hóa phải ganh ghét.
Vẻ đẹp của Thúy Kiều còn tồn tại sức lôi cuốn mạnh mẽ và tự tin, làm nghiêng nước nghiêng thành, vẻ đẹp của Kiều không còn thang bậc nào cao hơn để xem nhận, cho nên vì thế xếp số 1, xếp thứ nhất. Câu thơ sắc đành đòi một tài đành họa hai đã xác lập tuyệt đối vẻ đẹp của Kiều đến mức độc nhất vô nhị, không còn ai hoàn toàn có thể sánh nổi.
Nhưng không riêng gì có có nhan sắc mà Thúy Kiều còn là một một cô nàng thông minh và rất mực tài hoa:
Thông minh vốn sẵn tính trời,
Pha nghề thi họa đủ mùi ca ngâm.
Cung thương lầu bậc ngũ âm,
Nghề riêng ăn đứt hồ cầm một trương.
Khúc nhà tay lựa nên chương,
Một thiên Bạc mệnh lại càng não nhân.
Trí tuệ, tài năng của Thúy Kiều cũng khá được Nguyễn Du đưa lên tới cực đoan, tuyệt đỉnh công phu: vừa do trời phú, thiên bẩm vừa phong phú, cái gì rồi cũng giỏi, cũng hơn người. Không cần học tập gian truân, lớn lên Kiều đang trở thành một giai nhân tuyệt sắc, một tài nữ hiếm thấy. Các từ ngữ tuyệt đối, cực đoan được sử dụng tiếp theo đó: vốn sẵn, pha nghề, đủ mùi, dầu, ăn đứt,…
Tài của Kiều đạt tới mức lí tưởng theo ý niệm thẩm mĩ phong kiến, gồm đủ cả cầm (đàn), kì (cờ), thi (làm thơ), họa (vẽ tranh). Đặc biệt, tài đàn của nàng đã là sở trường, năng khiếu sở trường (nghề riêng), vượt lên trên mọi người (ăn đứt). Cực tả cái tài của Kiều cũng là để ca tụng cái tâm đặc biệt quan trọng của nàng. Cung đàn Bạc mệnh mà Kiều sáng tác đó đó là yếu tố ghi tiếng lòng của một trái tim đa sầu, đa cảm.
Vẻ đẹp của Kiều là yếu tố phối hợp của toàn bộ sắc – tài – tình. Nhưng xét cho cùng thì tài hoa của Kiều cũng không vượt ra ngoài khuôn khổ ý niệm về tài năng của văn nhân, tài tử thời phong kiến.
Hình ảnh người phụ nữ từ lâu đã đi vào thi ca nhạc họa nuôi một nguồn cảm hứng dồi dào, bất tận. Mặc dù trong xã hội phong kiến “trọng nam khinh nữ”, người phụ nữ ít có thời cơ xuất hiện trong những tác phẩm văn học nhưng đến thế kỉ XVI trở đi, người phụ nữ đã bước chân vào nền văn học trung đại Việt Nam một cách rất tự nhiên, rất chân thực. Chúng ta hoàn toàn có thể kể tới một số trong những tác phẩm như: “Truyền kì mạn lục” của Nguyễn Dữ, “Truyền kì tân phả” của Đoàn Thị Điểm, “Chinh phụ ngâm khúc” của Đặng Trần Côn… Tất cả những nhà văn, nhà thơ đều triệu tập làm nổi trội lên phẩm chất tốt đẹp, số phận thảm kịch, cuộc sống xấu số của người phụ nữ nhưng lại ít quan tâm tới việc khắc họa vẻ đẹp nhan sắc, tài năng độc lạ của nhân vật phái nữ. Tuy nhiên, đến với những trang thơ của Nguyễn Du qua tác phẩm “Truyện Kiều”, tuy nhiên cũng khai thác đề tài xấu số của người phụ nữ đương thời nhưng Nguyễn Du vẫn đặc biệt quan trọng chú trọng miêu tả khắc họa vẻ đẹp chân dung, nhan sắc, tài năng con người nhân vật. Và chính bút pháp tả người ấy đã góp thêm phần không nhỏ tạo ra sự thành công xuất sắc của tác phẩm. Điều này được thể hiện qua hình tượng nhân vật Thúy kiều trong đoạn trích “Chị em Thúy Kiều”.
Trước hết, bốn câu thơ thứ nhất, nhà thơ trình làng khái quát về vị trí, xuất thân và vẻ đẹp của Thúy Kiều:
Đầu lòng hai ả tố nga,
Thúy Kiều là chị em là Thúy Vân
Mai cốt cách tuyết tinh thần,
Mỗi người một vẻ mười phân vẹn mười.
Đó là Thúy Kiều sinh ra trong một mái ấm gia đình họ Vương, nàng là chị cả trong mái ấm gia đình. Để trình làng về vẻ đẹp của nàng, nhà thơ đã sử dụng bút pháp ước lệ và ẩn dụ rất giàu sức gợi: cốt cách thì duyên dáng, yêu kiều, thanh tao như cây mai; phong thái tinh thần thì trong trắng, tinh khôi như tuyết. Đó là vẻ đẹp hoàn mỹ, toàn vẹn và tổng thể từ trong ra ngoài, từ dáng vóc tới tâm hồn “mười phân vẹn mười”. Như vậy, chỉ bằng bốn câu thơ đầu ngắn gọn, tác giả đã khái quát được những thông tin thiết yếu của nhân vật, đồng thời làm nổi trội lên vẻ đẹp của Thúy Kiều. Từ đó, mở ra cảm xúc cho toàn bài, người đọc thấy được cảm hứng ngợi ca con người trong đoạn thơ.
Sau khi dựng lên chân dung và vẻ đẹp nhân vật Thúy Vân, nhà thơ triệu tập bút lực vào miêu tả vẻ đẹp của Kiều trong sự đối sánh tương quan với vẻ đẹp của Vân:
Kiều càng tinh xảo mặn mà
So bề tài sắc lại là phần hơn
Vẻ đẹp của Kiều khác và hơn nhiều Vân cả về tài lẫn sắc. Đó là yếu tố “tinh xảo” về trí tuệ; “mặn mà” về tầm hồn.
Trước hết là vẻ đẹp nhan sắc – ngoại hình của Kiều. Vẫn tiếp tục sử dụng thủ pháp ước lệ tượng trưng lấy vẻ đẹp của vạn vật thiên nhiên làm thước đo cho vẻ đẹp của con người qua một loạt những hình ảnh: thu thủy, xuân sơn, hoa, liễu, Nguyễn Du đã làm hiện vẻ đẹp của một trang giai nhân tuyệt mĩ. Nhưng khi miêu tả Kiều, tác giả không miêu tả rõ ràng rõ ràng như ở Vân mà ngược lại, tác giả triệu tập vào một trong những điểm nhìn là hai con mắt “Làn thu thủy nét xuân sơn”: Đôi mắt sáng trong và sâu thẳm như làn nước ngày thu; đôi lông mày thanh thoát như nét núi ngày xuân. Đây đó đó là lối vẽ “điểm nhãn” cho nhân vật. Bởi hai con mắt đó đó là hiên chạy cửa số tâm hồn con người. Và qua hai con mắt đó của Kiều, ta thấy được tâm hồn trong sáng, sâu thẳm và mê hoặc lạ thường của nhân vật. Vẻ đẹp nhan sắc của Kiều là vẻ đẹp vượt thoát khỏi chuẩn mực của tự nhiên và khuôn khổ của người phụ nữ phong kiến nên: “Hoa ghen – liễu hờn” và thậm chí còn là nghiêng ngả cả thành quách, giang sơn:
Hoa ghen thua thắm liễu hờn kém xanh
Một hai nghiêng nước nghiêng thành
Nghệ thuật nhân hóa (hoa ghen – liễu hờn) kết phù thích hợp với nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp nói quá (thành ngữ: Nghiêng nước nghiêng thành) vừa có tác dụng gợi tả vẻ đẹp của Kiều ; lại vừa có tác dụng Dự kiến về số phận, cuộc sống của nàng. Bởi vẻ đẹp đó gợi lên xích míc, không hòa giải và hợp lý (khác với Vân: thua – nhường: hòa giải và hợp lý, bình yên) nên chắc như đinh cuộc sống nàng sẽ truân chuyên, trắc trở: “Thanh lâu hai lượt, thanh y hai lần”.
Tiếp đến là vẻ đẹp tài năng của Kiều. Nếu như khi tả Vân, nhà thơ chỉ chú trọng vào khắc họa vẻ đẹp nhan sắc mà không chú trọng tới miêu tả tài năng và tâm hồn thì khi tả Kiều, nhà thơ chỉ tả sắc một phần, còn sót lại dành phần nhiều vào tài năng:
Sắc đành đòi một tài đành họa hai
Chỉ một câu thơ mà nhà thơ đã nêu được cả sắc lẫn tài. Nếu như về sắc thì Kiều là số một thì về tài không còn ai dám đứng hàng thứ hai trước nàng. Tài năng của Kiều hoàn toàn có thể nói rằng là có một chứ không còn hai trên đời. Vì được trời phú cho tính thông minh nên ở nghành nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp nào Kiều cũng toàn tài: cầm – kì – thi – họa. Tất cả đều đạt đến mức lí tưởng hóa theo ý niệm thẩm mĩ của lễ giáo phong kiến: “Pha nghề thi họa đủ mùi ca ngâm”. Đặc biệt tài năng của Kiều được nhấn mạnh yếu tố ở tài đàn: “Cung thương lầu bậc ngũ âm/ Nghề riêng ăn đứt hồ cầm một trương”: nàng thuộc lòng những cung bậc và đánh đàn Hồ cầm (đàn cổ) thành thạo. Hơn thế, nàng còn giỏi sáng tác nhạc nữa: “Khúc nhà tay lựa nên chương/Một thiên bạc mệnh lại càng não nhân”. Mỗi nàng lần đánh đàn, nàng lại cất lên bài hát “Bạc mệnh” làm cho những người dân nghe phải đau khổ, sầu não. Bài hát đó đó là tâm hồn, là bản đàn theo suốt cuộc sống Kiều, biểu lộ một trái tim đa sầu đa cảm và cuộc sống éo le, xấu số.
Như vậy, qua việc phân tích ở trên, người đọc thấy được chân dung của nhân vật Thúy Kiều là bức chân dung mang tính chất chất cách và số phận. Vẻ đẹp của Kiều là vẻ đẹp khác thường nên làm cho vạn vật thiên nhiên phải ghen tị “Trời xanh quen thói má hồng đánh ghen”; tài năng của Kiều vượt trội hơn người nên chắc như đinh theo một quy luật thông thường của định mệnh “Chữ tài đi với chữ tai một vần” hay “Chữ tài chữ mệnh khéo là ghét nhau” nên cuộc sống Kiều là cuộc sống của một kiếp hồng nhan bạc mệnh, éo le và nghiệt ngã.
Đến đây toàn bộ chúng ta thấy được tài năng độc lạ của Nguyễn Du trong việc khắc họa chân dung nhân vật. Từ vẻ đẹp chân dung, nhà thơ thể hiện những dự cảm về tính chất cách, cuộc sống, số phận của nhân vật. Và tuy nhiên, ở đầu đoạn trích, tác giả trình làng Thúy kiều là chị, em là Thúy Vân nhưng tiếp theo đó, nhà thơ lại miêu tả chân dung nhân vật Vân trước, Kiều sau. Đó là một dụng ý nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp của nhà thơ trong việc tạo ra thủ pháp “đòn kích bẩy”. Điều đó có tác dụng nhấn mạnh yếu tố và làm nổi trội được vẻ đẹp độc lạ, vượt trội về cả sắc lẫn tài và tình của nhân vật Thúy Kiều. Vì thế, tuy cùng sử dụng nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp ước lệ tượng trưng khi miêu tả hai nhân vật nhưng toàn bộ chúng ta thấy được mức độ đậm nhạt rất khác nhau ở từng người. Nhà thơ chỉ dùng bốn câu để tả Vân, còn sót lại dành tận mười hai câu để tả Kiều; tác giả khi tả Vân chỉ triệu tập tả nhan sắc nhưng khi tả Kiều thì “sắc đành đòi một, tài đành họa hai”. Mặc dù vậy nhưng ở nhân vật nào thì cũng hiện lên rất sống động, rõ ràng, chân thực, mang vẻ đẹp, tính cách, số phận rất khác nhau.
Khép lại đoạn thơ, Nguyễn Du dùng những lời lẽ đẹp để gợi ca môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên sống đời thường của nàng:
Phong lưu rất mực hồng quần
Xuân xanh xấp xỉ tới tuần cập kê
Êm đềm trướng rủ màn che
Tường đông ong bướm đi về mặc ai.
Thúy Kiều sống trong một mái ấm gia đình phong lưu, rất gia giáo và nàng đang tới cái tuổi búi tóc cài trâm, được phép thành gia, lập thất “tới tuần cập kê”. Thành ngữ “Trướng rủ màn che” gợi tả một lối sống kín kẽ, rất khuôn phép của con nhà gia giáo đàng hoàng . Vì thế, riêng với những người dân đàn ông “ong bướm” (chỉ những người dân đàn ông tán tỉnh phụ nữ không còn mục tiêu tốt đẹp) thì Thúy Kiều không bao giờ để tâm tới. Hai câu kết trong sáng, đằm thắm như che chở, bao bọc cho nàng. Nàng hiện lên như một bông hoa vẫn còn đấy phong nhụy trong cảnh “êm đềm”, chưa một lần tỏa hương vì ai đó.
Qua chân dung vẻ đẹp nhan sắc, tài năng của Thúy Kiều, toàn bộ chúng ta thấy được Nguyễn Du thực sự rất trân trọng, tôn vinh những giá trị vẻ đẹp của người phụ nữ. Những dự cảm về kiếp người tài hoa nhưng bạc mệnh là yếu tố xuất phát từ tấm lòng cảm thông, xót thương con người của nhà thơ. Đó là vẻ đẹp nhân văn sáng ngời trong ngòi bút tài hoa của Đại thi hào dân tộc bản địa – Nguyễn Du.
Về nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp miêu tả của Nguyễn Du, Lã Nhâm Thìn nhận xét: “Tả người mẫu mà fan hâm mộ cảm thấy đẹp thật, đẹp tuyệt. Đó là thành công xuất sắc mĩ mãn”. Điều đó quả vô cùng đúng chuẩn. Không chỉ riêng với miêu tả vạn vật thiên nhiên, mà nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp tả người của Nguyễn Du cũng vô cùng tài hoa, độc lạ. Dưới đôi tay tài hoa, tấm lòng trân trọng, nâng niu người phụ nữ Nguyễn Du đã phác họa lên chân dung tuyệt đẹp, vượt ra ngoài mọi chuẩn mực của nàng Thúy Kiều.
Trong văn học trung đại, miêu tả chân dung con người thường ít xuất hiện. Ví như Vũ Nương, chỉ được Nguyễn Dữ phác họa bằng một câu văn ngắn ngủi: “Tính đã thùy mị nết na, lại thêm tư dung tốt đẹp”. Còn riêng riêng với Nguyễn Du ông miêu tả rõ ràng, kĩ lưỡng.
Thúy Kiều là chị cả, con gái của Vương viên ngoại. Kiều và Vân mang vẻ đẹp toàn vẹn, tuyệt mĩ, những mỗi nàng lại mang những nét trẻ trung riêng, không thể hòa lẫn. Để làm nổi trội vẻ đẹp của Thúy Kiều, Nguyễn Du đã vận dụng thủ pháp đòn kích bẩy, miêu tả Thúy Vân trước. Và thủ pháp này đã tỏ ra vô cùng đắc dụng, sau bốn câu thơ miêu tả chân dung Vân ông triệu tập miêu tả vẻ đẹp của Kiều:
Kiều càng tinh xảo mặn mà,
So bề tài sắc lại là phần hơn.
Trong tác phẩm Kim Vân Kiều truyện của Thanh Tâm Tài Nhân, Thúy Kiều được miêu tả qua nhận xét của Kim Trọng: “Thúy Kiều mày nhỏ mà dài, mắt trong mà sáng, mạo như trăng thu, sắc tựa hoa đào”, chỉ miêu tả được vẻ hình thức bề ngoài, mà không tả được thần thái, phẩm chất bên trong của nhân vật. Còn trong câu thơ của Nguyễn Du miêu tả được cả thần thái nhân vật, Thúy Kiều mang vẻ mặn mà tinh xảo ở cả tài và sắc. Cái “mặn mà” ở Thúy Kiều khiến người ta nhìn thấy là say đắm, in như uống một thứ rượu nhiều năm, dù nhẹ, nhưng ấn tượng lại thâm thúy, lâu bền hơn. Đặc biệt từ “càng” kết phù thích hợp với nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp so sánh nhấn mạnh yếu tố, xác lập vẻ đẹp nổi trội của Thúy Kiều. Dù chỉ dùng hai câu trình làng nhưng đã và đang cho ta tưởng tượng ban đầu về một tuyệt sắc giai nhân, mang vẻ đẹp hiếm có xưa nay.
Nguyễn Du không đi miêu tả rõ ràng như khi tái hiện chân dung Thúy Vân, bức tranh vẽ chân dung Thúy Kiều hầu hết thông qua bút pháp gợi tả cùng hình ảnh ẩn dụ qua hai con mắt:
Làn thu thu thủy, nét xuân sơn
Đôi mắt của Kiều trong vắt, sáng lộng lẫy như làn nước ngày thu, thể hiện một con người thông minh nhạy bén. Đôi mắt ấy sâu thẳm, đầy sống động, linh hoạt, đã cho toàn bộ chúng ta biết một tâm hồn đa sầu, đa cảm. Đôi mắt ấy như biết nói, biết thì thầm, đó là chiều sâu nội tâm của nàng. Hình ảnh ước lệ, ẩn dụ “nét xuân sơn” gợi lên dáng vóc đôi lông mày thanh mảnh, sắc nét như dáng núi ngày xuân. Đôi lông mày ấy càng tôn vinh vẻ đẹp hai con mắt Thúy Kiều, làm cho toàn bộ khuôn mặt bừng sáng, tươi tắn, tươi tắn. Vẻ đẹp của Kiều là vẻ đẹp vượt ngưỡng, vượt qua khỏi chuẩn mực vạn vật thiên nhiên mà văn học Trung đại vốn lấy để làm quy chuẩn. Bởi vậy mà:
Nghệ thuật nhân hóa qua hai từ “hờn, ghen” đã cho những người dân đọc thấy vạn vật thiên nhiên sinh sự đố kị, ghen ghét trước vẻ đẹp của Thúy Kiều. Đây là điềm báo chẳng lành cho số phận nàng sau này. Đặc biệt trong hai câu kết khi nói về nhan sắc Thúy Kiều, Nguyễn Du đã dành những lợi ca tụng về vẻ đẹp hoàn thiện, hoàn mĩ: Một hai nghiêng nước nghiêng thành/ Sắc đành đòi một tài đành họa hai. Thành ngữ “nghiêng nước nghiêng thành” đã nhấn mạnh yếu tố vẻ đẹp toàn mĩ của nàng, vẻ đẹp ấy không còn bút nào hoàn toàn có thể lột tả hết, một vẻ đẹp mặn mà, nồng nàn, làm say đắm lòng người. Nhưng sau câu thơ đó là lời dự báo đầy lo sợ về những nguy hiểm, sóng gió mà đang đợi chờ Kiều ở phía trước.
Để làm nổi trội chân dung Thúy Kiều, Nguyễn Du đã vận dụng tài tình bút pháp ước lệ tượng trưng làm nổi trội vẻ đẹp toàn mĩ, vượt qua khỏi quy chuẩn vạn vật thiên nhiên. Đồng thời là giải pháp đòn kích bẩy, miêu tả Vân trước tiếp theo đó miêu tả Kiều cũng góp thêm phần không nhỏ làm nổi trội nhan sắc Thúy Kiều.
Với những hình ảnh ẩn dụ, tượng trưng tinh xảo đúng chuẩn Nguyễn Du không riêng gì có dựng lên bức tranh chân dung của nàng Kiều mà còn là một bức tranh tinh thần của nàng. Một người con gái nhan sắc tuyệt đẹp, tâm hồn thâm thúy, nhạy cảm. Bức tranh ấy còn mang tính chất chất chất dự báo về cuộc sống nàng, vẻ đẹp vượt chuẩn mực tự nhiên, khiến hoa ghen, liễu hờn dự báo tương lai sóng gió, vất vả của Kiều sau này.
Đoạn trích “Chị em Thúy Kiều” được trích trong Truyện Kiều của đại thi hào Nguyễn Du. Đây là một đoạn trích mà tác giả đã đặc tả chân dung của hai chị em Thúy Kiều, nổi trội nhất đó đó là chân dung nàng Kiều. Vẻ đẹp của nàng là một vẻ đẹp hoàn hảo nhất, tuyệt mĩ, trọn vẹn cả sắc – tài – tình. Nhưng xét cho cùng tài hoa của Kiều cũng không sao vượt qua khỏi khuôn khổ của ý niệm phong kiến thời xưa “Hồng nhan bạc mệnh”.
Sau những câu thơ trình làng chung về hai chị em cùng bức chân dung vẻ đẹp riêng của Thúy Vân, Nguyễn Du đã lấy vẻ đẹp của Thúy Vân để làm nền, tô đậm cho vẻ đẹp của Thúy Kiều:
“Kiều càng tinh xảo mặn mà…
Sắc đành đòi một, tài đành họa hai”
Tương tự như cách miêu tả chân dung nàng Vân, tác giả vẫn dùng bút pháp so sánh, ẩn dụ và ước lệ. Sử dụng cách gợi tả và đưa ra những chuẩn mực của vạn vật thiên nhiên để làm đối tượng người dùng so sánh với vẻ đẹp của Kiều. Có vẻ như riêng với Kiều, tác giả đã triệu tập vào gợi tả vẻ đẹp của hai con mắt, bởi hai con mắt là hiên chạy cửa số tâm hồn, là biểu lộ của yếu tố tinh anh, trí tuệ. Cả cái tinh xảo của trí tuệ và mặn mà của tâm hồn đều liên quan tới hai con mắt. Hình ảnh ước lệ “làn thu thủy” đã gợi lên một cách đầy sống động về một hai con mắt lộng lẫy, trong sáng là linh hoạt. Còn “nét xuân sơn” lại miêu tả đôi lông mày thanh tú trên khuôn mặt tươi tắn. Quả là vẻ đẹp của Kiều phi thường và lộng lẫy, đến mức làm cho vạn vật thiên nhiên tạo hóa phải đố kị, ghen ghét. Điều đó chứng tỏ nhan sắc của Kiều đã vượt ra ngoài khuôn khổ của quy luật tự nhiên, ngoài trí tưởng tượng. Vẻ đẹp ấy có sức lôi cuốn mạnh mẽ và tự tin làm cho “nghiêng nước nghiêng thành”, chẳng có bậc thang nào hoàn toàn có thể nhìn nhận. “Sắc đành đòi một, tài đành họa hai” đã xác lập tuyệt đối vẻ đẹp của Kiều là độc nhất vô nhị. Nhưng không riêng gì có có nhan sắc, Thúy Kiều còn là một một cô nàng thông minh trí tuệ, rất mực tài hoa:
“Thông minh vốn sẵn tính trời…
Một thiên Bạc mệnh lại càng não nhân”
Tác giả đưa tài năng và trí tuệ của Kiều lên tới tuyệt đỉnh công phu, do trời ban phú, cái gì rồi cũng tài giỏi hơn người. Các từ ngữ tuyệt đối được sử dụng như: vốn sẵn, pha nghề, đủ mùi, lầu, ăn đứt,…Theo ý niệm thẩm mĩ phong kiến nàng khá đầy đủ những tài cầm – kì – thi – họa. Tác giả cực tả cái tài của nàng cũng là để ca tụng cái tâm đặc biệt quan trọng của nàng, cung đàn “Bạc mệnh” mà Kiều sáng tác đó đó là tiếng lòng của một trái tim đa sầu đa cảm.
Như vậy, qua đoạn trích “Chị em Thúy Kiều” ta đã được thấy bức chân dung có một không hai về nàng Kiều của Nguyễn Du. Vẻ đẹp cả tài và sắc của Kiều đã đạt tới độ tuyệt mĩ nhưng chính tài sắc ấy đã dự cảm về một tương lai đầy sóng gió và đau khổ của cuộc sống Kiều. Tuy miêu tả chân dung, nhan sắc và tài hoa nhưng lại hé mở về tâm hồn và dự cảm số phận là tài năng hiếm có của Nguyễn Du.
Đoạn thơ trích trong phần mở đầu của “Truyện Kiều” hoàn toàn có thể nói rằng đấy là bức chân dung xinh xắn đẹp tươi của hai chị em Thúy Kiều và Thúy Vân.
Bốn câu mở đầu là lời trình làng chung của hai nhân vật có nhan sắc lộng lẫy này, hai cô con gái đầu lòng của nhà Viên họ ngoại Vương. Hình ảnh mang ý nghĩa tượng trưng kết phù thích hợp với phép ẩn dụ là những giải pháp tu từ trong thơ văn cổ cho a thấy vẻ đẹp hai chị em Thúy Kiều thật là thanh tao, trong trắng như mai như tuyết của vạn vật thiên nhiên. Những người con gái vừa mới lớn dậy này đã được Nguyễn Du trình làng thật súc tích nhưng đầy trân trọng mến thương:
” Mai cốt cách, tuyết tinh thần,
Mỗi người một vẻ mười phân vẹn mười”.
Họ đẹp từ hình dáng bên phía ngoài cho tới tâm hồn bên trong.
Sau lời trình làng chung là bức chân dung của nàng Vân. Vẫn bút pháp ước lệ kết phù thích hợp với một khối mạng lưới hệ thống từ ngữ tinh lọc, bốn câu thơ tiếp theo như vẽ ra trước mắt ta hình ảnh người thiếu nữ trong sáng, ngây thơ, rất đỗi đoan trang, phúc hậu dễ hòa lẫn với chung quanh. Đây là nét trẻ trung toàn bích của người con gái hiền dịu, trong sáng, vô tư, không gợn một nét nhỏ bụi trần từ “khuôn trăng”, “nét ngài’ cho tới nụ cười, giọng nói. Nhưng nhà họa sỹ hình như không phải dụng công nhiều trong miêu tả nhân vật này. Bút lực của ông còn dành riêng cho nhân vật Thúy Kiều. Nhà thơ tả Thúy Vân, tưởng như vẻ đẹp của Thúy Vân không còn ai hơn được nữa để rồi tiếp theo đó Thúy Kiều xuất hiện thì Thúy Vân chỉ là cái nền tôn thêm vẻ đẹp của Thúy Kiều. Chỉ hai câu:
” Kiều càng tinh xảo mặn mà
So bề tài sắc lại là phần hơn.”
Như một phép đòn kích bẩy, nhà thơ đã nâng nhân vật chính lên một bậc cao hẳn cả tài lẫn sắc trước mắt người đọc. Đến đây, tác giả không tạm ngưng ở hình thức bên phía ngoài mà đi sâu vào tài năng, tính cách bên trong, vào sự “tinh xảo mặn mà”, “một hai nghiêng nước nghiêng thành” của Thúy Kiều.
Nếu ở nàng Vân, nét trẻ trung phúc hậu, đoan trang dễ chinh phục chung quanh: “Mây thua nước tóc, tuyết nhường làn da” thì ở nàng Kiều, nét trẻ trung “tinh xảo mặn mà” dễ gây ra tạo vật ghen tuông, hờn dỗi: “Hoa ghen thua thắm, liễu hờn kém xanh”.
Các cụ xưa đã nhận được xét về vẻ đẹp của hai chị em Thúy Kiều, một người là “sắc trung chi hiền”, một người là “sắc trung chi thánh”, kể ra đã và đang lí chí lắm vậy.
Thực ra vẻ đẹp bên phía ngoài là yếu tố đáng để ý quan tâm, tuy nhiên đang quan tâm hơn vẫn là tài hoa và tính cách của nhân vật. Tác giả đã dùng nhiều câu kiến trúc theo lối tiểu đối khiến cho tài và sắc của Thúy Kiều được trình làng đến mức độ số lượng giới hạn của nó:
Mai cốt cách/ tuyết tinh thần
Mây thua nước tóc/ tuyết nhường màu da
Làn thu thủy/nét xuân sơn
Hoa ghen thua thắm/ liễu hờn kém xanh.
…
Sắc đành đòi một/ tài đành họa hai
Chưa hết, Nguyễn Du đang không tiếc lời ca tụng nàng bằng một loạt từ ngữ biểu thị giá trị tuyệt đối: “Thông minh vốn sẵn tính trời!” , “Pha nghề thi họa, đủ mùi ca ngâm”, “Cung thương làu bậc ngũ âm, Nghề riêng ăn đứt hồ cầm một trương”. Không một chữ đưa đẩy, những chữ, những hình ảnh đối chọi nhau và những từ ngữ biểu thị giá trị tuyệt đối, đã thực sự tạo ra nhịp thơ trang trọng, đĩnh đạc càng tôn thêm tài sắc của Thúy Kiều.
Hai vẻ đẹp rất khác nhau nhưng bút pháp xây dựng lại giống nhau. Tác giả xây dựng hình tượng nhân vật thuần đường cong: làn nước ngày thu, ngọn núi ngày xuân, khuôn trăng, nét ngài, tóc mây, da tuyết … . Nói là chị em Thúy Kiều, nhưng đoạn thơ chỉ nhằm mục đích trình làng nàng Thúy Kiều với vẻ đẹp tinh xảo, tài hoa đến mức “hoa ghen” “liễu hờn”, trong số đó tài hoa mới thực là yếu tố đáng trọng.
Tóm lại, đoạn thơ ngắn gọn, bố cục hoàn hảo nhất, ngặt nghèo, nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp tả người bậc thầy, bới bút pháp điêu luyện đã chỉ đúng thần thái, cốt cách của nhân vật, từ ngoại hình đã thể hiện nội tâm, lưu lại ấn tượng thâm thúy trong tâm người đọc, đồng thời dự báo những gì sẽ tới với từng nhân vật: cuộc sống Thúy Vân chẳng nghe biết “sóng gió” là gì, còn cuộc sống Thúy Kiều sẽ không còn tránh khỏi “mệnh bạc”, kiếp “đoạn trường”.
Trong đoạn trích Chị em Thúy Kiều của Nguyễn Du, ta không riêng gì có thấy một nàng Kiều có nhan sắc nghiêng nước nghiêng thành, mang vẻ đẹp tuyệt mĩ. Mà qua những câu thơ tài tình của tác giả ta còn thấy nàng là con người tài hoa, vẻ đẹp nội tâm phong phú, thâm thúy.
Nguyễn Du đã dùng những câu thơ tuyệt bút nói về vẻ đẹp của Thúy Kiều:
Kiều càng tinh xảo mặn mà
So bề tài sắc lại là phần hơn
Làn thu thủy, nét xuân sơn
Hoa ghen thua thắm liễu hờn kém xanh.
Dung mạo của nàng không được phác họa rõ ràng, khá đầy đủ như Thúy Vân, nhưng chỉ qua hai con mắt tuyệt đẹp người đọc đã và đang hoàn toàn có thể cảm nhận được hết vẻ đẹp tuyệt thế giai nhân của nàng. Ấy cũng đó đó là cái tài của Nguyễn Du. Tác giả tiếp tục sử dụng bút pháp ước lệ để miêu tả về vẻ đẹp của Thúy Kiều: “Làn thu thủy, nét xuân sơn”, hai con mắt nàng mới đẹp làm thế nào, đó là một hai con mắt sáng, trong trẻo như làn nước ngày thu. Đôi lông mày mảnh, dài như dáng núi ngày xuân. Đôi mắt ấy còn gợi nên một toàn thế giới nội tâm vô cùng phong phú, phong phú, đó là tâm hồn nhạy cảm, tinh xảo. Nàng đẹp hơn hết vạn vật thiên nhiên, hơn hết tạo hóa, vẻ tinh xảo mặn mà ấy là “hoa ghen thua thắm, liễu hờn kém xanh”. Những từ ghen, hờn đã cho toàn bộ chúng ta biết thái độ tức tối, nổi giận của vạn vật thiên nhiên. Từ này cũng ngầm báo hiệu cuộc sống đầy sóng gió, truân chuyên của nàng sau này.
Kiều không riêng gì có có nhan sắc tuyệt mĩ mà tài năng của nàng của vào bậc hiếm có xưa nay:
Thông minh vốn sẵn tính trời
Pha nghề thi họa đủ mùi ca ngâm
Tài năng của nàng đã đạt đến độ lí tưởng theo ý niệm thẩm mĩ phong kiến “cầm, kì, thi, họa” đều đạt ở tại mức đỉnh điểm. Trong những tài năng đó, xuất sắc nhất là tài đàn, nó đang trở thành sở trường đặc biệt quan trọng của nàng, không còn ai hoàn toàn có thể sánh kịp “nghề riêng ăn đứt hồ cầm một trương”. Tài năng của nàng này sẽ không còn được thể hiện ngay trong đoạn trích, nhưng ở phần khác đã được Nguyễn Du xác lập: “Cung cầm trong nguyệt, nước cờ dưới hoa”. Những khúc nhạc mà nàng sáng tác luôn mang một nỗi buồn khắc khoải, thê lương, gây nỗi thương cảm và xúc động lòng người. Dường như ngay từ những khúc nhạc của một cô nàng chưa vướng bụi trần, luôn luôn được bao bọc, che chở nhưng lại gợi về nỗi sầu thê lương của những người dân phụ nữ bạc mệnh. Những khúc nhạc ấy cũng như thể dự báo về chính cuộc sống của nàng. Ngẫm lại đời mình, trải qua nhiều chông gai, Kiều cũng tự nhận:
Thưa rằng bạc mệnh khúc này
Phổ vào đàn ấy những ngày con thơ
Cung cầm lựa những rất mất thời hạn rồi
Và gương bạc mệnh giờ đấy là đây
Nguyễn Du đã thật ưu ái khi miêu tả chân dung Thúy Kiều. Nàng hiện lên qua những câu thơ của ông không riêng gì có đẹp tươi ở nhan sắc mà còn toàn vẹn và tổng thể ở trí tuệ, tinh thần. Nàng là tiêu biểu vượt trội cho số phận người phụ nữ trong xã hội xưa, có nhan sắc, có trí tuệ nhưng lại chịu cảnh vùi dập của cuộc sống, của xã hội phong kiến. Thật cảm thương cho số phận của nàng, thế nên vì thế trong suốt cả bài thơ, hơn một lần Nguyễn Du đã phải thốt lên: “Hồng nhan quen thói má hồng đánh ghen”. Tố Hữu cũng xót thương cho đời nàng mà viết:
Chạnh lòng thương cô Kiều như đời dân tộc bản địa
Sắc tài sao mà lắm truân chuyên.
Bức tranh chân dung Thúy Kiều được dựng lên hầu hết thông qua bút pháp ước lệ tượng trưng, lấy vạn vật thiên nhiên để miêu tả vẻ đẹp con người. Nhưng vẻ đẹp của nàng còn vượt xa cả những chuẩn mực đó. Cho thấy vẻ đẹp tuyệt mĩ của tạo hóa. Sử dụng ngôn từ linh hoạt, giàu giá trị biểu cảm: ghen, hờn, tinh xảo, mặn mà,… góp thêm phần làm nổi trội vẻ đẹp “nghiêng nước nghiêng thành” của Thúy Kiều.
Đoạn trích đã thể hiện ngòi bút tinh xảo, tài hoa của Nguyễn Du, xác lập tài năng nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp tả người số một của ông quả là “kì tài diệu bút”. Tả Kiều không cốt tả hình dáng mà cốt để làm nổi trội vẻ đẹp và trí tuệ của nàng. Những câu thơ về Kiều còn mang tính chất chất chất dự báo về số phận éo le, một cuộc sống đầy trắc trở. Qua này cũng thể hiện sự nâng niu trân trọng của Nguyễn Du trước vẻ đẹp của người phụ nữ.
Người Việt ta không còn ai là không biết Truyện Kiều, sáng tác vĩ đại của Đại thi hào Nguyễn Du, được dịch ra nhiều thứ tiếng rất khác nhau trên toàn thế giới. Có lẽ, vẻ đẹp nghiêng nước nghiêng thành của nàng Kiều trong đoạn trích “Chị em Thúy Kiều ” còn để lại trong tâm người đọc nhiều ấn tượng.
Tác giả đã khôn khéo đưa những hình ảnh tượng trưng thường được sử dụng trong thi ca cổ để miêu tả vẻ đẹp của chị em nhà họ Vương, họ vừa khít người vừa khít nết:
“Mai cốt cách, tuyết tinh thần
Mỗi người một vẻ mười phân vẹn mười”
Cốt cách của thanh tao của mai, tinh thần trong trắng của tuyết, vẻ đẹp mười phân vẹn mười. Tiếp tiếp theo đó là những lời thơ miêu tả Thúy Vân. Đó là vẻ đẹp sang trọng, xa hoa, được so sánh với những chuẩn mực vạn vật thiên nhiên trăng, hoa, mây, tuyết. Thúy Vân khiến vạn vật thiên nhiên phải thua phải nhường. Nhưng dường như đó chỉ là bút pháp vẽ mây nẩy trăng, bởi:
“Kiều càng tinh xảo mặn mà
So bề tài sắc lại là phần hơn”
Vẻ đẹp ấy hơn Thúy Vân cả về tài và tình. Nguyễn Du đã sử dụng nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp ước lệ tượng trưng, so sánh vẻ đẹp con người với tự nhiên “Làn thu thủy nét xuân sơn”, Thúy Kiều có hai con mắt trong như làn nước ngày thu và lông mày mềm mại và mượt mà như dáng núi ngày xuân. Nghệ thuật ẩn dụ vô cùng rực rỡ, hai con mắt là hiên chạy cửa số tâm hồn, thể hiện nội tâm thâm thúy. Bút pháp chấm phá ước lệ thật tài tình đã cho toàn bộ chúng ta biết cái nhìn tinh xảo của tác giả.
“Hoa ghen thua thắm liễu hờn kém xanh”
Vừa là cách nói quá, vừa nhân hóa đã lột tả được nét trẻ trung của nàng Kiều, nếu như nét trẻ trung của Thúy Vân được vạn vật thiên nhiên nhận thua, nhường nhịn thì vẻ đẹp Thúy Kiều lại khiến vạn vật thiên nhiên phải ghen phải ghen vì thua thắm, phải hờn vì kém. Đây cũng là bức chân dung số phận.
“Một hai nghiêng nước nghiêng thành
Sắc đành đòi một tài đành họa hai”
Nàng Kiều sở hữu vẻ đẹp hoàn hảo nhất tuyệt bích nhất, thành ngữ “nghiêng nước nghiêng thành” đã hỗ trợ tác giả làm rõ vẻ đẹp của nàng Kiều, có lẽ rằng ngoài Kiều không còn đến người thứ hai. Tài năng trời phú lại cả cầm kỳ thi họa “đủ mùi ca ngâm”. Kiều là một cô nàng thông minh có tài năng. Chi tiết nhỏ nhưng hoàn toàn có thể cho ta thấy tinh thần nhân đạo của tác giả, tôn vinh vẻ đẹp của người phụ nữ. Tài đánh đàn của Thúy Kiều điêu luyện đến mức tuyệt đỉnh công phu. Các từ “làu”, “ăn đứt” được đại thi hào sử dụng đã nhấn mạnh yếu tố tài năng ấy. Nhưng này cũng đó đó là bản đàn bạc mệnh mà Kiều dành tặng cho chính mình, những bàn đàn như dự báo số phận, cành đàn lại “càng não nhân”. Kiều vừa là một người mang vẻ đẹp tài sắc, cũng là người dân có tâm hồn đa sầu đa cảm, một người con gái nên được yêu thương nhưng lại dự báo một tương lai “tài hoa bạc mệnh”.
Bằng bút pháp tài hoa, “con mắt nhìn thấu sáu cõi và tấm lòng nghĩ suốt nghìn đời”, đại thi hào Nguyễn Du đã vẽ nên bức chân dung Thúy Kiều mang vẻ đẹp toàn bích, tài hoa vẹn toàn. Qua đó, ta thêm trân trọng tài năng và tấm lòng nhân đạo của tác giả.
Đoạn trích “Chị em Thuý Kiều” là đoạn nằm phí trong phần đầu của tác phẩm “Truyện Kiều” thuộc phần I – Gặp gỡ và đính ước. Hơn hết, Thuý Kiều vẫn là người con gái hoàn hảo nhất cả về nhan sắc, tài năng. Những nét trẻ trung này vẫn rực rỡ, tỏa sáng dù có thế nào. Nàng vẫn giữ trọn một lòng tâm đức vẹn toàn. Về nhan sắc, Nguyễn Du đã miêu tả nàng qua những nét vẽ:
“Kiều càng tinh xảo mặn mà,
So bề tài sắc lại là phần hơn”
Hai câu thơ càng như thêm xác lập vẻ đẹp của Kiều. Ông vốn muốn lấy vẻ đẹp của Thuý Vân để làm nền cho vẻ đẹp của Thuý Kiều nổi trội hơn, rực rỡ hơn. Với thủ pháp nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp đòn kích bẩy như trên, kết phù thích hợp với những từ ngữ mang ý nghĩa so sánh như thể “càng, phần hơn” và những tính từ “tinh xảo, mặn mà”, tác giả đã xác lập Kiều có vẻ như đẹp rực rỡ về dung nhan, đằm thắm về tâm hồn, tình cảm. Vẻ đẹp ấy là yếu tố quy tụ của toàn bộ tài lẫn sắc “so bề tài sắc” điều mà Thuý Vân không còn. Sau lời thơ miêu tả khái quát, tác giả lại đi vào miêu tả rõ ràng Kiều:
“Làn thu thủy nét xuân sơn,
Hoa ghen thua thắm liễu hờn kém xanh.”
Khi tả Vân, tác giả lại đi vào miêu tả từng rõ ràng, đường nét, từ khuôn mặt đến nụ cười, màu da, nước tóc. Còn khi tả Kiều, tác giả chỉ lựa chọn một rõ ràng nhưng đấy lại là một rõ ràng mang tính chất chất thần thái nhất, góp thêm phần làm ra nhãn tự cho câu thơ, đó đó đó là hai con mắt nàng Kiều. Đôi mắt nàng trong sáng và thăm thẳm như mặt nước hồ thu ẩn dưới cặp lông mày thanh thản như dáng núi ngày xuân. Tác giả đã mượn hình ảnh ước lệ tượng trưng kết phù thích hợp với những vế tiểu đối gợi nhiều hơn nữa tả, tác giả đã khắc hoạ được vẻ đẹp tinh xảo, kiều diễm, lộng lẫy của một trang giai nhân tuyệt thế với tâm hồn đa sầu, đa cảm. Và hơn thế nữa, vẻ đẹp ấy làm cho hoa phải ghen, liễu phải hờn. Trong tự nhiên, hoa vốn tượng trưng cho nét trẻ trung thắm tươi, rực rỡ, còn liễu lại là tượng trưng cho việc mềm mại và mượt mà, tha thiết. Vậy mà cả hai đều phải “ghen, thua” nhường bước, lùi bước trước vẻ đẹp nổi trội, vượt ngưỡng của nàng Kiều với thái độ ganh ghét, đố kị.
Kiều không riêng gì có có vẻ như đẹp khiến hoa cũng phải ghen, liễu cũng phải hờn mà còn tồn tại tài năng xuất chúng, cầm kì thi hoạ, với “đủ món nghề”:
“Thông minh vốn sẵn tính trời,
Pha nghề thi họa đủ mùi ca ngâm.
Cung thương làu bậc ngũ âm,
Nghề riêng ăn đứt hồ cầm một chương.
Khúc nhà tay lựa nên chương,
Một thiên bạc mệnh lại càng não nhân”.
Ở Kiều, tài năng vốn là thiên bẩm, trời phú cho nàng sự thông minh và nét tài hoa hơn người, nàng hoàn toàn có thể làm thơ, vẽ tranh, ca hát và đánh đàn. Trong số đó, tài đánh đàn là nổi trội hơn hết. Không chỉ thế, nàng còn tồn tại thể sáng tác nên những bản nhạc “Bạc mệnh”. Bằng nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp liên kê kết phù thích hợp với những từ ngữ miêu tả rõ ràng, tác giả đã khắc hoạ tài năng của Kiều là tài năng xuất chúng, nó quy tụ khá đầy đủ những yếu tố theo ý niệm truyền thống cuội nguồn của xã hội phong kiến xưa kia đó là “cầm-kì-thi-hoạ”. Viết về tài năng của Kiều, một lần nữa, nhà thơ lại cho toàn bộ chúng ta hiểu thêm về tâm hồn của Kiều, của người con gái ấy. Nguyễn Du đằng sau những từ ngữ miêu tả vẻ đẹp của Thuý Kiều trong “Truyện Kiều” nói chung và “Chị em Thuý Kiều” nói riêng đã thể hiện thái độ ngợi ca, trân trọng tài năng của người phụ nữ trong xã hội xưa, đấy là nét mới mẻ và độc lạ của Nguyễn Du so với đương thời.
Đến với văn học Việt Nam đặc biệt quan trọng ở thời kì đầu thế kỉ 19, bạn đọc không thể không nhắc tới tên tác phẩm “Truyện Kiều” – một siêu phẩm của đại thi hào Nguyễn Du. Với bút pháp miêu tả ước lệ quen thuộc trong văn học trung đại, Nguyễn Du đã khắc họa bức chân dung của Thúy Kiều, hết lời ca tụng vẻ đẹp và tài năng của nàng – một trang tuyệt thế giai nhân trong mười hai câu thơ lục bát ở đoạn trích “Chị em Thúy Kiều”.
Sau khi miêu tả vẻ đẹp hoàn hảo nhất của Thúy Vân, tác giả Nguyễn Du đã dựng lên bức chân dung xinh đẹp của Thúy Kiều. Nếu trong tác phẩm “Kim Vân Kiều truyện” của Thanh Tâm Tài Nhân ở phương Bắc miêu tả Thúy Kiều trước, Thúy Vân sau theo thứ tự mái ấm gia đình, thì đại thi hào của toàn bộ chúng ta sáng tác “Truyện Kiều” lại rất sáng tạo và có dụng ý khi miêu tả Thúy Vân trước, Thúy Kiều sau.
Tác giả trình làng khái quát bức chân dung Thúy Kiều:
“Kiều càng tinh xảo mặn mà
So bề tài sắc lại là phần hơn”
Với cách sử dụng thủ pháp đòn kích bẩy kết phù thích hợp với những từ ngữ mang tính chất chất chất so sánh như “càng, so, hơn”, Nguyễn Du đã so sánh nhan sắc của Thúy Kiều với Thúy Vân. Hay nói cách khác, vẻ đẹp của Thúy Vân đã làm nền cho vẻ đẹp của cô chị nổi trội hơn, sắc nét hơn. Kiều hiện lên với vẻ đẹp “tinh xảo, mặn mà”. Đó là yếu tố tinh xảo của trí tuệ, và sự mặn mà đằm thắm về tâm hồn. So với em, Kiều hơn nhiều về cả tài và sắc.
Vẻ đẹp của Thúy Kiều được Nguyễn Du miêu tả rõ ràng hơn trong những câu thơ lục bát:
“Làn thu thủy nét xuân sơn
Hoa ghen thua thắm liễu hờn kém xanh
Một hai nghiêng nước nghiêng thành”
Nguyễn Du đã sử dụng bút pháp ước lệ tượng trưng, mượn những hình ảnh mĩ lệ của vạn vật thiên nhiên để gợi tả vẻ đẹp của con người, gợi ra hai con mắt Kiều lộng lẫy, trong sáng như làn nước ngày thu ẩn dưới đôi lông mày đẹp, thanh thoát, như nét núi ngày xuân. Vẻ đẹp của Kiều làm cho hoa phải ghen, liễu phải hờn vì “thua thắm, kém xanh”. Qua đó, Nguyễn Du đã tạo nên bức chân dung Thúy Kiều với vẻ đẹp không riêng gì có tinh xảo mà còn kiêu sa, lộng lẫy của nàng. Vẻ đẹp ấy đúng là “sắc đành đòi một”, thiên hạ kia, chỉ có Kiều là đẹp tuyệt vời nhất. Không chỉ vậy, qua lời thơ Nguyễn Du đã ngầm dự báo tương lai số phận cuộc sống xấu số của nàng Kiều sẽ gặp nhiều sóng gió, tai ương, bởi thói thường “trời xanh quen thói má hồng đánh ghen”.
Nàng Kiều không riêng gì có là một giai nhân, mà còn là một một tài nhân với “sắc đành đòi một, tài đành họa hai”, tài năng của Kiều may ra trong thiên hạ mới có người thứ hai sánh bằng:
“Thông minh vốn sẵn tính trời,
Pha nghề thi họa đủ mùi ca ngâm.
Cung thương làu bậc ngũ âm,
Nghề riêng ăn đứt hồ cầm một chương.
Khúc nhà tay lựa nên chương,
Một thiên bạc mệnh lại càng não nhân”.
Tính từ “thông minh” được Nguyễn Du hòn đảo lên đầu câu đã nhấn mạnh yếu tố tài năng của Kiều là vì trời ban cho, và trí tuệ là nét nổi trội nhất trong tài hoa của nàng. Kiều có đủ tài làm thơ, vẽ tranh, ca hát, đánh đàn, sáng tác – quy tụ khá đầy đủ những tài hoa đạt đến mức lí tưởng theo ý niệm thẩm mĩ thời phong kiến. Trong nghành âm nhạc, Kiều thuộc trôi chảy đến mức “làu” bậc ngũ âm trong âm giai nhạc cổ. Nhưng nổi trội nhất là tài đàn của nàng vì đó là sở trường, là nghề riêng, ăn đứt cả thiên hạ. Nhà thơ sử dụng giải pháp liệt kê đã hỗ trợ người đọc thấy rõ thái độ hết lời ca tụng tôn vinh tài năng vượt trội của Kiều. Bản đàn “bạc mệnh” mà Kiều sáng tác đã thể hiện một tâm hồn đa sầu đa cảm. Có chăng tài năng và tâm hồn của Kiều gửi vào bản đàn bạc mệnh đã ngầm dự báo với toàn bộ chúng ta tương lai cuộc sống nàng cũng đau khổ, xấu số, bạc mệnh.?
Với bút pháp ước lệ, nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp miêu tả tài hoa, tinh xảo, Nguyễn Du đã khắc họa bức chân dung xinh đẹp và tài năng của Thúy Kiều, một bức họa đồ hội tự cả sắc – tài – tình – mệnh. Qua đó, nhà thơ đã thể hiện sự trân trọng, ngưỡng mộ vẻ đẹp tài hoa của nàng Kiều, đồng thời cũng xót xa dự báo số phận cuộc sống đau thương của nàng. Dựa trên diễn biến có sẵn, thì đấy là một sự sáng tạo rất rộng của Nguyễn Du góp thêm phần làm ra thành công xuất sắc của đoạn trích “Chị em Thúy Kiều” nói riêng, và tác phẩm “Truyện Kiều” nói chung.
Đoạn thơ trích trong phần mở đầu của Truyện Kiều hoàn toàn có thể nói rằng là bức chân dung xinh xắn, đẹp tươi của hai chị em Thúy Kiều và Thúy Vân.
Bốn câu mở đầu là lời trình làng chung về hai nhân vật có nhan sắc lộng lẫy, hai cô con gái đầu lòng của nhà viên ngoại họ Vương. Hình ảnh mang ý nghĩa tượng trưng kết phù thích hợp với phép ẩn dụ là những giải pháp tu từ trong thơ văn cổ cho ta thấy vẻ đẹp hai chị em Thúy Kiều thật là thanh tao, trong trắng như mai như tuyết của vạn vật thiên nhiên. Những người con gái vừa mới lớn dậy này đã được Nguyễn Du trình làng thật súc tích nhưng đầy trân trọng, mến thương:
Mai cốt cách, tuyết tinh thần,
Mỗi người một vẻ mười phân vẹn mười.
Họ đẹp từ hình dáng bên phía ngoài cho tới tâm hồn bên trong.
Sau lời trình làng chung là bức chân dung của nàng Vân. Tác giả vẫn bút pháp ước lệ kết phù thích hợp với một khối mạng lưới hệ thống từ ngữ tinh lọc, bốn câu thơ tiếp theo như vẽ ra trước mắt ta hình ảnh người thiếu nữ trong sáng, ngây thơ, rất đỗi đoan trang, phúc hậu dễ hòa lẫn với chung quanh.
Đây là nét trẻ trung toàn bích của một người hiền dịu, trong sáng, vô tư, không gợn một nét nhỏ bụi trần từ “khuôn trăng’, “nét ngài” cho tới nụ cười, giọng nói. Nhưng nhà họa sỹ hình như không phải dụng công nhiều trong miêu tả nhân vật này. Bút lực của ông còn dành riêng cho nhân vật Thúy Kiều. Nhà thơ tả Thúy Vân, tưởng như vẻ đẹp của Thúy Vân không còn ai hơn được nữa để rồi tiếp theo đó Thúy Kiều xuất hiện thì Thúy Vân chỉ là cái nền làm tôn thêm vẻ đẹp của Kiều. Chỉ hai câu:
Kiều càng tinh xảo mặn mà,
So bề tài sắc lại là phần hơn.
Như là một phép đòn kích bẩy, nhà thơ đã nâng nhân vật chính lên một bậc cao hẳn cả tài lẫn sắc trước mắt người đọc. Đến đây, tác giả không tạm ngưng ở hình thức bên phía ngoài mà đi sâu vào tài năng, tính cách bên trong, vào sự “tinh xảo mặn mà”, “một hai nghiêng nước nghiêng thành” của Thúy Kiều.
Nếu ở nàng Vân, nét trẻ trung phúc hậu, đoan trang dễ chinh phục chung quanh:
Mây thua nước tóc, tuyết nhường màu da
thì ở nàng Kiều, nét trẻ trung “tinh xảo mặn mà dễ gây ra tạo vật ghen tuông, hờn dỗi:
“Hoa ghen thua thắm, liễu hờn kém xanh”.
Các cụ ta xưa đã nhận được xét về nét trẻ trung của hai chị em Kiều, một người là “sắc trung chi hiền”, một người là “sắc trung chi thánh kể đã và đang chí lí lắm vậy.
Thực ra vẻ đẹp bên phía ngoài là yếu tố đáng để ý quan tâm, tuy nhiên đáng quan tâm hơn vẫn là tài hoa và tính cách của nhân vật. Tác giả đã dùng nhiêu câu kiến trúc theo lối tiểu đối khiến cho tài và sắc của Thúy Kiều được trình làng đến mức độ tới hạn của nó:
Mai cốt cách/ tuyết tinh thần
Mây thua nước tóc/ tuyết nhường màu da
Làn thu thủy /nét xuân sơn
Hoa ghen thua thắm/ liễu hờn kém xanh
Sắc đành đòi một/tài đành họa hai.
Chưa hết, Nguyễn Du đang không tiếc lời ca tụng nàng bằng một loạt từ ngữ biểu thị giá trị tuyệt đối: “ Thông minh vốn sẵn tính trời”“Pha nghề thi hoạ, đủ mùi ca ngâm”. “Cung thương lầu bậc ngũ âm, nghề riêng ăn đứt hồ cầm một trương”’. Không một chữ đưa đẩy, những chữ, những hình ảnh được đối chọi với nhau và những từ ngữ biểu thị giá trị tuyệt đối, đã thực sự tạo ra nhịp thơ trang trọng, đĩnh đạc càng tôn thêm tài sắc của Thúy Kiều.
Hai vẻ đẹp rất khác nhau nhưng bút pháp xây dựng lại giống nhau. Tác giả xây dựng hình tượng nhân vật thuần đường cong: làn nước ngày thu, ngọn núi ngày xuân, khuôn trăng, nét ngài, tóc mây, da tuyết. Nói là chị em Thúy Kiều, nhưng đoạn thơ chỉ nhằm mục đích trình làng nàng Kiều với vẻ đẹp tinh xảo, tài hoa mà tinh xảo tài hoa đến mức “hoa ghen” “liễu hờn”, trong số đó tài hoa mới thực là yếu tố đáng trọng.
Tóm lại, đoạn thơ ngắn gọn, bố cục hoàn hảo nhất, ngặt nghèo, nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp tả người bậc thầy, với bút pháp điêu luyện đã chỉ đúng thần thái, cốt cách của nhân vật, từ ngoại hình đã thể hiện nội tâm, lưu ấn tượng thâm thúy trong tâm người đọc, đồng thời dự báo những gì sẽ tới với từng nhân vật: cuộc sống Thuý Vân sẽ chẳng nghe biết “sóng gió” là gì, còn cuộc sống Thúy Kiều sẽ không còn tránh khỏi “mệnh bạc”, kiếp “đoạn trường’.
Kiệt tác Truyện Kiều cho tới ngày này vẫn còn đấy là một niềm say mê của biết bao người. Chính tài nghệ miêu tả và tấm lòng thương người bát ngát của đại thi hào Nguyễn Du là sợi dây truyền cảm, link con người qua nhiều thế hệ, là nguồn sức mạnh để Truyện Kiều còn mãi lưu truyền trong nhân gian. Tài năng nổi trội của Nguyễn Du được xác lập trước hết là ở việc miêu tả bức chân dung có một không hai và tài năng vượt trội của nhân vật Thúy Kiều.
Đoạn trích Chị em Thúy Kiều là một trong những đoạn trích tiêu biểu vượt trội cho tài năng nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp miêu tả bậc thầy của Nguyễn Du trong việc sử dụng những hình ảnh tượng trưng ước lệ thường thấy trong thơ ca cổ xưa để từ đó khắc họa một cách thành công xuất sắc bức chân dung tố nữ vô cùng xinh đẹp của hai người con gái tài sắc nhà họ Vương đó là Thúy Vân và Thúy Kiều. Đặc biệt, ở nhân vật Thúy Kiều, không những tác giả đã vẽ nên bức chân dung tuyệt sắc mà còn thể hiện tài năng xuất sắc của nàng. Ẩn trong những hình ảnh tượng trưng ước lệ ấy là một tình yêu thương con người bát ngát to lớn, một thái độ trân trọng, ngợi ca của nhà thơ trước tài năng và vẻ đẹp của con người.
Ở bốn câu thơ đầu, vẻ đẹp của Thúy Kiều được trình làng khái quát cùng với Thúy Vân:
Đầu lòng hai ả tố nga
Thúy Kiều là chị, em là Thúy Vân
Mai cốt cách, tuyết tinh thần
Mỗi người một vẻ mười phân vẹn mười.
Thúy Kiều được miêu tả là người dân có cốt cách thanh cao, đẹp tươi như dáng mai. Tâm hồn hai thiếu nữ trắng trong hơn băng tuyết, chưa hề bị vẩn đục bởi bụi trần. Thủ pháp ước lệ gợi cho những người dân đọc hai tưởng tượng tuyệt đẹp cả về hình dáng lẫn tâm hồn. Vẻ đẹp ấy đạt đến chuẩn mực mà xã hội phong kiến xưa nên phải có. Một vẻ đẹp hòa giải và hợp lý và toàn vẹn “mười phân vẹn mười”, chẳng ai bì kịp.
Chỉ bằng hai dòng thơ mở đầu, với hai hình ảnh tượng trưng ước lệ “mai cốt cách, tuyết tinh thần”, Nguyễn Du đã khắc họa được vẻ đẹp từ hình dáng cho đên tâm hồn của hai chị em Kiều. Đó là một vẻ đẹp thanh tao, đài những, cao sang, lịch lãm của những người dân con gái vốn xuất thân trong những mái ấm gia đình trung lưu khá giả, nề nếp, gia phong. Dù là xinh đẹp hay kiều diễm đến mức nào thì cũng phải có số lượng giới hạn bởi dù sao Thúy Kiều Và Thúy Vân là con người chứ không phải là tiên nữ giáng trần. Thế nhưng, ở đây, Nguyễn Du muốn phá vỡ số lượng giới hạn đó. Ông muốn tạo ra một ngoại lệ, đưa vẻ đẹp của hai nàng đến độ hoàn hảo nhất, hiếm có.
Nếu vẻ đẹp của Thúy Vân là nét trẻ trung hiền từ, phúc hậu, trang nhã, đài những, làm cho cỏ cây, hoa lá yêu mến mà phải “thua” phải “nhường”, phải thẹn thì vẻ đẹp của Thúy Kiều hiện lên muôn phần tinh xảo, mặn mà vượt trội:
“Kiều càng tinh xảo mặn mà
So bề tài sắc lại là phần hơn”
“Sắc sảo” là nét trẻ trung toàn vẹn, không chút khiếm khuyết, gây ấn tượng mạnh mẽ và tự tin riêng với cái nhìn của người khác. “Mặn mà” là nét trẻ trung của tâm hồn vừa nồng thắm của cung cách vừa thâm thúy của trí tuệ và tài năng. Nguyễn Du đã rất tài tình khi tạo nên một “lực đẩy”, tiếp tục cho những người dân đọc chiêm ngưỡng và thưởng thức và ngắm nhìn và thưởng thức hai tuyệt phẩm của đất trời.
Không in như Thúy Vân, Thúy Kiều có mang vẻ đẹp tinh xảo mặn mà hơn nhiều lần. Sắc sảo là nét trẻ trung của tư dung thể hiện qua khuôn mặt, ánh nhìn, giọng nói,…
“Làn thu thủy, nét xuân sơn
Hoa ghen thua thắm, liễu hờn kém xanh
Một hai nghiêng nước nghiêng thành
Sắc đành đòi một, tài đành họa hai”.
Ánh mắt nàng trong trẻo như mặt nước hồ thu (làn thu thủy) trong thời gian ngày gió lặng. Chân mày của nàng cong vút như dáng núi ngày xuân (nét xuân sơn) tràn trề sức sống. Toàn thân nàng toát lên sức mê hoặc đến mê mị lòng người. Vẻ đẹp ấy đã làm cho hoa ghen tức vì “thua thắm”, liễu hờn giận vì “kém xanh”.
Cũng là những hình ảnh vạn vật thiên nhiên tượng trưng, ước lệ “làn thu thủy, nét xuân sơn”, cùng cỏ cây hoa lá xanh thắm mà tại sao gợi lên hình ảnh một người con gái đẹp đến vô cùng “mặn mà”, “tinh xảo” làm cho những người dân ta phải say đắm, nghiêng ngả. Miêu tả vẻ đẹp của Thúy Kiều, Nguyễn Du dùng một khối mạng lưới hệ thống ngôn từ trừu tượng hơn làm cho vẻ đẹp của Thúy Kiều đạt đến độ siêu phàm, như có mà như không còn, như hiện và lại ẩn sâu:
“Làn thu thủy, nét xuân sơn
Hoa ghen thua thắm, liễu hờn kém xanh”
Đôi mắt nàng trong sáng, lộng lẫy hơn hết mặt nước hồ thu êm đềm, yên bình. Nếu đem so sánh với nhau thì mặt nước hồ thu như lờ đục đi. Đôi lông mày nàng tươi đẹp, thanh tân, tràn trề sức sống. Nếu đem so sánh với ngọn cỏ xanh rờn trên đỉnh núi ngày xuân thì cỏ xuân có phần phải nhạt đi. Nàng đẹp đến nỗi cỏ cây, hoa lá vốn là vật vô tri vô giác cũng phải sinh lòng ghen ghét đố kị vì không tươi thắm và đẹp tươi bằng nàng. Sắc đẹp của nàng là vẻ đẹp tột bậc của những trang giai nhân thuở trước. Liếc mắt nhìn một chiếc là làm cho nghiêng ngả thành người, liếc mắt nhìn cái nữa là làm cho mất toàn nước người. Sắc đẹp ấy dẫu là bậc anh hùng, hào kiệt thì cũng phải xiêu lòng gục ngã.
Qua sự miêu tả của Nguyễn Du, hoàn toàn hoàn toàn có thể xác lập đó là một vẻ đẹp toàn bích, trác việt, ngoại hạng; một vẻ đẹp có sức quyến rũ và chinh phục lòng người. Và còn hơn thế nữa, đó là một vẻ đẹp trước đó chưa từng có ở trên đời: “Sắc đành đòi một, tài đành họa hai”. Điều này nghĩa là nếu trên đời này, về vẻ đẹp hoàn toàn có thể tìm thấy người mẫu như Thúy Kiều thì về tài năng thực là không thể có ai hơn nàng. Nguyễn Du đã dành những từ ngữ đẹp tuyệt vời nhất của tớ dành tặng ca tụng vẻ đẹp và tài năng của nhân vật Thúy Kiều. Sự diễn đạt ấy, tuy có phần ca tụng quá mức cần thiết nhưng không nghĩa là không còn lí.
Nghệ thuật nhân hóa (hoa ghen – liễu hờn) kết phù thích hợp với nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp nói quá (thành ngữ: Nghiêng nước nghiêng thành) vừa có tác dụng gợi tả vẻ đẹp của Kiều ; lại vừa có tác dụng Dự kiến về số phận, cuộc sống của nàng. Bốn câu thơ thì hết ba câu Nguyễn Du dùng giải pháp liệt kê tiểu đối để đặc tả vẻ đẹp của nàng Kiều, làm cho vạn vật trời đất sinh lòng ghen ghét đố kị. Vẻ đẹp ấy phải chăng như dự báo cuộc sống nàng sau này sẽ gặp biết bao đắng cay, ê chề, tủi nhục, bị người ta hãm hại, lừa gạt, vu oan, không giờ phút nào yên ổn:
“Hết nạn nọ đến nạn kia
Thanh lâu hai lượt, thanh y hai lần”.
Thúy Kiều sở hữu một vẻ đẹp vượt qua mọi số lượng giới hạn mà có lẽ rằng phải có duyên cơ ta mới được chiêm ngưỡng và thưởng thức và ngắm nhìn và thưởng thức. Thế nên, vẻ đẹp độc nhất vô nhị ấy làm cho đất trời phát sinh đố kị, lòng người ganh đua. Điều đó dự báo một cuộc sống trắc trở, đầy sóng gió mà Kiều sẽ trải qua. Cuộc đời vốn đa đoan, tài năng và xinh đẹp không phải là tội lỗi nhưng lòng người khó lường, mệnh số trắc trở. Quân tử đa nạn, hồng nhan bạc mệnh cũng là lẽ thường tình. Đó cũng là yếu tố mà tác giả muốn gửi gắm khi xây dựng nhân vật này.
Nếu như khi tả Vân, nhà thơ chỉ chú trọng vào khắc họa vẻ đẹp nhan sắc mà không chú trọng tới miêu tả tài năng và tâm hồn thì khi tả Kiều, nhà thơ chỉ tả sắc một phần, còn sót lại dành phần nhiều vào tài năng: “Sắc đành đòi một tài đành họa hai”. Thúy Kiều không riêng gì có đẹp mà còn là một người con gái tài hoa, thông minh xuất chúng. Về sắc chỉ mình nàng là nhất, còn về tài họa may mới có một người bằng nàng nữa là hai:
“Thông minh vốn sẵn tính trời
Pha nghề thi họa, đủ mùi ca ngâm
Cung thương lầu bậc ngũ âm
Nghề riêng ăn đứt Hồ cầm một trương.”
Nàng đã đẹp mà còn được trời phú cho bản chất thông minh, thiên tư mẫn tiệp. Những thú tiêu dao cao quý của người xưa (cầm, kì, thi, họa) nàng đều thành thạo hơn người. Âm luật xưa nay nàng đều thấu rõ. Năm cung bậc trong âm luật (cung, thương, giốc trủy, vũ) xếp theo giọng đục trong, cao thấp nàng thường rất am tường. Lại thêm có tài năng trích âm tạo ra bản “Bạc mệnh” vô cùng tha thiết đến sầu não nhân gian. Khúc đàn ấy trăm vần thê lương, âm điệu ảo não khiến người nghe phải buồn bã, ủ ê, động lòng thương xót:
“Khi tựa gối, khi cúi đầu
Khi vò chín khúc, khi chau đôi mày”.
Có thể nói, nàng có toàn bộ những kĩ năng về nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp và ở nghành nào nàng cũng đạt đến tuyệt đỉnh công phu. Thúy Kiều không riêng gì có là người con gái tài hoa, thông minh mà còn đa tình đa cảm, thuận tiện và đơn thuần và giản dị rung động trước những khổ đau, oan trái. Phải chăng, Nguyễn Du vì quá yêu mến nhân vật của tớ mà đã dành riêng cho nàng sự tôn vinh tột bậc đến thế?
Hãy để ý những từ ngữ Nguyễn Du dùng để miêu tả tài năng của Thúy Kiều. Khi thì ông rất mực tôn vinh “vốn sẵn tính trời”, “đủ mùi”, “làu”, “ăn đứt”, không còn ai sánh kịp. Khi thì ông lại nhún nhường nhã nhặn “pha nghề thi họa” nhưng thật ra lồng trong số đó là cả một sự thán phục, nâng niu, trân trọng của nhà thơ trước tài năng hiếm có, vô tuy nhiên của một con người. Ở nàng Kiều đúng là một con người đa tài đa nghệ, mà tài nào thì cũng đạt đến mức phi thường, điệu nghệ khiến người ta phải nể, phải kính trọng, đúng như sau này Hoạn Thư tuy nhiên trong tâm ghen ghét, đố kị nhưng vẫn phải thừa nhận:
“Khen rằng gái lợp Thịnh Đường
Tài này, sắc ấy nghìn vàng chưa cân
Thật là tài tử giai nhân
Châu trần còn tồn tại Châu Trần cao hơn”
Nàng là con người tài sắc lại sở hữu phẩm hạnh sạch trong:
“Phong lưu rất mặc hồng quần
Xuân xanh xấp xỉ tới tuần cập kê
Êm đềm trướng rủ màn che
Tường đông ong bướm đi về mặc ai”
Nàng quả là người con gái tài mạo phong nhã rất mực quần hồng, xuân xanh đến tuổi quấn tóc, cài trâm nhưng hằng ngày vẫn vui sống êm đềm lặng lẽ nơi trướng rủ màn che, mặc cho bao kẻ bướm ong đi về dòm ngó nàng vẫn không bận tâm để ý. Người con gái đứng đắn, nề nếp gia phong, giữ gìn khuôn phép không phải là hạng gái lẳng lơ, liễu ngõ tường hoa, tầm thường dung tục.
Miêu tả bức chân dung của Thúy Kiều, Nguyễn Du đã vận dụng tài nghệ độc lạ. Ông không tả Thúy Kiều trước và lại tả Thúy Vân là để muốn mượn nàng Vân làm cái phông nền để nổi trội nhan sắc mặn mà và tài năng hiếm có của Thúy Kiều. Nếu vẻ đẹp của Thúy Vân dường như đã đạt đến mức cao nhất mà tạo hóa ban tặng cho những người dân phụ nữ thì Kiều mới là thật sự là tuyệt đỉnh công phu của tài sắc, phá vỡ mọi khuôn khổ thường thấy từ trước đến nay. Bút pháp đòn kích bẩy được ảnh thơ vận dụng một cách thuần thục, rất là khôn khéo. Thúy Kiều tuy xuất hiện sau mà muôn phần nổi trội, đẹp tươi vô tuy nhiên.
Miêu tả hai người con gái đẹp mà từng người mỗi vẻ rất khác nhau. Nét bút chấm phá cũng rất linh hoạt lúc đậm, lúc nhạt. Tả Thúy Vân thì chỉ nghiêng về nhan sắc, tuyệt nhiên không nói tới tài năng. Tả Kiều thì chú trọng cả tài lẫn sắc nhưng có phần tả tài nhiều hơn nữa sắc. Điều này đã cho toàn bộ chúng ta biết ý niệm thẩm mỹ và làm đẹp tiến bộ của Nguyễn Du về cai đẹp của con người không riêng gì có tạm ngưng ở hình thức bên phía ngoài, mà còn phải gồm có cả nét trẻ trung trong tâm hồn, nét trẻ trung của tài năng đức hạnh. Phải là người đa tình đa cảm, tâm hồn thuận tiện và đơn thuần và giản dị rung động trước những khổ đau, xấu số, trước nét trẻ trung trong trời đất, cõi người thì Nguyễn Du mới trân trọng, thấu hiểu con người và lẽ đời đến vậy.
Tả vẻ đẹp và tài năng của nhân vật để sẵn sàng sẵn sàng, ngầm dự báo về cuộc sống, tương lai, số phận của nhân vật sau này, người ta gọi là lối viết phục bút. Qua đó nói lên thái độ trân trọng yêu thương của Nguyễn Du trước vẻ đẹp tài năng, phẩm hạnh của con người đồng thời thể hiện niềm thương cảm xót xa của ông dành riêng cho những kiếp hồng nhan bạc mệnh chìm nổi truân chuyên, mà trong suốt cuộc sống ông không thể nào lí giải được. Thôi thì đành ngậm ngùi chua xót mà nhận định rằng đó là quy luật bù trừ khắc nghiệt của tạo hóa:
Đã cho lấy chữ hồng nhan
Làm cho cho hại, cho tàn, cho cân.
Đã đày vào kiếp phong trần
Sao cho sỉ nhục một lần mới thôi.
Trong sử sách xưa nay cũng luôn có thể có lắm người mẫu nhưng xinh đẹp. Nhưng xinh đẹp, tài năng và tâm hồn cao quý như Thúy Kiều thì trước đó chưa từng thấy bao giờ. Nhân vật Thúy Kiều kiểu nhân vật lý tưởng mà Nguyễn Du đã cố công xây dựng. Quan nhân vật, Nguyễn Du tôn vinh giá trị con người thường dân trong xã hội phong kiến. Đặc biệt là người phụ nữ. Đó là những con người dân có nhân phẩm cao đẹp, tài năng xuất chúng, khát vọng cao vời, ý thức cao độ về thân phận thành viên,…nhưng lại không được trao lấy môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên sống đời thường xứng danh mà đáng lẽ ra phải có.
Làm nên sự thành công xuất sắc rực rỡ của siêu phẩm Truyện Kiều của Nguyễn Du không riêng gì có ở nội dung phản ánh thâm thúy, nhân văn; nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp ” ngụ cảnh tả tình” bậc thầy của nhà văn mà còn nằm trong cách xây dựng chân dung nhân vật chân thực, bức phá. Điều này được thể hiện rõ ràng nhất trong đoạn trích ” Chị em Thúy Kiều” mà xuất sắc nhất là trong xây dựng chân dung nhân vật Thúy Kiều.
Trong đoạn trích này, Nguyễn Du không miêu tả ngay Thúy Kiều mà nhận xét, nhìn nhận trong sự so sánh, so sánh với Thúy Vân:
“Kiều càng tinh xảo mặn mà
So bề tài sắc lại là phần hơn”
“Sắc sảo” ở đấy là vẻ đẹp trí tuệ.”Mặn mà” lại là vẻ đẹp ngoại hình đằm thắm. Nhan sắc của Thúy Kiều so với Thúy Vân rõ ràng có thêm chiều sâu, quyến rũ. Đã vậy, nhà thơ còn xác lập sự vượt trội hơn nhiều của Kiều bằng những từ ngữ chỉ mức độ như: “càng”, “hơn”.
Ở đây, Nguyễn Du đã sử dụng nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp đòn kích bẩy, miêu tả Thúy Vân trước, lấy Thúy Vân làm nền để trên đó vẻ đẹp Thúy Kiều được tỏa sáng!
Nhan sắc của Thúy Kiều được Nguyễn Du tái hiện:
“Làn thu thủy nét xuân sơn
Hoag hen thua thắm liễu hờn kém xanh”
Tác giả sử dụng những hình ảnh ước lệ, tượng trưng như ” thu thủy”- nước ngày thu, “xuân sơn”- núi ngày xuân.
Vẫn lấy vạn vật thiên nhiên như “hoa”, “liễu” làm chuẩn mực để so sánh với vẻ đẹp của con người. Nhưng không tả rõ ràng như Thúy Vân, Nguyễn Du miêu tả nàng Kiều theo lối điểm nhãn. Ngòi bút thiên tài chỉ triệu tập vào hai con mắt và vẻ thanh tân,tươi thắm.
Đôi mắt nàng Kiều được ví như làn nước ngày thu lộng lẫy, trong sáng. Ẩn dụ “làn thu thủy” vừa gợi tả vẻ đẹp nhan sắc vừa toát lên sự tinh anh, trí tuệ. Hơn thế nữa, Nguyễn Du miêu tả ngoại hình mà diễn đạt cả vẻ đẹp nội tâm. Vì, hai con mắt là hiên chạy cửa số của tâm hồn, soi vào hai con mắt như nước hồ thu ấy, ta hoàn toàn có thể thấy tâm hồn nàng trong trẻo, thanh sạch biết bao!
Đôi mắt đẹp lại ẩn dưới nét mày thanh nhẹ, tươi non như sắc núi ngày xuân thì sẽ càng thêm quyến rũ. Thúy Kiều đã vượt lên trên vẻ đẹp hoàn hoàn của Thúy Vân, để trở thành nét trẻ trung tuyệt đích, có một không hai! Dùng ý ở câu thơ chữ Hán: ” Nghiêng nước nghiêng thành”, Nguyễn Du nhấn mạnh yếu tố hơn thế nữa vẻ đẹp có sức mê hoặc làm thành nghiêng, nước đổ của nàng Kiều.
Tuy nhiên, với Thúy Vân, vạn vật thiên nhiên “thua”, “nhường”. Còn trước nàng Kiều, vạn vật thiên nhiên ” hờn”, “ghen”, đố kị:
“Hoa ghen thua thắm liễu hờn kém xanh”
Vẻ đẹp của nàng hoa phải ghen, nét thanh xuân của nàng liễu phải hờn.Chữ “hờn”, “ghen” trong phép tu từ nhân hóa mà Nguyễn Du sử dụng nhấn tả dung nhan của nàng Kiều, mặt khác thể hiện rõ sự đối kháng, không tương phù thích hợp với con người và vạn vật thiên nhiên.” Trời xanh quen thói má hồng đánh ghen nên nhan sắc của Thúy Kiều cũng dường như thể một dự báo về cuộc sống nổi chìm, xấu số, giông bão.
Tả Thúy Vân, Nguyễn Du hầu hết miêu tả về nhan sắc. Với Thúy Kiều “Sắc đành đòi một tài đành họa hai”, Nguyễn Du dành một phần tả sắc, hai phần tả tài:
“Thông minh vốn sẵn tính trời
Pha nghề thi họa đủ mùi ca ngâm”
Trí tuệ của nàng Kiều là trời cho, thiên bẩm. “Thi họa đủ mùi ca ngâm” là làm thơ, vẽ tranh, đàn hát Thúy Kiều thường rất mực tài hoa. Trong số đó, “ăn đứt” hơn nhiều người khác là tài đàn:
“Cung thương làu bậc ngũ âm
Nghề riêng ăn đứt hồ cầm một trương
Khúc nhà tay lựa nên chương
Một thiên bạc mệnh lại càng não nhân”
“Làu bậc ngũ âm” là yếu tố điêu luyện trong kĩ thuật chơi đàn. Tiếng đàn của nàng Kiều không riêng gì có ngân lên những âm thanh huyền diệu mà còn nức nở nhiều cung bậc cảm xúc. Mỗi nốt nhạc rung lên là mỗi tiếng ai oán, não nùng, khổ đau, sầu thảm. Cung đàn ” bạc mệnh” Kiều tự sáng tác đó đó là yếu tố ghi lại tiếng lòng của một trái tim giàu trắc ẩn, đa cảm, đa sầu.
Như vậy, qua việc khắc họa chân dung nhân vật Thúy Kiều ta hoàn toàn có thể thấy vẻ đẹp của Kiều là yếu tố phối hợp sắc- tài- tình. Cả sắc và tài của Kiều đều đạt đến độ tuyệt mĩ nhưng chính tài, sắc ấy đã ngầm dự báo một tương lai không yên ổn. Miêu tả ngoại hình, tài năng mà dự báo số phận, hé mở tâm hồn là rực rỡ của Nguyễn Du trong nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp tả người.
Đoạn trích “Chị em Thúy Kiều” sẽ là một trong những đoạn thơ đẹp và hay nhất trong tác phẩm lớn “Truyện Kiều”. Trong đoạn trích này, Thúy Kiều là nhân vật TT, hiện lên là một thiếu nữ tài sắc vẹn toàn mà qua ngôn từ của Nguyễn Du, vẻ đẹp ấy trở nên thần tình và mĩ lễ hơn bao giờ hết.
Đoạn thơ này còn có 24 câu. 4 câu thơ đầu trình làng chung về hai chị em Thúy Kiều và Thúy Vân, 4 câu tiếp theo nói về vẻ đẹp của Thúy Vân, 12 câu tiếp viết về tài sắc của Kiều và đoạn cuối gồm 4 câu Nguyễn Du dành ca tụng đức hạnh của hai chị em Kiều.
Phân tích vẻ đẹp của Thúy Kiều sẽ thấy được cái tài của Nguyễn Du trong việc miêu tả vẻ đẹp của Vân để làm nổi trội tài sắc của nàng Kiều.
Đầu lòng hai ả tố nga
Thúy Kiều là chị, em là Thúy Vân
Mai cốt cách, tuyết tinh thần,
Mỗi người một vẻ, mười phân vẹn mười.
Thúy Kiều và Thúy Vân là hai cô con gái nhà Vương viên ngoại. Cả hai đều mang vẻ đẹp thanh tao, trong sáng, hòa giải và hợp lý mà sáng rỡ như “mai” như “tuyết”. Và từng người đồng thời cũng mang một vẻ đẹp riêng, mà toàn mỹ.
Vân xem trang trọng khác vời,
Khuôn trăng đầy đặn, nét ngài nở nang.
Hoa cười ngọc thốt đoan trang,
Mây thua nước tóc, tuyết nhường màu da.
Nguyễn Du tả vẻ đẹp của Thúy Vân vẻ đẹp của người con gái “đoan trang”, xa hoa “trang trọng khác vời” với khuôn mặt “đầy đặn” và tươi sáng như vầng trăng. Thúy Vân có mắt phượng mày ngài, giọng nói trong thanh như ngọc và miệng cười như hoa nở. Và cũng không còn gì sánh được vẻ đẹp của mái tóc, màu da của nàng nếu không ví với mây với tuyết.
Với vẻ đẹp của Thúy Vân, Nguyễn Du đã dùng bút pháp nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp ước lệ tượng trưng nhằm mục đích tạo ra những hình ảnh ẩn dụ tô thêm vẻ đẹp của Thúy Vân.
Khi phân tích vẻ đẹp của Thúy Kiều hẳn rằng nhiều người do dự, tại sao Kiều là nhân vật TT, nhưng tác giả lại tả Thúy Vân trước. Nhưng đây đó đó là yếu tố tài tình của Nguyễn Du, khi đại thi hào tả Thúy Vân trước như một dụng ý nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp nhằm mục đích xác lập rằng, Thúy Vân đã đẹp đến vậy, nhưng Kiều mới là một tuyệt thế giai nhân.
Kiều càng tinh xảo mặn mà,
So bề tài sắc lại là phần hơn.
Nguyễn Du miêu tả Vân đẹp như vậy, đẹp như trăng như tuyết, nhưng “Kiều càng tinh xảo mặn mà”, mà “So bề tài sắc lại là phần hơn”. Vậy Kiều đẹp ra sao? Nguyễn Du miêu tả rằng:
Làn thu thủy, nét xuân sơn.
Hoa ghen thua thắm, liễu hờn kém xanh.
Một hai nghiêng nước nghiêng thành.
Và vẻ đẹp của Kiều là vẻ đẹp “nghiêng nước nghiêng thành”. Nàng có đôi mặt đẹp mà trong mà dịu dàng êm ả như sắc nước của ngày thu, long mày của màng thanh tú, xinh xắn như dáng núi ngày xuân. Đó là vẻ đẹp đằm thắm, vẻ đẹp xanh tươi mơn mởn đến khiến “Hoa ghen thua thắm, liễu hờn kém xanh“.
Trong phần miêu tả vẻ đẹp của Kiều, bút pháp tả người của Nguyễn Du lại tài tình thêm một bậc khi phối hợp tinh xảo giữa nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp ẩn dụ, nhân hóa rồi thậm xứng và những thi liệu cổ – nghiêng nước nghiêng thành. Chính vì vậy, những vần thơ cũng đẹp như vẻ đẹp của Kiều. Và dù không miêu tả quá nhiều mà chỉ qua đôi ba nét chấm phá ước lệ, Kiều đã hiện ra là hình bóng giai nhân để lại trong tâm người đọc cảm xúc mãnh liệt.
Kiều dường như được ban cho toàn bộ những điều mà một thiếu nữ nào thì cũng ước ao. Bởi “Sắc đành đòi một, tài đành họa hai”.
Thông minh vốn sẵn tính trời,
Pha nghề thi họa, đủ mùi ca ngâm.
Cung thương lầu bậc ngũ âm,
Nghề riêng ăn đứt hồ cầm một trương.
Kiều thông minh là bẩm sinh tính trời. Nàng lại tài hoa lỗi lạc khi đàn hay, họa giỏi, thơ cũng tài. Và ở môn nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp nào, nàng cũng thành “nghề”, cũng “ăn đứt” thiên hạ. Cái tài hoa, tinh xảo ấy đã khiến Nguyễn Du không tiếc lời ngợi ca xác lập bằng những từ ngữ mang ý nghĩa tuyệt đối như “vốn sẵn tính trời”, “pha nghề”, “nghề riêng ăn đứt”…
Nguyễn Du đang không tiếc lời ca tụng Thúy Kiều bằng một số trong những từ ngữ biểu thị giá trị tuyệt đối: vốn sẵn tính trời, pha nghề, đủ mùi… lầu bậc… nghề riêng ăn đứt…
Nhưng với Thúy Kiều, Nguyễn Du không riêng gì có tả tài sắc của nàng mà còn hàm ý về số phận nàng. Nếu vẻ đẹp của Thúy Vân hòa giải và hợp lý với mây, với tuyết, với trăng; thì vẻ đẹp kiều diễm bội phần của Thúy Kiều lại khiến “hoa ghen”, “liễu hờn”. Bản đàn “Bạc mệnh” chính nàng sáng tác như một điềm báo định mệnh cho việc “hồng nhan bạc phận” của nàng. Đó cũng đó đó là cái tài trong nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp của Nguyễn Du, khi qua vài câu thơ hoàn toàn có thể khiến người đọc đồng cảm và dự cảm, lo âu về số phận của nàng Kiều.
Phân tích vẻ đẹp của Thúy Kiều nhưng điều mà người đọc nhận thấy không riêng gì có là ngoại hình nghiêng thành nghiêng nước hay câu truyện vận mệnh đằng sau vẻ đẹp ấy; mà vẻ đẹp đức hạnh của Kiều cũng là yếu tố mà Nguyễn Du muốn nói tới.
Phong lưu rất mực hồng quần,
Xuân xanh xấp xỉ tới tuần cập kê
Êm đềm trướng rủ màn che,
Tường đông ong bướm đi về mặc ai.
Hai chị em Thúy Kiều sinh ra và lớn lên trong nền giáo dục mái ấm gia đình và xã hội của khuôn khổ lễ giáo, gia phong. Đức hạnh luôn là giá trị gốc mà con người phải có. Bởi vậy dù sống trong toàn cảnh “Phong lưu rất mực hồng quần” và nàng đã và đang tới “tuần cập kê”, nhưng nàng là một thiếu nữ có gia giáo, mọi điều đều phải có chuẩn mực và tôn vinh đức hạnh.
Như vậy hoàn toàn có thể thể thấy, Kiều không riêng gì có là người thiếu nữ sở hữu vẻ đẹp mà nhiều cô nàng ao ước, vẻ đẹp khiến tự nhiên ghen hờn mà còn tồn tại tài năng hơn người lại đức hạnh vẹn toàn. Nhưng như Nguyễn Du đã từng nói trong chính Truyện Kiều, rằng: “Trời xanh quen thói má hồng đánh ghen”. Bởi vậy, những lời thơ miêu tả vẻ đẹp lại như những lời tiên đoán về số phận nàng Kiều, vốn xưa nay, người tài sắc lại hay gặp cảnh đa đoan.
Một lần nữa cần xác lập rằng, Thúy Kiều là giai nhân tuyệt mỹ trong tác phẩm “Đoạn trường tân thanh” của đại thi hào Nguyễn Du. Kiều được miêu tả với cảm hứng nhân đạo, yêu nét trẻ trung và trân quý giá trị truyền thống cuội nguồn. Bằng thể thơ dân tộc bản địa lục bát đẹp tuyệt vời nhất, ông đã dành riêng cho Thúy Kiều sự yêu mến, trân trọng và ngợi ca.
Phân tích vẻ đẹp của Thúy Kiều còn thấy được tài nghệ của Nguyễn Du. Đại thi hào không riêng gì có làm thơ, không riêng gì có tả đơn thuần mà phối hợp thần tình bút pháp ước lệ tượng trưng với những giải pháp tu từ ẩn dụ so sánh, nhân hóa cùng với đó là ngôn từ thơ đầy tình hình tượng, quyến rũ, hàm súc. Nguyễn Du tả mà cũng như đang vẽ lên bức chân dung của giai nhân tuyệt thế, không riêng gì có đẹp về dáng hình mà còn tồn tại biết bao phẩm chất tốt đẹp, đậm đà tính truyền thống cuội nguồn, bản sắc dân tộc bản địa.
://.youtube/watch?v=Zdi1p80OIsg
Bạn vừa Read Post Với Một số hướng dẫn một cách rõ ràng hơn về Clip Tác giả sử dụng giải pháp nào khi miêu tả vẻ đẹp của hai chị em Thúy Kiều tiên tiến và phát triển nhất
Bạn đang tìm một số trong những Chia SẻLink Download Tác giả sử dụng giải pháp nào khi miêu tả vẻ đẹp của hai chị em Thúy Kiều Free.
Nếu sau khi đọc nội dung bài viết Tác giả sử dụng giải pháp nào khi miêu tả vẻ đẹp của hai chị em Thúy Kiều vẫn chưa hiểu thì hoàn toàn có thể lại Comments ở cuối bài để Tác giả lý giải và hướng dẫn lại nha
#Tác #giả #sử #dụng #biện #pháp #nào #khi #miêu #tả #vẻ #đẹp #của #hai #chị #Thúy #Kiều
Tra Cứu Mã Số Thuế MST KHƯƠNG VĂN THUẤN Của Ai, Công Ty Doanh Nghiệp…
Các bạn cho mình hỏi với tự nhiên trong ĐT mình gần đây có Sim…
Thủ Thuật về Nhận định về nét trẻ trung trong môi trường tự nhiên vạn…
Thủ Thuật về dooshku là gì - Nghĩa của từ dooshku -Thủ Thuật Mới 2022…
Kinh Nghiệm Hướng dẫn Tìm 4 số hạng liên tục của một cấp số cộng…
Mẹo Hướng dẫn Em hãy cho biết thêm thêm nếu đèn huỳnh quang không còn…