Contents
You đang tìm kiếm từ khóa Nguyên nhân dân đến việc Ra đời của Thiên văn học và Lịch pháp học ở những vương quốc cổ đại phương Đông được Update vào lúc : 2022-03-13 00:46:21 . Với phương châm chia sẻ Bí quyết Hướng dẫn trong nội dung bài viết một cách Chi Tiết Mới Nhất. Nếu sau khi tìm hiểu thêm nội dung bài viết vẫn ko hiểu thì hoàn toàn có thể lại Comment ở cuối bài để Admin lý giải và hướng dẫn lại nha.
Trang web này tùy từng lệch giá từ số lần hiển thị quảng cáo để tồn tại. Vui lòng tắt trình chặn quảng cáo của bạn hoặc tạm ngưng tính năng chặn quảng cáo cho website này.
Nội dung chính
27/12/2022 839
Đáp án đúng chuẩn
Nội dung nào không phản ánh đúng điểm lưu ý của nhà nước chuyên chế cổ đại phương Đông?
Xem đáp án » 27/12/2022 549
Người phương Đông cổ đại đã sáng tạo ra nhiều loại chữ, ngoại trừ
Xem đáp án » 27/12/2022 441
Nguyên nhân chính dẫn đến việc link, hình thành những vương quốc cổ đại phương Đông là
Xem đáp án » 27/12/2022 222
Nhà nước phương Đông cổ đại mang bản chất của
Xem đáp án » 27/12/2022 213
Chữ số A rập, kể cả số 0 được sử dụng ngày này, là thành tựu của
Xem đáp án » 27/12/2022 207
Kim tự tháp là thành tựu kiến trúc của dân cư
Xem đáp án » 27/12/2022 193
Nhận xét nào dưới đây không đúng thời cơ nói về nền văn hóa truyền thống cổ truyền cổ đại phương Đông?
Xem đáp án » 27/12/2022 163
Điểm hạn chế của chữ viết của người phương Đông cổ đại là gì?
Xem đáp án » 27/12/2022 142
Nội dung nào không phản ánh đúng nhu yếu dẫn đến việc sáng tạo toán học của người phương Đông?
Xem đáp án » 27/12/2022 115
Nội dung nào không phản ánh đúng vai trò của nhà vua ở phương Đông cổ đại?
Xem đáp án » 27/12/2022 96
Lịch do người phương Đông tạo ra gọi là
Xem đáp án » 27/12/2022 87
Ở phương Đông cổ đại, cỗ máy giúp việc cho vua phụ trách thật nhiều việc làm, ngoại trừ việc
Xem đáp án » 27/12/2022 82
Tại sao gọi chính sách nhà nước ở phương Đông cổ đại là chính sách quân chủ chuyên chế cổ đại?
Xem đáp án » 27/12/2022 82
Vì sao trong những bộ luật nhà nước cổ đại phương Đông có nhiều lao lý liên quan đến công tác thao tác thủy lợi và quy định hình phạt rất nặng riêng với những ai vi phạm đến những lao lý này?
Xem đáp án » 27/12/2022 63
Ở những vương quốc cổ đại phương Đông, giúp việc cho vua là
Xem đáp án » 27/12/2022 56
Thiên văn học là một trong những môn khoa học Ra đời sớm nhất trong lịch sử loài người. Những dấu vết khởi đầu của ngành thiên văn có từ thời tiền sử. Qua quan sát hoạt động và sinh hoạt giải trí biểu kiến của Mặt Trời, Mặt Trăng, con người đã tìm ra những thời gian thay đổi của thời tiết. Vào cuối thời đại đồ đá (thiên niên kỷ 4 – 3 TCN), ở những nền văn minh cổ đại, quan sát khung trời là việc làm rất quan trọng của giới tăng lữ. Trước khi con người học được cách xác định trên Trái Đất và sáng tạo ra môn địa lý học, họ đã quan sát khung trời và sản sinh ra những quy mô thứ nhất của nó. Thời điểm thiên văn học trở thành một môn khoa học theo quan điểm nhận ngày này đã trình làng vào thế kỉ 16 nhờ công sức của con người của Nicolaus Copernicus, tiếp theo đó là Galileo Galilei, Johannes Kepler, Isaac Newton. Một trong những tác nhân quan trọng nhất riêng với cuộc cách mạng thiên văn học của Nicolaus Copernicus là ý tưởng sáng tạo kính viễn vọng.
Nhà thiên văn, họa phẩm của Johannes Vermeer, hiện vật kho tàng trữ bảo tàng Louvre, Paris
Lịch sử khoa học
Nền tảng
Học thuyết/xã hội học
Thuật chép sử
Giả khoa học
Theo thời kỳ
Các nền văn hóa truyền thống cổ truyền cổ
Thời kỳ cổ đại
Thời Trung cổ
Thời Phục Hưng
Theo chủ đề
Sinh thái học
Địa lý học
Cổ sinh vật học
Phép tính
Toán học tổng hợp
Logic
Thống kê
Lượng giác
Khoa học xã hội
Nhân loại học
Kinh tế
Ngôn ngữ học
Khoa học chính trị
Tâm lý học
Xã hội học
Công nghệ
Khoa học nông nghiệp
Khoa học máy tính
Khoa học vật tư
Y học
Các trang khuynh hướng
Dòng thời hạn
Cổng thông tin
Những bước tiến của thiên văn học tân tiến đã xẩy ra vào nửa thời gian cuối thế kỷ 19 khi những phương pháp phổ học và chụp hình được sử dụng trong quan sát thiên văn. Những bước nhảy vọt của thiên văn học được ghi nhận vào trong năm 40 của thế kỷ 20 nhờ những quan sát thiên văn vô tuyến và tiếp đó là yếu tố kiện con người khắc phục được những cản trở của khí quyển Trái Đất khi quan sát toàn vẹn phổ của vũ trụ từ những vệ tinh tự tạo.
3 Thời Trung cổ
4 Cách mạng Copernic
5 Hoàn thiện quy mô Hệ Mặt Trời
6 Thiên văn tân tiến
7 Vũ trụ học và sự giãn nở của vũ trụ
8 Khám phá không khí
9 Chú thích
10 Tham khảo
11 Liên kết ngoài
Stonehenge, đài thiên văn cổ 4000 năm, Anh.
Từ buổi hồng hoang của lịch sử, con người đã ngắm nhìn và thưởng thức và suy ngẫm về khung trời sao huyền bí, quyến rũ trên đầu.[cần dẫn nguồn] Người xưa quan sát hoạt động và sinh hoạt giải trí lặp đi lặp lại của Mặt Trời và Mặt Trăng trên khung trời đêm để nhận ra những thời gian chuyển mùa.[cần dẫn nguồn]
Những hiện tượng kỳ lạ thiên văn bí hiểm còn sẽ là điềm báo cho những gì sẽ xẩy ra trong môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên sống đời thường cũng như củng cố tín ngưỡng của con người.[cần dẫn nguồn] Khi việc trồng trọt và chăn nuôi xuất hiện thì quan sát thiên văn trở nên rất quan trọng. Nông dân, mục đồng, thợ săn và giới tăng lữ quan sát thiên văn để biết được thời vụ đánh bắt cá, sản xuất.[cần dẫn nguồn] Thời gian trôi đi, từ từ con người nhận ra rằng Mặt Trời, Mặt Trăng và những vì sao di tán theo một đường nhất định trên trời còn những hành tinh lại không như vậy.[cần dẫn nguồn] Những ngôi sao 5 cánh sáng ở gần nhau được con người gộp lại thành những chòm sao theo những hình dạng nhất định và thường đi kèm theo với những truyền thuyết, tín ngưỡng thủa xa xưa.[cần dẫn nguồn]
Khoảng 8.000-12.000 năm trước đó, người tiền sử ở Siberia đã tưởng tượng ra hình một con gấu với cái đuôi dài khi quan sát những ngôi sao 5 cánh sáng trong chòm sao Đại Hùng ngày này.[1] Nhiều nền văn hóa truyền thống cổ truyền cổ đại khác cũng gán cho chòm sao này hình con gấu với những truyền thuyết và lịch sử thuở nào rất khác nhau.[2] Có tài liệu nhận định rằng, những dấu chấm khắc dưới hình con ngựa trong hang động Lascaux ở Pháp có niên đại khoảng chừng 15.000 năm TCN thể hiện những pha của Mặt Trăng.[3]
Từ thời đồ đá, con người đã xây dựng những khu công trình xây dựng thiên văn. Một trong những kiến trúc cổ nhất liên quan đến thiên văn học ở châu Âu là Newgrange ở gần thủ đô Dublin của Ai len. Công trình khổng lồ bằng đá điêu khắc với niên đại khoảng chừng 3.200 năm TCN này còn có một hiên chạy hẹp đem vào một trong những căn phòng. Vài ngày cận ngày đông chí, ánh sáng Mặt Trời mọc sẽ chiếu xuyên qua hiên chạy đó vào tận căn phòng.[4]
Một trong những khu công trình xây dựng bí hiểm và hoành tráng đã được công nhận là di sản toàn thế giới trên bình nguyên Salisbury của nước Anh là ngôi đền Stonehenge. Ngày nay, hầu hết những nhà nghiên cứu và phân tích đều nhất trí rằng ngôi đền được xây dựng vào lúc chừng năm 1900 đến 1600 TCN với 30 cột đá đồ sộ chôn sâu xuống đất và cao hơn mặt đất khoảng chừng 5,5 m; rộng 2 m; nặng khoảng chừng 26 tấn tạo thành một vòng đường kính 29,5 m. Phía trong vòng cột có 5 “cổng” được tạo bởi một phiến đá xếp chồng lên hai phiến khác; nhóm “cổng” này được xếp theo như hình móng ngựa xung quanh trụ đá TT. Phiến đá lớn số 1 gọi là “Cột Đá Gót” (Heel Stone) nặng tới 35 tấn được dựng ở cuối một đường hiên chạy ở hướng Đông Bắc của ngôi đền. Vào ngày hạ chí, khi Mặt Trời mọc ở hướng Đông Bắc gần điểm chính Bắc nhất thì nó mọc lên ở đúng đỉnh Cột Đá Gót. Ngoài ra, có nhà nghiên cứu và phân tích còn nhận định rằng những cột đá khác còn tồn tại thể được sử dụng để xác lập thiên thực.[5]
Các vị thần Geb và Nut. Nut tượng trưng cho khung trời với những vì sao bao bọc Trái Đất.
Khoảng 4.000 năm trước đó Công Nguyên, tại thung lũng sông Nil, một trong những nền văn minh lâu lăm nhất đã xuất hiện: nền văn minh Ai cập cùng với ngành thiên văn học gắn chặt với dòng sông hùng vĩ này. Các vị tư tế nhanh gọn nhận thấy trước lúc nước sông dâng cao luôn có hai sự kiện xẩy ra: ngày hạ chí và sao Thiên Lang mọc vào lúc bình minh sau 70 ngày vắng mặt. Lúc đó, người Ai Cập đã và đang sẵn có âm lịch với 12 tháng, mỗi tháng 29 đến 30 ngày và cứ sau hai đến ba năm, họ lại thêm vào đó vào một trong những tháng để luôn phù phù thích hợp với từng mùa trong năm. Lịch Ai Cập cổ đại lấy ngày khởi đầu của năm là ngày đầu của tuần trăng non sau khi sao Thiên Lang mọc trở lại.[6] Ngoài lịch có tính chất tôn giáo này, người Ai Cập còn tồn tại “lịch lược đồ”, cũng luôn có thể có 12 tháng, mỗi tháng 30 ngày và thời gian ở thời gian cuối năm thêm năm ngày nữa. Bầu trời được phân thành 45 chòm sao và con người đã nghe biết những hành tinh như Sao Mộc, sao Hoả, Sao Thổ, Sao Kim, sao Thuỷ. Quan niệm của người Ai Cập về vũ trụ gắn sát với đa thần giáo. Trung tâm của toàn thế giới là thần Geb, vị thần tượng trưng cho Trái Đất, người chị đồng thời là vợ của Geb – thần Nut đó đó là khung trời. Nut sinh ra thần Ra – thần Mặt Trời và những vì sao còn Ra sinh ra Thoth – thần Mặt Trăng. Do Nut cứ sáng ra lại nuốt hết những vì tinh tú rồi đến đêm mới thả ra nên thần Shu, cha của bà, đã nâng khung trời lên khỏi mặt đất. Thần Ra ban ngày bơi trên sông Nil ở thượng giới, chiếu sáng mặt đất còn ban đêm lại du hành dưới sông Nil chốn âm ti và chiến đấu với những thế lực đen tối để rồi sáng sau lại xuất hiện phía chân trời. Về dụng cụ thiên văn, người Ai Cập đã sáng tạo ra đồng hồ đeo tay Mặt Trời, đó đó đó là những cột bia thờ thần Ra, nó được cho phép xác lập độ cao của Mặt Trời so với đường chân trời. Để đo thời hạn về ban đêm, những vị tư tế theo dõi vị trí của những ngôi sao 5 cánh. Người Ai Cập đã và đang góp sức cho quả đât ý tưởng xác lập một giờ bằng 1/24 độ dài của một ngày đêm, thống nhất cho mọi mùa trong năm.[7]
Thần Marduk gắn sát với Sao Mộc. Hình con dấu quân đội Babylon.
Là một trong những cái nôi của văn minh quả đât, vùng Lưỡng Hà là nơi cư trú của người Sumer, Assyrie và Babylon. Từ Đầu thiên niên ký thứ 3 TCN, người Sumer đã biết sao Hôm và sao Mai chỉ là một và đến cuối thiên niên kỷ đó, theo một văn bản ghi trên đất sét tìm kiếm được, họ đã đã có được list những chòm sao cũng như việc phân biệt giữa hành tinh với định tinh.[8] Vào thời kỳ thành phố Babylone bị người Kassite xâm chiếm, cuốn sách chiêm tinh Enuma Anu Enlil đã Ra đời với gần 7.000 lời tiên đoán. Thời kỳ Cổ Babylone, thiên văn học đã có những thành tựu quan trọng. Đầu thiên niên kỷ 2 TCN, người Babylone đã nhận được ra được 5 hành tinh của Hệ Mặt Trời là Sao Kim, Sao Thuỷ, Sao Hoả, Sao Thổ và Sao Mộc cũng như lối đi của chúng. Họ cũng phân biệt 12 chòm sao trên hoàng đạo, nghiên cứu và phân tích về sao chổi, sao băng, tính được nhật thực, nguyệt thực và nêu lên âm lịch.[9] Tới cuối thiên niên kỷ 2 TCN, những vì sao được phân loại vào lúc chừng 70 chòm sao, trong số đó có một số trong những chòm trùng với những chòm sao ngày này như Song Tử, Con Cua, Sư Tử, Bọ Cạp… Trong thời kỳ của vương quốc Assyrie, cuốn sách Mul.Apin có niên đại vào lúc chừng năm 1100 TCN đã liệt kê khuôn khổ những chòm sao, những sao, ngày tháng chúng mọc lên, 18 chòm sao nằm trên lối đi của Mặt Trăng (tiền thân của những cung hoàng đạo). Ngoài ra nó còn ghi lại lịch Mặt Trời và bằng xác lập thời hạn ban ngày Theo phong cách đo đội dài bóng cọc tiêu.[10] Dưới triều đại những vị vua Assyrie ở đầu cuối, chiêm tinh học và thiên văn học được liệt vào những việc làm quan trọng của vương quốc, một mạng lưới những đền thờ đồng thời là đài quan sát thiên văn hình thành, kết quả quan sát được báo cáo đều đặn cho quốc vương. Từ thời gian giữa thế kỷ 8 TCN, nhật thực, nguyệt thực được ghi lại trong list đặc biệt quan trọng và nhật ký quan sát thiên văn được lập ra. Ngoài thiên thực, những ngày trăng non, trăng tròn, vị trí của Mặt Trăng so với những vì sao, sự dịch chuyển của những hành tinh, sự xuất hiện của sao chổi, ngày phân, ngày chí… cũng khá được ghi chép thận trọng.
Sang thời kỳ Tân Babylone, với việc tăng trưởng của toán học, hoạt động và sinh hoạt giải trí của Mặt Trăng và những hành tinh được xem toán với độ đúng chuẩn cao hơn. Đóng góp nổi trội của quy trình này là yếu tố tăng trưởng khái niệm hoàng đạo: vòng tròn lớn của hoàng đới được phân thành 12 phần bằng nhau, mỗi phần tương ứng với một chòm sao và gọi là cung hoàng đạo.[11] Đó cũng là thang chia độ để xác lập vị trí của Mặt Trăng, Mặt Trời, những hành tinh. Cũng vào thời kỳ này, người Lưỡng Hà sử dụng lịch Mặt Trăng và Mặt Trời phối hợp, mỗi tháng có 29 đến 30 ngày và khởi nguồn vào buổi tối khi lưỡi liềm của trăng non xuất hiện. Năm bắt nguồn từ thời điểm ngày xuân và gồm 12 hoặc 13 tháng Mặt Trăng. Các tháng phụ được thêm vào đó vào sao cho ngày thứ nhất của năm trùng với kỳ lúa đại mạch chín, cứ một chu kỳ luân hồi 19 năm, bảy tháng phụ lại được thêm vào. Người Babylone cũng tìm ra chu kỳ luân hồi Saros – chu kỳ luân hồi 18 năm của nguyệt thực để hoàn toàn có thể dự báo nó.[12] Một số nhà thiên văn học của thời kỳ này được nhắc tới là Kidinnu, Naburianus, Sudines [13]
và Seleukos thành Seleucia, người ủng hộ thuyết nhật tâm.[14]
Các thành tựu thiên văn học của người Babylone “đang trở thành tài sản chung cho những nhà bác học Hy Lạp và đóng vai trò quan trọng trong lịch sử ngành khoa học này. Lý thuyết về Mặt Trăng của Hipparchus ví dụ điển hình, phần lớn là lấy cơ sở từ những tài liệu của những nhà bác học Babylone, khối mạng lưới hệ thống những chòm sao thời cổ Hy Lạp có thật nhiều chòm lấy từ những chòm sao đã biết ở vùng Lưỡng Hà. Và ngày này, toàn bộ chúng ta vẫn tiếp tục chia thiên cầu thành 360° như những nhà thiên văn cổ đại vùng Lưỡng Hà đã làm.”[15]
Các con thú trên hoàng đạo theo thiên văn học Hy Lạp cổ đại, viện kho tàng trữ bảo tàng Louvre.
Kế thừa những thành tựu của thiên văn học Lưỡng Hà, người Hy Lạp cổ đại đã có bước tăng trưởng quan trọng trong lý thuyết và phương pháp tính toán để lấy thiên văn học tiến một bước dài. Những gì mà người ta tạo ra sau này đã được người Ả Rập và châu Âu tiếp tục sử dụng.
Vào buổi sơ khai, người Ai Cập cổ đại ý niệm vũ trụ được mặt đất phân thành hai phần, phần trên là khung trời sáng láng còn phía dưới là địa ngục tối tăm. Ban ngày Thần Mặt trời cưỡi cỗ xe rực lửa chạy khắp khung trời và ban đêm bơi trên một chiếc chén vàng theo đại dương xung quanh mặt đất.
Vào thế kỷ 6 TCN, Thales (khoảng chừng 624 TCN – khoảng chừng 546 TCN) đã dự báo đúng chuẩn nhật thực xẩy ra vào trong ngày 28 tháng 5 năm 585 TCN khi quan sát nhật thực lớn vào 18 tháng 5 năm 603 TCN, một tiến bộ quan trọng lúc đó.[16] Ông chứng tỏ rằng những ngôi sao 5 cánh phát sáng nhờ ánh sáng của tớ, trong lúc Mặt Trăng được chiếu sáng nhờ ánh sáng Mặt Trời. Theo Thales, mặt đất là một chiếc ván phẳng bơi trên mặt nước.
Học trò của ông – Anaximander (khoảng chừng 611 TCN – khoảng chừng 546 TCN) đã đưa ra một quy mô vũ trụ theo thuyết địa tâm thứ nhất trong lịch sử thiên văn học. Theo đó Trái Đất là TT và xung quanh bởi ba vòng cầu lửa, vòng gần Trái Đất nhất có nhiều lỗ thủng nhỏ đó đó là những ngôi sao 5 cánh, vòng xa hơn có một lỗ thủng lớn – Mặt Trăng và vòng xa nhất có một lỗ thủng lớn số 1 – Mặt Trời. Đó là một bước tăng trưởng quan trọng bởi trước ông, những nghiên cứu và phân tích thiên văn học chỉ nhờ vào quan sát chứ không phải suy luận. Không những thế ông còn tìm cách lý giải nguồn gốc của vũ trụ: cái không số lượng giới hạn (Apeiron) là khởi đầu của tồn tại; vũ trụ sinh ra, trưởng thành rồi chết đi và lại sinh ra theo vòng tuần hoàn.[17]
Nhà triết học Pythagoras (khoảng chừng 580 TCN – khoảng chừng 500 TCN) cũng nhận định rằng Trái Đất là một quả cầu nằm tại TT vũ trụ và phát hiện ra rằng sao Hôm và sao Mai chỉ là một hành tinh.[18] Sau đó Anaxagoras (500 TCN – 428 TCN) đưa ra quy mô vũ trụ là một quả bóng hình cầu đang nở ra với Trái Đất là TT. Ông nhận định rằng, Mặt Trời là một tảng đá nóng bỏng to nhiều hơn bán hòn đảo Peloponnésos. Democritus (khoảng chừng 460 TCN – khoảng chừng 370 TCN) đưa ra ý niệm có vô số toàn thế giới tồn tại trong vũ trụ vô cùng vô tận và được cấu thành bởi vô vàn những hạt nguyên tử.[19] Nhà triết học Philolaus (470 TCN – mất?) coi Trái Đất là một trong những ngôi sao 5 cánh và hoạt động và sinh hoạt giải trí vòng tròn quanh một tâm điểm gây ra ngày và đêm. Vũ trụ của ông quay xung quanh một “ngọn lửa thần thánh” và gồm có khung trời, những hành tinh, sau chúng là Mặt Trời, dưới Mặt Trời là Mặt Trăng, dưới Mặt Trăng là Trái Đất và Đối Trái Đất (Antichtone) giả thuyết nằm ẩn mặt phía sau ngọn lửa thần thánh. Philolaus nhận định rằng, Trái Đất xoay quanh trục của tớ.[20]
Nhà triết học Plato (s. khoảng chừng 428 TCN- 423 TCN; mất khoảng chừng 348 TCN- 347 TCN) trong tác phẩm Triết học tự nhiên (Timaeus) của tớ đã nhận được định rằng vũ trụ là vì Đấng Sáng Tạo tạo ra bởi một hỗn hợp gồm hai bản thể: bản thể tinh thần không thể phân loại và bản thể vật chất hoàn toàn có thể phân loại. Vũ trụ phân thành 7 vòng với mức chừng cách không đều nhau có tâm là Trái Đất. Khoảng cách tương đối từ Trái Đất đến quỹ đạo của những thiên thể theo tỷ suất gấp hai hoặc gấp ba, tỷ suất mà theo ông những vòm cầu của vũ trụ đạt được sự hòa giải và hợp lý.[cần dẫn nguồn]
Đến thế kỷ 4 TCN, nền khoa học nói chung và thiên văn học nói riêng của Hy Lạp đã đạt đến trình độ chuyển từ suy luận chung sang nghiên cứu và phân tích một cách rõ ràng và có khối mạng lưới hệ thống những hiện tượng kỳ lạ tự nhiên. Eudoxus (khoảng chừng 408 TCN – khoảng chừng 347 TCN), người cùng thời với Plato đã có những góp phần tiêu biểu vượt trội cho khuynh phía này. Ngoài việc vẽ được hình chiếu của chí tuyến trời và vòng Cực Bắc lên mặt phẳng Trái Đất cũng như đưa ra tỷ suất giữa khoảng chừng cách từ Trái Đất đến Mặt Trăng và Mặt Trời, ông đã xây dựng giả thuyết về hoạt động và sinh hoạt giải trí của những hành tinh, còn gọi là giả thuyết về những hình cầu đồng tâm. Đây là quy mô có tính chất hình học thứ nhất về hoạt động và sinh hoạt giải trí của những hành tinh.[21] Lý thuyết của ông nhận định rằng hoạt động và sinh hoạt giải trí biểu kiến của những hành tinh là tổng của những hoạt động và sinh hoạt giải trí sinh hoạt xoay tròn đồng mức. Chuyển động của mỗi hành tinh là một tổng hợp của một số trong những vòm cầu lồng vào nhau, những cực của mỗi vòm được xếp liên tục chồng lên nhau. Để mô tả hoạt động và sinh hoạt giải trí của Mặt Trăng, Mặt Trời, cần 3 vòm cầu, cái thứ nhất mô tả hoạt động và sinh hoạt giải trí xoay quanh trục của nó; cái thứ hai mô tả những tiết điểm (giao điểm của hoàng đạo và lối đi của Mặt Trăng trên hoàng đới); cái thứ ba có trục hơi nghiêng so với những cực của vòm cầu thứ hai mô tả độ lệch góc của quỹ đạo so với mặt phẳng hoàng đạo. Các hành tinh có hoạt động và sinh hoạt giải trí biểu kiến phức tạp hơn thì nên tới 4 vòm cầu và khối mạng lưới hệ thống của ông có tổng số 27 vòm cầu. Sau đó Callippus (khoảng chừng 370 TCN – khoảng chừng 300 TCN) đưa thêm vào 6 vòm cầu nữa thành 33 và Aristotle tăng số lượng của chúng lên 55. Aristotle (384 TCN – 322 TCN) cũng nhận định rằng hoạt động và sinh hoạt giải trí hướng tâm và ly tâm là hoạt động và sinh hoạt giải trí tự nhiên còn những hoạt động và sinh hoạt giải trí khác phải có lực tác động vào. Sở dĩ những thiên thể hoạt động và sinh hoạt giải trí được là vì “sức đẩy nguyên thủy” có tính chất thần thánh, nằm ngoài không khí và thời hạn. Lý thuyết về vũ trụ của ông có ảnh hưởng thâm thúy đến những học giả thời Trung Cổ và họ đã kiểm soát và điều chỉnh nó cho phù phù thích hợp với giáo lý Ki – tô. Được hậu thuẫn bởi giới chức tôn giáo, quy mô của Aristotle đã tồn tại nhiều thế kỷ, và thật rủi ro không mong muốn mắn, điều này đã ngưng trệ sự tăng trưởng của khoa học bởi lẽ rất ít người dám thử thách quyền lực tối cao của nhà thời thánh.[22] Dùng phương pháp đo góc, Eratosthenes (276 TCN – 194 TCN) đã tính toán được đường kính Trái Đất. Mặc dù độ đúng chuẩn của số lượng này là chủ đề tranh luận của những học giả nhưng chắc như đinh rằng nó ở tại mức cao, thậm chí còn tuyệt vời.[23]
Mô hình vũ trụ của Ptolemy.
Sau khi La Mã xâm chiếm Hy Lạp, những nhà thiên văn học người Hy Lạp vẫn tiếp tục hành trình dài mày mò của tớ. Ngoài việc dùng phương pháp đo góc để tính toán khoảng chừng cách tương đối từ Trái Đất đến Mặt Trăng và Mặt Trời, Aristarchus (310 TCN – khoảng chừng 230 TCN) còn là một người thứ nhất trình diễn một cách rõ ràng và có khối mạng lưới hệ thống về thuyết nhật tâm. Theo đó, Mặt Trăng xoay quanh Trái Đất, Trái Đất xoay quanh trục của nó và những hành tinh xoay quanh Mặt Trời.[24] Hipparchus (khoảng chừng 190 TCN – khoảng chừng 120 TCN) cũng luôn có thể có những góp phần quan trọng. Ngoài việc xác lập hoàng vĩ và hoàng kinh (kinh độ và vĩ độ theo hệ tọa độ hoàng đạo) của 850 ngôi sao 5 cánh, ông đã đưa ra ý niệm về cấp sao biểu kiến. Ông cũng là người mày mò ra hiện tượng kỳ lạ tuế sai trong hoạt động và sinh hoạt giải trí của những hành tinh, tính toán độ dài của một năm, khoảng chừng cách từ Trái Đất tới Mặt Trăng với độ đúng chuẩn cao.[25] Sử dụng thành tựu của những người dân đi trước, Ptolemy (khoảng chừng 100 – khoảng chừng 178) đã tiếp tục xây dựng, tăng trưởng lý thuyết về hoạt động và sinh hoạt giải trí biểu kiến của hành tinh. Ông đã sáng tạo ra những dụng cụ đo góc để quan sát những vì sao như thước xích cầu, thước ngắm tam giác… và tương hỗ update vào khuôn khổ những vì sao của Hipparchus đưa tổng số lên đến mức 1022. Mô hình vũ trụ của ông lấy Trái Đất làm TT, những thiên thể hoạt động và sinh hoạt giải trí quanh đó. Các hành tinh không quanh quanh Trái Đất mà hoạt động và sinh hoạt giải trí đều trên những vòng tròn phụ gọi là ngoại luân và tâm của những ngoại luân mới mới hoạt động và sinh hoạt giải trí đều quanh Trái Đất theo vòng tròn lớn gọi là bản luân. Mô hình của Ptolemy đã được đồng ý rộng tự do cho tới tận thời Phục Hưng khi Nicolaus Copernicus xác lập Trái Đất hoạt động và sinh hoạt giải trí quanh Mặt Trời.[26] Ngoài những khu công trình xây dựng nghiên cứu và phân tích thiên văn được tập hợp thành cuốn sách đồ sộ Almagest, ông còn để lại những hướng dẫn về chiêm tinh học trong tác phẩm Tetrabiblos.[cần dẫn nguồn]
Bản đồ sao Đôn Hoàng, thời nhà Đường, Trung Quốc.
Quan niệm về vũ trụ của người Trung Quốc cổ đại chịu ràng buộc của Nho giáo và Phật giáo. Vũ trụ buổi hồng hoang ở trạng thái mông lung, sầm uất gọi là “thái cực” tiếp theo đó sinh ra “lưỡng nghi” (âm và dương). “Lưỡng nghi” vừa tương khắc vừa kết phù thích hợp với nhau tạo thành năm khí chất hầu hết (ngũ hành) là kim, mộc, thủy, hỏa, thổ. Từ ý niệm “thiên địa hai tầng”, tầng trên là trời – toàn thế giới vô hình dung, tầng dưới là đất – toàn thế giới hữu hình, đến thế kỷ 5, hình thành ba ý niệm về cấu trúc vũ trụ. Thuyết “cái thiên” tưởng tượng khung trời như một chiếc nắp hình bán cầu trùm lên mặt đất hình vuông vắn. Thuyết “hồn thiên” (thiên cầu mênh mông) của Trương Hành (78 – 139) thì nhận định rằng vòm trời có khí ở trong và bao bọc Trái Đất, chân trời có nước còn Trái Đất nổi trên nước, trời có chín tầng khí với vận tốc và áp lực đè nén rất khác nhau, những vì sao được “cương phong” (gió cứng) thổi lên. Thuyết “tuyên dạ” (đêm tối lan tràn, không trung vô tận) lại coi khung trời trống rỗng và vô cùng, vô cực; bảy tinh tú (Mặt Trời, Mặt Trăng cùng năm hành tinh Kim, Mộc, Thủy, Hỏa, Thổ) hoạt động và sinh hoạt giải trí tự do.
Các sự kiện thiên văn được ghi chép ở Trung Quốc từ rất sớm và khá rõ ràng. Các hiện tượng kỳ lạ nhật thực, nguyệt thực, sao mới xuất hiện đã được chép lại từ khoảng chừng 1.500 năm trước đó Công Nguyên vào đời nhà Thương. Cho đến nay, ghi chép sớm nhất về vết đen Mặt Trời là sách Ngọc Hải, được ghi nhận không lâu sau năm 165 TCN. Hán Thư cũng ghi lại hiện tượng kỳ lạ này khi nó xuất hiện ngày 10 tháng 5 năm 28 TCN.[27] Thậm chí, nhờ vào những lời ghi trong Kinh Dịch, có tài năng liệu còn nhận định rằng người Trung Quốc đã quan sát được vết đen Mặt Trời từ thời điểm năm 800 TCN.[28] Ở châu Âu, mãi tới thời điểm đầu thế kỷ 9 mới có ghi chép về vết đen Mặt Trời. Ghi chép sớm nhất về sao chổi Halley nhìn thấy năm 613 TCN cũng khá được ghi trong Kinh Xuân Thu. Người Trung Quốc cũng ghi lại tỉ mỉ những hiện tượng kỳ lạ xuất hiện sao mới, sao siêu mới (mà người ta gọi là “sao khách”), sao băng…Hậu Hán Sử nhắc tới sao khách nhìn thấy ngày 7 tháng 12 năm 185.[29]
Vào thế kỷ 11 TCN, người Trung Quốc chia khung trời sao vào khối mạng lưới hệ thống “tam viên nhị thập bát tú” với 28 chòm sao dựa theo 28 vì sao ở gần hoàng đạo và ba nhóm sao Tử Vi, Thái Vi, Thiên Thị (tam viên) ở xung quanh chòm sao Bắc Đẩu (gồm 7 sao hình cái gàu sòng thuộc chòm Gấu Lớn Theo phong cách chia lúc bấy giờ) và thiên cực bắc.[30] Danh mục sao cổ nhất của tớ do Thạch Thân đời Chiến Quốc soạn có 122 chòm sao với 809 ngôi sao 5 cánh. Trương Hành thời Đông Hán đã sáng tạo ra dụng cụ xác định sao gọi là hỗn thiên nghi và thống kê khoảng chừng 2.500 sao nhìn thấy được ở Trung Quốc, phân thành 124 chòm với 320 sao được đặt tên.[31] Đến thời Tam Quốc, Trần Trác đã lập map và khuôn khổ sao gồm 283 chòm (tinh quan), 1.465 sao. Kết quả quan sát quy mô lớn của Đài Quan Tượng (xây dựng năm 1442 ở Bắc Kinh) đã thiết lập nên hai khuôn khổ sao đồ sộ là “Nghi tượng khảo thành” liệt kê vị trí của 3.083 ngôi sao 5 cánh và “Nghi tượng khảo thành tục biên” với vị trí của 3.240 ngôi sao 5 cánh. Hiện tượng tuế sai cũng khá được Ngu Hỷ phát hiện vào thế kỷ 4 và ghi lại trong sách “An thiên luận”. Người Trung Quốc cũng luôn có thể có nhiều ý tưởng sáng tạo về dụng cụ thiên văn như cọc tiêu Mặt Trời, la bàn, đồng hồ đeo tay mặt trời, đồng hồ đeo tay nước… Khoảng năm 1100 TCN, Chu Công đã quan sát và đo bóng Mặt Trời lúc giữa trưa để xác lập độ nghiêng của hoàng đạo so với xích đạo.
Tuy nhiên, những thành tựu quan trọng nhất của thiên văn học Trung Quốc thể hiện ở nghành soạn lịch. Theo truyền thuyết và dã sử thì người Trung Quốc đã có lịch cách đó từ 3.000 đến 4.000 năm. Từ khoảng chừng 600 năm trước đó Công Nguyên, họ đã có lịch âm khí và dương khí phối hợp để phục vụ sản xuất nông nghiệp nên còn gọi là nông lịch. Cùng với Ai Cập, Trung Quốc là nơi sử dụng âm khí và dương khí lịch sớm nhất. Tháng âm lịch (tuần trăng) bắt nguồn từ thời điểm ngày trăng non và có 29,5 ngày và cứ hai năm lại thêm một tháng nhuận cho phù phù thích hợp với năm dương lịch (365,25 ngày). Chu kỳ 19 năm (một chương) có bảy tháng nhuận ở trong năm thứ 3,6, 8 (hoặc 9), 11, 14, 17 và 19. Những ngày khí được đưa vào để thuận tiện cho thời vụ nông nghiệp. Cùng với tiến bộ về thiên văn học, toán học, lịch Trung Quốc thường xuyên được tăng cấp cải tiến với những nhà soạn lịch nổi tiếng: Lưu Hồng, Hạ Thửa Thiên, Tổ Xung Chi, Lưu Chước, Quách Thủ Kính… Vào triều đại nhà Tần, Trung Quốc đã và đang sẵn có dương lịch với tháng tiết khí trung bình dài 30,44 ngày. Lịch sử dụng phổ cập trong dân gian là lịch can chi, dùng 10 can (Giáp, Ất, Bính, Đinh, Mậu, Kỷ, Canh, Tân, Nhâm, Quý) và 12 chi (Tý, Sửu, Dần, Mão, Thìn, Tỵ, Ngọ, Mùi, Thân, Dậu, Tuất, Hợi), 60 năm thì tên thường gọi của một năm (gồm can và chi) lặp lại, chu kỳ luân hồi đó gọi là một trong hội. Việt Nam và một số trong những nước Đông Á, Khu vực Đông Nam Á hiện vẫn đang dùng loại lịch sử dụng hệ đếm Can Chi Ra đời cách đó khoảng chừng 2.600 năm này.[32]
Công trình thiên văn học Jantar Mantar, thế kỷ 18, Ấn Độ.
Trong bộ Kinh Vệ Đà Ra đời cách đó trên 3.000 năm, người Ấn Độ ý niệm rằng khởi thuỷ của vũ trụ là trạng thái hỗn độn, rồi nước được sinh ra thứ nhất, tiếp đến là lửa. Hơi nóng tiềm ẩn sức mạnh vô biên của lửa sinh ra “quả trứng trời đất”, nửa trên là khung trời, nửa dưới là mặt đất còn ở giữa là khoảng chừng trống phân cách. Bộ kinh này cũng nhận định rằng hoàng đạo là con phố của thần Surya (thần Mặt Trời) và người Ấn Độ cổ xưa chia hoàng đạo ra làm 28 chòm sao, đó là những “trạm nghỉ của Mặt Trăng” (Mặt Trăng đi trọn một vòng hoàng đạo hết 27,3 ngày đêm).
Toán học của Ấn Độ có những thành tựu rực rỡ và nhiều nhà toán học đồng thời cũng là nhà thiên văn học. Aryabhatta I (476-550) đã xác lập rằng Trái Đất tự xoay quanh trục của nó và hoạt động và sinh hoạt giải trí xung quanh Mặt Trời, đồng thời xác lập độ dài của một năm dương lịch là 365 ngày 6 giờ 12 phút và 30 giây, một giá trị rất sát với tính toán lúc bấy giờ cũng như tính toán chu vi Trái Đất là 24.835 dặm Anh (số liệu lúc bấy giờ là 24.902 dặm).[33] Varahamihira (505 – 587), một nhà thiên văn Ấn Độ khác đã tổng kết nhiều thành tựu kiến thức và kỹ năng của Hy Lạp và La Mã vào cuốn sách Pancha-Siddhantika với năm luận thuyết của thiên văn học.[34] Brahmagupta (598 – 670) có những nghiên cứu và phân tích về hiện tượng kỳ lạ thiên thực, vị trí của những hành tinh trong tác phẩm Brahmasphutasiddhanta.[35]
Caracol, đài thiên văn cổ của người Maya tại Chichen Itza, México.
Nền văn minh Maya mà những gì cổ nhất ngày này biết về nó là vào lúc chừng 1000 năm trước đó Công nguyên. Ở những thành bang của tớ như Chichen Itza, Tical, Copan…, đều phải có đài quan sát thiên văn. Đó là những khu công trình xây dựng bằng đá điêu khắc gọi là caracol (vỏ hến), một trong số đó, được xây dựng rất uy nghi ở Chichen Itza có những hiên chạy cửa số nhỏ nhìn thẳng vào vị trí Mặt Trời mọc và lặn trong thời gian ngày xuân phân và thu phân. Quan sát thiên văn là việc làm dành riêng cho giới tư tế và những vị này nhờ vào đó để lấy ra những hướng dẫn về thời vụ trong sản xuất nông nghiệp. Thành tựu đáng kể của tớ là bộ lịch Maya, tuy nhiên chỉ với những dụng cụ quan sát thô sơ, người Maya xác lập năm dương lịch một cách đúng chuẩn nhất so với những bộ lịch cổ đại. Lịch Julius Ceasar sai 1 ngày sau 128 năm, lịch mà toàn bộ chúng ta đang dùng sau 3000 năm, lịch của Omar Khayyam sau 8000 năm còn lịch Maya phải sau 10.000 năm.[36]
Người Aztec cũng luôn có thể có bộ lịch rất hoàn thiện, mỗi tháng của tớ có 20 ngày, năm có 18 tháng và thêm vào đó 5 ngày ở đầu cuối thành 365 ngày, chu kỳ luân hồi 52 năm của tớ cũng tương tự như vậy kỷ. 5 ngày cuối của năm, nhất là lúc kết thúc chu kỳ luân hồi 52 năm là những ngày mà người Aztec cho là xấu số và phải cúng tế thần Lửa Mới với nghi lễ dùng con người làm vật hiến tế. Năm 1790, người ta đã tìm thấy tảng đá Mặt Trời nặng trên 20 tấn, được chạm những ký hiệu tượng hình biểu lộ 20 ngày trong tháng và hai con rắn đeo kính tượng trưng cho khung trời theo ý niệm của tớ. So với lịch sử dụng ở châu Âu cùng thời thì lịch Aztec cũng đúng chuẩn hơn.[9]
Di tích đài thiên văn của Ulugh Beg tại Samarkand.
Hình minh hoạ những pha của Mặt Trăng trong tác phẩm Kitab al-Qanun al-Mas’udi của Abū Rayhān al-Bīrūnī.
Sau khi Vương quốc Hồi giáo Ả Rập hình thành và mở rộng lãnh thổ vào thế kỷ 8, thế kỷ 9, người Hồi giáo đã tiếp thu những thành tựu của nền văn hoá Byzantine, nơi gìn giữ tinh hoa của khoa học Hy Lạp cổ đại. Ngoài ra, họ còn tiếp cận kho tàng văn hoá, khoa học cổ đại thông qua Ấn Độ. Dưới triều đại của vua Al-Ma’mun (trị vì từ 813 đến 833), người ta đã xây dựng ở Baghdad một Viện Hàn lâm khoa học và một đài quan trắc thiên văn. Việc nhà bác học Thabit Ibn Kura (806 – 901) dịch tác phẩm đồ sộ của Ptolemy và thay tên nó thành “Almagest” đã có vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy nghiên cứu và phân tích thiên văn học của người Ả Rập. Từ thời gian cuối thế kỷ 10, đã tạo nên những TT khoa học trong toàn thế giới Hồi giáo. Một “Nhà Tri thức” và một đài quan trắc trực thuộc triều đình được lập ra ở Cairo, nơi đây nhà thiên văn học Ibn Yunus (khoảng chừng 950 – 1009) đã thao tác và để lại tác phẩm Hakimi Zij trong số đó mô tả 40 trường hợp giao hội của những hành tinh và đưa ra bảng quy đổi giữa nhiều chủng loại lịch được sử dụng trong khu vực Trung Đông lúc bấy giờ…[37] Tại Isfahan, nhà triết học, nhà thơ, nhà toán học đồng thời cũng là nhà thiên văn học Omar Khayyám (1048 – 1122) đã cùng một số trong những nhà thiên văn học khác lập một đài quan trắc thiên văn lớn. Ông đã và đang cải cách lịch Hồi giáo thành Lịch Ba Tư, loại lịch mà sau thuở nào gian việc sử dụng bị gián đoạn khi những người dân Hồi giáo Chính thống nắm quyền ở Iran đã được sử dụng lại từ thời điểm năm 1925.[38] Độ dài của năm dương lịch được ông xác lập là 365.24219858156 ngày, đúng chuẩn đến số thập phân thứ 6.[39] Nền thiên văn học Hồi giáo mang đậm khuynh hướng quan trắc, họ đã học được cách sản xuất kính lục phân, kính tứ phân từ người Hy Lạp cũng như tăng trưởng đĩa trắc cao thiên văn để quan sát khung trời.
Ngoài khu vực Trung Đông, vùng Trung Á cũng tồn tại những TT thiên văn học của người Hồi giáo. Gazni (Afghanistan) là một trong số đó, nơi đây nhà bác học nổi tiếng Abū Rayhān al-Bīrūnī (973 – 1048) đã thao tác và để lại nhiều thành tựu. Di sản của nhà bách khoa này là gần 150 khu công trình xây dựng nghiên cứu và phân tích trong số đó có hơn 40 tác phẩm về toán học và thiên văn học. Tác phẩm “Tường giải cơ sở của thiên văn học” và “Kitab al-Qanun al-Mas’udi” trình diễn những bảng biểu thiên văn, khuôn khổ những ngôi sao 5 cánh của ông hàng thế kỷ được sử dụng làm sách giáo khoa thiên văn chính trong toàn thế giới Ả Rập.[40] Ông cũng sản xuất một kính tứ phân với bán kính vòng cung 4m nhờ đó hoàn toàn có thể nhìn thấy vị trí của Mặt Trời và những hành tinh với độ đúng chuẩn 2′ đồng thời hoàn thiện kính trắc cao thiên văn, tính toán độ nghiêng của hoàng đạo so với xích đạo, ước lượng khoảng chừng cách tối đa đến Mặt Trăng… Vào thời gian giữa thế kỷ 13, Marāgha một thành phố ở miền Bắc Iran cũng là một TT thiên văn học, tại đây, nhà bác học Nasīr al-Dīn al-Tūsī (1201 – 1274) cùng những tập sự đã thao tác tại đài thiên văn Rasad Khaneh xây dựng năm 1259. Trong số những dụng cụ quan trắc tại đây có chiếc kính tứ phân có bán kính vòng cung lên tới 6,5 m. Sau 12 năm lao động, ông đã lập được khối mạng lưới hệ thống bảng biểu về hoạt động và sinh hoạt giải trí của Mặt Trăng, Mặt Trời và những hành tinh đồng thời đưa ra khuôn khổ những ngôi sao 5 cánh trong cuốn sách Zij-i ilkhani.[41] Ở Samarkand (Uzbekistan), nhà thiên văn học Ulugh Beg (khoảng chừng 1393/1394 – 1449) đã xây dựng một đài quan sát hình vòm có đường kính hơn 50 m và cao 35 m[42] và chiếc kính lục phân Fakhri khổng lồ có bán kính của vòng cung tới hàng trăm mét. Bản khuôn khổ sao Zij-i Sultani của ông xuất bản năm 1437 mô tả vị trí của 992 ngôi sao 5 cánh, ông còn tính toán khá đúng chuẩn độ dài của một năm là 365 ngày 5 giờ 49 phút 15 giây.[43]
Thời Trung Cổ, châu Âu bận rộn tiến hành những cuộc thập tự chinh liên tục và miệt mài với giả kim thuật để biến sắt kẽm kim loại thành vàng. Các học giả cũng hướng sang toàn thế giới Ả Rập và những kiến thức và kỹ năng thiên văn học được truyền bá ở châu Âu thông qua việc dịch thuật, biên soạn những tác phẩm từ tiếng Ả Rập sang tiếng Latin tạo tiền đề cho những bước tăng trưởng có tính chất cách mạng trong quy trình Phục Hưng sau này.. Johannes de Sacrobosco, trong tác phẩm De Sphaera đã trình diễn những kiến thức và kỹ năng cơ bản về hình học cầu mà cốt lõi là thiên văn toán học của Ptolemy cũng như những chú giải của những học giả Ả Rập.[44] Một số người khác ví như Hermann xứ Reichenau… cũng tích cực chuyển tải những kiến thức và kỹ năng khoa học nói chung cũng như hiểu biết, những dụng cụ thiên văn từ Ả Rập tới châu Âu.[45]
Cuối thế kỷ 14, trước Copernicus khoảng chừng 200 năm, Nicole d’Oresme, trong một tác phẩm đã đi ngược lại quan điểm Trái Đất đứng yên của Aristotle và xác lập nó hoạt động và sinh hoạt giải trí quay, tuy nhiên, ở cuối tác phẩm đó ông đã chối bỏ chính ý kiến của tớ.[46]
Nicolaus Copernicus.
Mô hình hệ Mặt Trời của Kepler.
Thiên văn học châu Âu thời Phục hưng tận mắt tận mắt chứng kiến cuộc cách mạng của những tên tuổi lớn như Tycho Brahe, Copernicus, Kepler, Galileo… Tuy nhiên, trước đó phải nhắc tới Johannes Müller (còn gọi là Regiomontanus), người đã dịch tác phẩm vĩ đại Almagest từ tiếng Ả Rập và đưa ra những phản hồi có mức giá trị trong cuốn sách Epitome of the Almagest (Tóm lược về Almagest) mà sau này được Copernicus, Galileo sử dụng.[47]
Và rồi cuộc cách mạng đã bùng nổ với nhà thiên văn học người Ba Lan Nicolaus Copernicus, “người đã bắt Mặt Trời tạm ngưng và đẩy cho Trái Đất quay” như những lời ghi trên tượng đài của ông ở Warsaw. Sau trong năm tháng thao tác ở giáo đường Frombork, ông phát hành tập Tiểu luận (Commentariolus) trình diễn những ý niệm ban đầu về thuyết nhật tâm của tớ. Kết quả của hàng thập kỷ lao động của ông được thể hiện trong cuốn sách Về hoạt động và sinh hoạt giải trí quay của những thiên thể (De revolutionibus orbium coelestium) xuất bản lần thứ nhất năm 1543. Bộ sách gồm sáu cuốn trong số đó trình diễn quan điểm và những lý giải của ông về khối mạng lưới hệ thống nhật tâm đồng thời đưa ra khuôn khổ những ngôi sao 5 cánh (định tinh) cũng như mô tả hoạt động và sinh hoạt giải trí biểu kiến của Mặt Trời, Mặt Trăng và những hành tinh.[cần dẫn nguồn] Tuy nhiên do coi rằng những hành tinh hoạt động và sinh hoạt giải trí tròn đều nên khối mạng lưới hệ thống của Copernicus còn chưa đạt độ đúng chuẩn cao và sau này Kepler, Newton tiếp tục hoàn thiện. Do Copernic trì hoãn việc công bố học thuyết của tớ nên Georg Joachim Rheticus, người học trò và là bạn vong niên của ông đã trình làng nó năm 1540 bằng phương pháp cho xuất bản cuốn Tường giải ban đầu (Narratio prima).[cần dẫn nguồn] Lý thuyết của ông đã thử thách khối mạng lưới hệ thống của Ptolemy tồn tại Hàng trăm năm và là khởi đầu cho cuộc cách mạng trong khoa học, thần học và cả triết học.
Tycho Brahe (1546 – 1601), nhà quan trắc thiên văn học người Đan Mạch đã xây dựng một đài thiên văn lớn và đặt tên là Uraniborg (nghĩa là “Lâu đài trời”). Với kết quả quan trắc, ông lập được một bản khuôn khổ gồm 788 ngôi sao 5 cánh với độ đúng chuẩn cao mà sau này là cơ sở tài liệu cho những khu công trình xây dựng của Kepler.[48] Ông cũng luôn có thể có những nghiên cứu và phân tích về sao chổi và đưa ra lý thuyết về hoạt động và sinh hoạt giải trí của Mặt Trời, Mặt Trăng. Tuy nhiên, Brahe vẫn nhận định rằng Trái Đất đứng yên, Mặt Trời, Mặt Trăng hoạt động và sinh hoạt giải trí quanh nó còn những hành tinh hoạt động và sinh hoạt giải trí quanh Mặt Trời.
Sử dụng những kết quả quan sát của Brahe, Johannes Kepler, người tiếp theo ông ở đài thiên văn Praha, đã nghiên cứu và phân tích và tìm ra quy luật hoạt động và sinh hoạt giải trí của những hành tinh. Ba định luật nổi tiếng mang tên ông đã được trình diễn trong những tác phẩm Astronomia nova (Thiên văn học mới, xuất bản năm 1609) và Hamonices Mundi (Sự hài hoà của toàn thế giới, xuất bản năm 1619). Những khu công trình xây dựng của ông không những mô tả hoạt động và sinh hoạt giải trí của những hành tinh mà còn đề cập đến nguyên nhân của những hoạt động và sinh hoạt giải trí ấy. Theo quy mô của Kepler, động cơ tiên khởi của hoạt động và sinh hoạt giải trí của những hành tinh là Mặt Trời, nó quay và nhờ “trường lực” của tớ làm cho những hành tinh khác quay theo. Mặt khác những hành tinh còn hút lẫn nhau, lực hút này in như từ tính và càng gần nhau thì cường độ càng lớn. Ông cũng đưa ra giả thuyết về nguyên nhân của thuỷ triều là vì lực mê hoặc của Mặt Trăng. Thiên văn học giờ đây đã chuyển từ những quy mô thuần tuý toán học sang bản chất vật lý mà tiếp theo đó Newton đã làm cho hai môn khoa học này gắn bó ngặt nghèo với nhau. Với những góp phần đó, Kepler sẽ là một trong những người dân đặt nền móng cho thiên văn học tân tiến.[49]
Sống cùng thời và đã có trao đổi thư từ với Kepler là một nhà thiên văn học vĩ đại khác – Galileo Galilei. Được biết thêm về ý tưởng sáng tạo ra ống nhòm của người Hà Lan, ông đã sản xuất ra kính viễn vọng và thời gian ở thời gian cuối năm 1609, khởi đầu quan sát khung trời bằng dụng cụ này. Ông đã nhìn thấy những mỏm núi trên Mặt Trăng, quan sát những vết đen Mặt Trời, biết rằng Ngân Hà là được tạo bởi những ngôi sao 5 cánh nhỏ li ti, phát hiện ra bốn vệ tinh (Galileo gọi chúng là hành tinh và tiếp theo đó Kepler mới đề xuất kiến nghị dùng từ vệ tinh) của Sao Mộc…Ông cũng nhận thấy những pha của Sao Kim rất giống với Mặt Trăng và do đó nó phải xoay quanh Mặt Trời chứ không phải Trái Đất. Những mày mò của Galileo đã chứng tỏ cho học thuyết của Copernicus.[50] Ông đã tìm cách thuyết phục Giáo hội La Mã về tính chất đúng đắn của thuyết Copernic nhưng ý kiến phán quyết của Toà án Giáo hội đã nhận được định rằng nó là giả dối, phi lý, tà đạo và chống lại Kinh Thánh và chính ông đã phải tuyên thệ từ bỏ quan điểm của tớ.
Một nhà triết học và vũ trụ học người Ý khác là Giordano Bruno đã tán thành và tăng trưởng học thuyết của Copernicus về vũ trụ. Ông nhận định rằng không riêng gì có Trái Đất mà cả Mặt Trời cũng tự xoay quanh trục của nó và còn tồn tại nhiều hành tinh xoay quanh Mặt Trời mà con người chưa chắc như đinh tới. Trong vũ trụ có vô số những ngôi sao 5 cánh tương tự Mặt Trời cũng như những toàn thế giới khác in như Trái Đất. Vì những quan điểm này mà Bruno đã biết thành toà án giáo hội thiêu trên giàn lửa.[51]
Chân dung Isaac Newton của Godfrey Kneller (1702).
Kính thiên văn khổng lồ của Friedrich Wilhelm (William) Herschel.
Thời cận đại ghi lại bước chuyển của thiên văn học sang những nhận thức khoa học và tân tiến về vũ trụ, thiên văn học và vật lý học trở nên thống nhất với việc Ra đời của môn cơ học thiên thể. Isaac Newton, nhà khoa học vĩ đại đã có những góp phần to lớn trong sự tăng trưởng của thiên văn học thời kỳ này. Ông đã sản xuất chiếc kính thiên văn phản xạ thứ nhất, phân tích ánh sáng thành một chuỗi những vạch quang phổ, đặt nền móng cho quang phổ học, một phương pháp quan trọng để nghiên cứu và phân tích những thiên thể. Tuy nhiên thành tựu quan trọng nhất của ông trong thiên văn học là ba định luật của động lực học và định luật vạn vật mê hoặc được trình diễn trong phần thứ ba (thiên văn học) của tác phẩm Những nguyên tắc toán học của triết học tự nhiên (tiếng Latin: Philosophiae Naturalis Principia Mathematica). Với ý niệm rằng hoạt động và sinh hoạt giải trí của những thiên thể cũng tuân theo những quy luật như hoạt động và sinh hoạt giải trí của những vật thể khác trên mặt đất. Newton đã hợp nhất những định luật của Kepler và cơ học của Galileo tạo bước ngoặt cho việc tăng trưởng của môn cơ học thiên thể.[52]
Những người kế tục Newton đã tiếp tục chứng tỏ tính đúng đắn của định luật vạn vật mê hoặc cũng như tăng trưởng môn cơ học thiên thể. Edmund Halley đã phát hiện ra tần suất thế kỷ của Mặt Trăng mà sau này Euler, Lagrange và Laplace đã lý giải nó bằng lý thuyết vạn vật mê hoặc. Ông cũng tới hòn đảo St. Helena và lập map với 341 ngôi sao 5 cánh ở thiên cầu Nam (không nhìn thấy được ở châu Âu) và cũng trong lúc ở đây, ông đo được sự khác lạ về độ dài của giây do con lắc xấp xỉ tạo ra khi ở những vĩ độ rất khác nhau do lực mê hoặc rất khác nhau (bởi khoảng chừng cách đến tâm Trái Đất thay đổi) mà Newton đã chỉ ra. Halley cũng tạo ra bước ngoặt trong ý niệm về sao chổi. Trước đó sao chổi được cho là có quỹ đạo parabol và sẽ vĩnh viễn đi vào vũ trụ bát ngát sau khi đi ngang qua Trái Đất. Từ quy luật xuất hiện của một số trong những sao chổi đã quan sát thấy là 75-76 năm hoặc bội số của nó, ông đã vận dụng định luật của Newton và nhận định rằng quỹ đạo sao chổi có dạng hình elíp nhưng kéo dãn đến mức ở những đoạn trông thấy được, nó in như hình parabol. Từ đó ông xác lập rằng sao chổi đã nhìn thấy năm 1682 sẽ quay trở lại vào năm 1758 hoặc 1759 và khi nó xuất hiện như dự báo vào Giáng Sinh năm 1758, sau khi Halley đã mất, sao chổi này đã được đặt tên là Halley.[53] Alexis Clairaut đã xây dựng lý thuyết về cấu trúc và hình dạng Trái Đất trong tác phẩm Lý thuyết về hình dáng Trái Đất (Théorie de la figure de la Terre, 1743) xác lập quan điểm của Newton và Huygens là Trái Đất bị dẹt ở hai cực. Ông cũng nghiên cứu và phân tích xây dựng lý thuyết hoạt động và sinh hoạt giải trí của Mặt Trăng, lý giải những hiện tượng kỳ lạ quân sai (inequality – sự sai lệch trong chu kỳ luân hồi hoạt động và sinh hoạt giải trí); xuất sai (evaction – sự nhiễu loạn có chu kỳ luân hồi trong hoạt động và sinh hoạt giải trí so với những định luật Kepler do lực mê hoặc của Mặt trời gây ra); nhị quân sai (variation – sự thay đổi vận tốc dưới tác dụng của lực mê hoặc từ Mặt Trời); chu niên sai (annual equation – sự thay đổi khoảng chừng cách đến Mặt Trời theo chu kỳ luân hồi do quỹ đạo elíp gây ra). Lý thuyết hoạt động và sinh hoạt giải trí của Mặt Trăng tiếp tục được Euler tăng trưởng và tiếp theo đó là Laplace tổng kết trong tác phẩm Bàn về cơ học thiên thể (Traité de Mécanique Céleste ). Tiếp tục hoàn thiện lý thuyết của Lagrange, Laplace đã chỉ ra rằng sự không đều trong hoạt động và sinh hoạt giải trí của những hành tinh có tính chu kỳ luân hồi và tác động của lực mê hoặc Một trong những hành tinh không khiến ra tần suất vĩnh viễn trong hoạt động và sinh hoạt giải trí trung bình của chúng, nghĩa là hệ Mặt Trời bền vững. Năm 1796, ông cho xuất bản tác phẩm Trình bày khối mạng lưới hệ thống toàn thế giới (Exposition du systeme du monde) trong số đó tập hợp toàn bộ những kiến thức và kỹ năng hầu hết về thiên văn học và đưa ra giả thuyết về nguồn gốc của hệ Mặt Trời.[54]
Trong nghành quan trắc, quy trình này cũng luôn có thể có những thành tựu nổi trội. Giovanni Cassini, giám đốc Đài thiên văn Paris đã mày mò ra 4 vệ tinh của Sao Thổ là Iapetus (1671), Rhea (1672), Tethys (1684), Dione (1684) và khoảng chừng tối giữa vành đai của hành tinh này (gọi là vạch chia Cassini). Bằng phương pháp quan sát sao Hoả ở hai điểm Cayenne và Paris rồi từ hiệu toạ độ giữa chúng, ông đã xác lập được khoảng chừng cách tương đối đúng chuẩn từ Trái Đất đến Mặt Trời (cty thiên văn).[55] Ở Nga, Mikhail Lomonosov tìm ra khí quyển của Sao Kim còn ở Anh, James Bradley phát hiện hiện tượng kỳ lạ tinh sai do hoạt động và sinh hoạt giải trí của Trái Đất và tính hữu hạn của vận tốc ánh sáng; hiện tượng kỳ lạ chương động (sự lắc của trục Trái Đất với chu kỳ luân hồi 18,6 năm đồng điệu với hiện tượng kỳ lạ quay hòn đảo của quỹ đạo Mặt Trăng).[56] Nhà quan trắc xuất sắc và tiên phong trong quy trình này là Friedrich Wilhelm (William) Herschel với những chiếc kính thiên văn phản xạ khổng lồ của tớ. Trong 20 năm quan sát, ông đã phát hiện được khoảng chừng 2500 tinh vân và sao chùm đồng thời đưa ra quy mô những tinh vân dạng Ngân Hà. Herschel đã tìm ra một hành tinh mới trong hệ Mặt Trời – Sao Thiên Vương (1781) mà thoạt đầu ông nghĩ đó là sao chổi rồi 2 vệ tinh của nó là Titania và Oberon, phát hiện 2 vệ tinh thứ sáu và thứ bảy của Sao Thổ (Enceladus, Mimas) năm 1789. Herschel còn chỉ ra rằng hệ Mặt Trời cũng hoạt động và sinh hoạt giải trí Một trong những ngôi sao 5 cánh gần đó và điểm hướng trong hoạt động và sinh hoạt giải trí của nó (điểm Apex) là sao Lambda Herculis trong chòm Vũ Tiên. Nhà thiên văn này cũng là người phát hiện ra tia hồng ngoại khi nhận thấy nhiệt kế để ở ngoài phạm vi phổ nhìn thấy được của ánh sáng Mặt Trời về phía red color cũng nóng lên.[57]
Về sự hình thành của vũ trụ và Hệ Mặt Trời, vào thời điểm đầu thế kỷ 18, giả thuyết tinh vân do Emanuel Swedenborg đề xuất kiến nghị nhận định rằng mọi cơ cấu tổ chức triển khai trong tự nhiên đều được tạo thành theo những nguyên tắc như nhau. Các nguyên tử cũng như những ngôi sao 5 cánh đều được tạo ra bởi luồng xoáy cố hữu của vật chất. Nguyên tử là một cơ cấu tổ chức triển khai phức tạp của những hạt tương tự như Hệ Mặt Trời. Tuy nhiên ông không công nhận lực mê hoặc của Newton mà nhận định rằng những ngôi sao 5 cánh, hành tinh được từ lực giữ. Nhà triết học nổi tiếng Immanuel Kant đã tiếp tục tăng trưởng giả thuyết này nhưng theo thuyết vạn vật mê hoặc của Newton, chính lực mê hoặc đã làm cho vật chất ở trạng thái loãng lúc ban đầu hoạt động và sinh hoạt giải trí xoáy. Dần dần, lực hoá học đã tạo ra được sự cô đặc ban đầu của vật chất nguyên thuỷ và dưới tác dụng của lực mê hoặc, khối lượng cô đặc ở tâm tăng thêm. Tinh vân hoạt động và sinh hoạt giải trí xoáy ngày càng đặc và phần TT hình thành nên Mặt Trời còn vành khuyên tạo thành những hành tinh. Độc lập với Kant, Laplace cũng luôn có thể có một số trong những ý tưởng trùng hợp trong tác phẩm Trình bày khối mạng lưới hệ thống toàn thế giới.[58]
Vạch Fraunhofer
Thế kỷ 19 ghi lại sự hình thành và tăng trưởng của môn vật lý thiên văn, một nhánh quan trọng của thiên văn học. Lúc này, con người khuynh hướng về phía cấu trúc và sự tiến hoá của những thiên thể, bản chất vật lý của những quy trình trình làng trong vũ trụ. Năm 1802, William Hyde Wollaston phát hiện ra những vạch sẫm rất mảnh cắt ngang phổ của ánh sáng mặt trời. Sau đó 12 năm, Joseph von Fraunhofer đã lý giải được nguyên nhân của những vạch tối đó là vì những chất khí của Mặt Trời đã hấp thụ ánh sáng. Ứng dụng hiện tượng kỳ lạ nhiễu xạ ánh sáng, ông đã đo được bước sóng của những vạch quan sát được và tên ông được đặt cho những vạch hấp thụ này. Giữa thế kỷ 19, những nhà khoa học đã nghiên cứu và phân tích kỹ về phổ của những chất khí nóng sáng. Gustav Kirchhoff và Robert Bunsen đã so sánh bước sóng của những vạch Frauhofer và phát hiện ra natri, sắt, magiê, calcium, crom và những sắt kẽm kim loại khác trên Mặt Trời. Trong những thí nghiệm này, họ cũng phát hiện ra hai nguyên tố mới là caesium và rubidium.[59] Năm 1862, Anders Angstrom phát hiện hydro trên Mặt Trời và năm 1869 lập map phổ Mặt Trời với Hàng trăm vạch.[60] Năm 1868, Pierre Janssen khi quan sát nhật thực toàn phần đã để ý thấy một vạch màu vàng sáng trong phổ Mặt Trời gần những vạch kép của natri và tiếp theo đó ít lâu, Norman Lockyer đã xác lập đó là một nguyên tố mới – helium mà mãi đến năm 1895 mới tìm ra trên Trái Đất. Những kết quả nghiên cứu và phân tích phổ Mặt Trời đã kích thích sự chuyển hướng sang những ngôi sao 5 cánh và hành tinh khác. Angelo Secchi đã nghiên cứu và phân tích phổ của khoảng chừng 4000 ngôi sao 5 cánh và sẽ là cha đẻ của khối mạng lưới hệ thống phân loại phổ sao.[61] Một người Ý khác, Giovanni Donati là người thứ nhất thu được phổ sao chổi và nhận dạng, phân loại những vạch quan sát được trong phổ đó. William Huggins xác lập sự tương đương giữa phổ Mặt Trời với nhiều ngôi sao 5 cánh và lần thứ nhất thu được phổ của những tinh vân khí gồm những vạch phát xạ riêng không liên quan gì đến nhau. Năm 1890, Đài thiên văn Havard đã xuất bản khuôn khổ phổ sao gồm 10.350 sao đến cấp 8, bản khuôn khổ này tiếp theo này thường xuyên được tương hỗ update.
Chụp ảnh được Joseph Nicéphore Niépce ý tưởng sáng tạo năm 1826, và tiếp theo đó ông cùng với Louis Daguerre hoàn thiện phương pháp này. Năm 1839, Daguerre tìm ra cách thu nhận ảnh trên tấm sắt kẽm kim loại phủ Iodide Bạc rồi cho hiện hình bằng hơi thuỷ ngân. Phương pháp này được mang tên ông và tiếp theo đó, François Arago, giám đốc Đài thiên văn Paris đã ngay lập tức nhìn nhận cao những ứng dụng trong tương lai của nó. Năm 1851, Frederick Scott Archer đã đưa ra phương pháp keo ướt, nhờ đó ảnh rõ ràng hơn và hoàn toàn có thể nhân bản. Chụp ảnh tạo ra một công cụ hữu hiệu cho quan sát thiên văn mà người đi tiên phong trong chụp hình thiên văn là John William Draper với tấm hình chụp Mặt Trăng năm 1840. Warren De la Rue đã chụp được thật nhiều ảnh Mặt Trời, rồi cũng chính Draper chụp được phổ của sao Alpha năm 1872, chụp tinh vân năm 1880[62]…
Thế kỷ 20 tận mắt tận mắt chứng kiến những bước tiến nhanh gọn và mạnh mẽ và tự tin của thiên văn học, con người đã hiểu được bản chất vật lý, quy trình tiến hóa của những ngôi sao 5 cánh; tìm hiểu những thiên hà xa xôi và lịch sử tăng trưởng của vũ trụ; đã tới được những hành tinh lân cận. Nhiếp ảnh thiên văn và phân tích phổ đã được đưa lên một trình độ rất cao với máy thu ánh sáng điện tử, thiên văn học nghiên cứu và phân tích, phân tích mọi loại sóng điện từ: tia X, tia gamma, tia hồng ngoại, tia tử ngoại và những tia vũ trụ khác. Những tiến bộ trong vật lý cũng tạo cho thiên văn học những phương pháp và kĩ năng mới.
Sao biến quang T Pyxidis
Thế kỷ 20 lần lượt giải đáp những đặc trưng quan trọng nhất của ngôi sao 5 cánh. Vào thập niên 1920, Eddington chỉ ra rằng phản ứng hạt nhân và phản ứng nhiệt hạch đó đó là nguồn nguồn tích điện của những ngôi sao 5 cánh[63] đồng thời mô tả sự cân đối trọng lượng của chúng: lực mê hoặc có Xu thế làm ngôi sao 5 cánh co lại trong lúc lực đàn hồi lại làm cho nó có Xu thế nở ra. Quá trình tiến hóa của những ngôi sao 5 cánh, những đối tượng người dùng dị thường như sao neutron, lỗ đen… cũng khá được nghe biết và tìm hiểu. Năm 1904, Henrietta Swan Leavitt phát hiện ra một dạng sao biến quang gọi là sao Cepheid và tiếp theo đó tìm kiếm được tương quan giữa chu kỳ luân hồi thay đổi độ sáng với độ trưng của chúng mà nhờ vậy hoàn toàn có thể xác lập được khoảng chừng cách đến những thiên hà xa xôi bằng phương pháp đo độ sáng trung bình và chu kỳ luân hồi biến quang của sao Cepheid trong số đó.[64] Con người đã và đang biết rằng, Một trong những vì sao, trong mức chừng trống tưởng như trống rỗng là những đám mây bụi và khí tạo thành những tinh vân.
Thiên hà xoắn NGC 4414. Ảnh do kính thiên văn vũ trụ Hubble chụp.
Trong thế kỷ 20, con người đã mở mang những hiểu biết của tớ về những thiên hà xa xôi. Trước hết là thiên hà của toàn bộ chúng ta, từ những ước lượng ban đầu của Herschel, kích thước thật của nó đã được xác lập tương đối đúng chuẩn với bán kính khoảng chừng 100.000 năm ánh sáng và gồm hàng trăm tỷ ngôi sao 5 cánh.[65] Trái với quan niêm trước kia nhận định rằng Mặt Trời ở TT của thiên hà, Harlow Shapley bằng những tính toán của tớ đã nhận được định rằng nó ở khá xa vị trí đó.[66] Ngày nay đã xác lập được Mặt Trời cách tâm thiên hà khoảng chừng 23.000 đến 28.000 năm ánh sáng, ở khoảng chừng giữa của tâm và mép. Cũng như những ngôi sao 5 cánh gần đó, Mặt Trời cũng quay xung quanh tâm thiên hà và hoàn thành xong một vòng xoay trong mức chừng 200 triệu năm.
Trong vũ trụ mênh mông có vô số những thiên hà với hình dạng, tính chất rất khác nhau, từ thiên hà bất định, thiên hà Êlíp, thiên hà xoắn, thiên hà dạng thấu kính, thiên hà lùn cho tới thiên hà có nhân phát xạ, thiên hà tương tác… Loài người cũng nhận ra rằng hóa ra ngoài hằng hà sa số những ngôi sao 5 cánh, hành tinh thấy được còn tồn tại những vật chất tối không quan sát được kể cả trong thiên hà của toàn bộ chúng ta. Phát hiện này bắt nguồn từ nửa thập niên 1930, khi Fritz Zwicky nhận thấy vận tốc xuyên tâm của một quần thể thiên hà trong chòm sao Tóc Tiên quá rộng so với khối lượng của những vật chất thấy được.[67] Điều đáng ngạc nhiên là khối lượng của vật chất không nhìn thấy được lại gấp nhiều lần những gì mà lúc bấy giờ toàn bộ chúng ta hoàn toàn có thể nhìn thấy.
Albert Einstein – cha đẻ của thuyết tương đối
Thời biểu vũ trụ giãn nở Tính từ lúc Vụ nổ lớn của NASA
Năm 1905, Albert Einstein đưa ra thuyết tương đối hẹp với công thức nổi tiếng về quan hệ giữa nguồn tích điện với khối lượng của vật thể E = mc². Ông cũng chỉ ra rằng vận tốc ánh sáng là một hằng số và hệ quả của nó là thời hạn trong một hệ quy chiếu hoạt động và sinh hoạt giải trí nhanh sẽ trôi chậm hơn so với trong hệ quy chiếu hoạt động và sinh hoạt giải trí chậm. Năm 1916, ông tiếp tục công bố thuyết tương đối tổng quát và dùng nó để xác lập cấu trúc, quy mô của vũ trụ trong tác phẩm “Những yếu tố của vũ trụ học và thuyết tương đối tổng quát” (năm 1917). Vũ trụ theo quy mô này còn có không-thời hạn bị uốn cong do lực mê hoặc và khép kín. Vũ trụ có một khối lượng nhất định, hữu hạn nhưng không còn biên, ánh sáng trong số này sẽ Viral theo con phố ngắn nhất của không khí bị uốn cong rồi trở lại điểm xuất phát. Độ cong của không-thời hạn được kiểm định bằng kết quả thực nghiệm do Eddington tiến hành khi xẩy ra nhật thực toàn phần ngày 29 tháng 5 năm 1919 tại hòn hòn đảo Príncipe[68] Trị số vi sai xê dịch (độ lệch giữa vị trí thực và vị trí biểu kiến) của những ngôi sao 5 cánh gần Mặt Trời to nhiều hơn trị số mà ánh sáng bị bẻ cong bởi lực mê hoặc khi đi ngang qua nó, phần to nhiều hơn này đó đó là vì độ cong của không-thời hạn. Sau đó, tham vọng của Einstein là một lý thuyết thống nhất của mọi trường vật lý nhưng nó vẫn còn đấy đang bỏ ngỏ và là thử thách riêng với những thế hệ sau.[69]
Một trong những quy mô hoàn toàn có thể có của vũ trụ theo thuyết tương đối là vũ trụ giãn nở. Edwin Hubble đã tìm cách chứng tỏ bằng thực nghiệm quy mô này. Một số nhà thiên văn học đã quan sát thấy hiện tượng kỳ lạ phổ của những thiên hà xa xôi dịch chuyển về phía red color. Hubble xác lập được rằng mức độ dịch chuyển tỷ suất thuận với mức chừng cách đến những thiên hà và năm 1929 công bố bài báo Mối liên hệ giữa khoảng chừng cách và vận tốc bức xạ ánh sáng của những tinh vân ngoài Thiên Hà. Trong bài báo đó, sau khi so sánh những tài liệu về vận tốc bức xạ và khoảng chừng cách của 46 tinh vân, ông đi đến kết luận rằng những thiên hà đang rời xa toàn bộ chúng ta với vận tốc tỷ suất thuận với mức chừng cách tới chúng.[70] Đó đó đó là định luật Hubble còn thông số tỷ suất thuận được mang tên hằng số Hubble. Tuy nhiên, ý niệm về một vũ trụ giãn nở cũng luôn có thể có hai trường phái chính. Trường phái thứ nhất là vũ trụ định tĩnh. Khi giải những phương trình tổng quát về vũ trụ, chính cha đẻ của thuyết tương đối thấy rằng nó hoàn toàn có thể giãn nở hoặc co lại. Điều này trái với niềm tin của ông về một vũ trụ tĩnh định và để xử lý và xử lý yếu tố, Einstein đã thêm vào những phương trình một tham số gọi là hằng số vũ trụ. Ủng hộ và tăng trưởng thuyết vũ trụ định tĩnh là Fred Hoyle, theo ông vũ trụ giãn nở nhưng không còn bất kỳ sự khác lạ nào khi quan sát từ những điểm rất khác nhau và thời gian rất khác nhau. Đối lập lại, trường phái thứ hai nhận định rằng vũ trụ không tĩnh định. Một nhà bác học Nga, Alexander Friedmann, là người thứ nhất xử lý và xử lý những phương trình vũ trụ mà không dùng đến hằng số của Einstein. Từ năm 1922 cho tới 1924, những phương trình nổi tiếng mang tên ông đã chỉ ra rằng vũ trụ theo thuyết tương đối hoàn toàn có thể có ba kĩ năng, trường hợp của Einstein chỉ là một trong số đó, nhất là còn tồn tại một kĩ năng mà độ cong của không-thời hạn mang giá trị âm. Với khu công trình xây dựng này, Friedmann sẽ là người làm cho vũ trụ giãn nở.[71] Năm 1927, Georges Lemaître đã đưa ra giả thuyết nguyên tử nguyên thủy mà sau này chính Hoyle khi phê phán nó đã gọi là giả thuyết Vụ nổ lớn (Big Bang). Theo Lemaître, vũ trụ khởi thủy rất đậm đặc với tỷ suất vật chất vô cùng lớn. Sau đó, năm 1948, George Gamow cùng với Ralph Alpher và Robert Herman đã tiếp tục tăng trưởng giả thuyết này và đưa ra quan điểm tổng quát hơn về một vũ trụ giống hệt và đẳng hướng. Họ nhận định rằng tại thời gian của Vụ nổ lớn, vật chất có nhiệt độ vô cùng cao và tiên đoán cho tới nay sóng tàn dư của nó vẫn tồn tại tuy rất yếu (nhiệt độ chỉ vào lúc chừng 5 K) vì đã nhiều tỷ năm trôi qua.[72] Khoảng năm 1964 Arno Penzias và Robert Woodrow Wilson đã thu được một loại sóng bằng kính thiên văn vô tuyến mà tiếp theo này được xác lập đó đó là sóng tàn dư thì đây sẽ là dẫn xác nhận tế xác lập giả thuyết Vụ nổ lớn[73] Năm 1989, những tài liệu được vệ tinh COBE tích lũy được đã được cho phép xác lập nhiệt độ của sóng tàn dư là vào lúc chừng 2,728 K.[74]
Đầu thập niên 1980, Alan Guth và độc lập với ông, một vài người khác đưa ra lý thuyết vũ trụ lạm phát[75] Tại thời gian ngay sau khi Vụ nổ lớn xẩy ra, với nhiệt độ vô cùng cao, vũ trụ hoàn toàn có thể đã ở trong trạng thái phình to trong lúc nguồn tích điện của một cty thể tích không thay đổi. Ở trạng thái đặc biệt quan trọng này, áp suất có mức giá trị âm và lực mê hoặc lại là lực đẩy lẫn nhau của những hạt vật chất. Giai đoạn lạm phát chỉ trình làng trong mức chừng thời hạn rất nhỏ và tiếp theo đó vũ trụ tiếp tục giãn nở theo quán tính.
Phổ của sóng tàn dư do vệ tinh COBE chụp.
Với nền móng được Konstantin Tsiolkovsky tạo ra, kỷ nguyên chinh phục không khí khởi đầu bằng việc Liên Xô phóng thành công xuất sắc Sputnik 1, vệ tinh tự tạo thứ nhất của Trái Đất ngày 4 tháng 10 năm 1957.[76] Từ đó những con tàu vũ trụ đã tới và đưa con người đến được những hành tinh trong hệ Mặt Trời để hoàn toàn có thể trực tiếp nghiên cứu và phân tích chúng. Thiên thể thứ nhất mà thiết bị vũ trụ được phóng lên là Mặt Trăng, thiên thể gần Trái Đất nhất. Luna 1 là con tàu thứ nhất thắng được lực mê hoặc của Trái Đất để bay đến gần Mặt Trăng và Luna 2 là con tàu thứ nhất tiếp cận mặt phẳng của Hằng Nga ngày 14 tháng 9 năm 1959.[77] Thế kỷ 20 đã tận mắt tận mắt chứng kiến cuộc đua hướng tới Mặt Trăng với thật nhiều con tàu của hai cường quốc hàng không vũ trụ là Liên Xô và Mỹ đã được phóng lên. Sau chuyến bay của chú chó Laika trên tàu Sputnik 2 năm 1957, ngày 12 tháng bốn năm 1961, Yuri Gagarin đang trở thành người thứ nhất bay vào lúc chừng trống gian gần Trái Đất bằng con tàu Vostok 1.[78] Ngày 20 tháng 7 năm 1969, con tàu Apollo 11 đã đưa Neil Armstrong và Buzz Aldrin đặt chân lên vệ tinh duy nhất của Trái Đất.[79]
Tiếp theo Mặt Trăng, những hành tinh khác trong hệ Mặt Trời cũng lần lượt được những thiết bị của con người tiếp cận, từ hành tinh gần Mặt Trời nhất là Sao Thủy cho tới Sao Hải Vương. Hiện nay những chương trình nghiên cứu và phân tích kỹ hơn về những hành tinh này vẫn đang rất được tiếp tục triển khai.
Những tiến bộ trong ngành hàng không vũ trụ cũng tạo ra kĩ năng quan sát thiên văn tốt hơn nhờ những thiết bị quan sát bay trong mức chừng trống vũ trụ. Những kính thiên văn hồng ngoại, tử ngoại, tia X, tia Gamma, kính viễn vọng không khí Hubble… đã mở rộng thật nhiều kĩ năng quan sát do tầm hoạt động và sinh hoạt giải trí cũng như khắc phục được những trở ngại do bầu khí quyển của Trái Đất gây ra.
^ For Skywatchers, Springtime Is ‘Big Bear’ Season, Space.
^ Ancient Cultures and the Stars; U.S. Centennial Of Flight Commission
^ Prehistoric Astronomy; Ephemeris
^ Newgrange Megalithic Passage Tomb; Knowth
^ Nguyễn Việt Long, trang 11-14
^ Nguyễn Việt Long, trang 18 – 19
^ Nguyễn Việt Long, trang 22 – 24
^ Nguyễn Việt Long, trang 26
^ a b Almanach, những nền văn minh toàn thế giới, trang 565, 669.
^ Hope Anthony, A Guide to Ancient Near Eastern Astronomy Primary Sources.
^ Babylonian Zodiac; Astrogeographia Foundation.
^ Ancient eclipse forecasts; NASA.
^ Kidinnu, the Chaldaeans, and Babylonian astronomy.; Livius.org
^ Seleukos of Seleucia.; Abstract
from The SAO/NASA Astrophisics Data System.
^ Nguyễn Việt Long, trang 39
^ Biography of Thales.; Math Open Reference
^ Anaximander.; The Internet Encyclopedia Of Philosophy.
^ Pythagoras of Samos.; University Of St Andrews, Scotland.
^ Democritus of Abdera.; University Of St Andrews, Scotland.
^ Philolaus Lưu trữ 2015-02-27 tại Wayback Machine; The Stanford Encyclopedia Of Philosophy.
^ Eudoxus’s system. Lưu trữ 2008-04-29 tại Wayback Machine; Institute And Museum Of The History Of Science Of Italia
^ Thomas Fowler, Aristotle’s Astronomy.; Tufts University.
^ Eratosthenes Biography.; University Of St Andrews, Scotland.
^ Aristarchus.; Varchive.org
^ Hipparchus.; Worsley School Online
^ Deborah Houlding, The Life and Works of Ptolemy.; Skyscript.
^ The observation of sunspots, UNESCO courier, Oct, 1988.
^ Great Moments in the History of Solar Physics; The High Altitude Observatory (HAO), US National Center for Atmospheric Research
^ Nguyễn Việt Long, trang 36
^ Nguyễn Việt Long”, trang 348
^ Trương Hành (Zhang Heng); University of St Andrews, Scotland.
^ Nguyễn Việt Long, trang 37 – 38
^ Aryabhata the Elder.; University Of St Andrews, Scotland.
^ Varahamihira.; University Of St Andrews, Scotland.
^ Brahmagupta.; University Of St Andrews, Scotland.
^ Nguyễn Việt Long, trang 34
^ Ibn Yunus Biography. Lưu trữ 2008-04-04 tại Wayback Machine; University Of St Andrews, Scotland.
^ Omar Khayyám.; Pegasos
^ Khayyám Biography.; University Of St Andrews, Scotland.
^ Nguyễn Việt Long, trang 85
^ Nasīr al-Dīn al-Tūsī.; University Of St Andrews, Scotland.
^ Ulugh Beg.; University Of St Andrews, Scotland.
^ Dr. A. Zahoor. “Mohammed Targai Ulugh Beg” (bằng tiếng Anh). Universitas Hasanuddin. Lưu trữ bản gốc ngày 14 tháng 12 năm 2004. Truy cập ngày 22 tháng 8 năm 2022. “Ulugh Beg computed the length of the year as 365 days 5 hours 49 phút 15 seconds”
^ Johannes de Sacrobosco.; University of Cambridge.
^ Hermann of Reichenau.; University Of St Andrews, Scotland.
^ Oresme biography.; University Of St Andrews, Scotland.
^ Regiomontanus.; University of Cambridge.
^ Tycho Brahe.; University of Cambridge.
^ Trần Mạnh Thường, trang 266.
^ Galileo.; University Of St Andrews, Scotland.
^ Giordano Bruno.; University Of St Andrews, Scotland.
^ Sir Isaac Newton; University Of St Andrews, Scotland.
^ Edmond Halley; University Of St Andrews, Scotland.
^ Laplace; University Of St Andrews, Scotland.
^ “Giovanni Domenico Cassini”. Lưu trữ bản gốc ngày 7 tháng 7 năm 2015. Truy cập ngày 7 tháng 7 năm 2015.
^ James Bradley (1693—1762), Third Astronomer Royal from (1742—1762)[liên kết hỏng]; UK National Maritime Museum.
^ Friedrich Wilhelm (William) Herschel (ngày 15 tháng 11 năm 1738 – ngày 25 tháng 8 năm 1822); SEDS data base.
^ Nguyễn Việt Long, trang 213
^ Gustav Robert Kirchhoff; University Of St Andrews, Scotland.
^ Anders Angstrom.; Uppsala University.
^ Angelo Secchi.; Fairfield University.
^ Peter Abrahams, The Early History of Astrophotography.; Europa
^ Athur Stanley Eddington; The Bruce Madalists of The Astronomical Society Of The Pacific.
^ Henrietta Swan Leavitt; Windows to the Universe, UCAR.
^ The Milky Way Galaxy.; SEDS
^ Why the `Great Debate’ Was Important; NASA
^ Fritz Zwicky; Swedish Morphological Society
^ Arthur Stanley Eddington; University Of St Andrews, Scotland.
^ Albert Einstein.; University Of St Andrews, Scotland.
^ Edwin Powell Hubble; University Of St Andrews, Scotland.
^ Aleksandr Aleksandrovich Friedmann; University Of St Andrews, Scotland.
^ Getting a Bang out of Gamow; The George Washington University.
^ Arno Allan Penzias Lưu trữ 2015-09-24 tại Wayback Machine; IEEE Virtual Museum.
^ The Cosmic Microwave Background Radiation; University of Wisconsin Madison.
^ Alan H. Guth; MIT Faculty of Physics.
^ Sputnik 1; Encyclopedia Astronautica.
^ Luna 2 Lưu trữ 2009-04-22 tại Wayback Machine; NASA National Space Science Data Center.
^ Vostok 1 NASA National Space Science Data Center.
^ Apollo 11. NASA National Space Science Data Center.
Wikimedia Commons có thêm hình ảnh và phương tiện đi lại truyền tải về Lịch sử thiên văn học.
(tiếng Anh)
(tiếng Việt)
Bạn vừa đọc nội dung bài viết Với Một số hướng dẫn một cách rõ ràng hơn về Review Nguyên nhân dân đến việc Ra đời của Thiên văn học và Lịch pháp học ở những vương quốc cổ đại phương Đông tiên tiến và phát triển nhất
You đang tìm một số trong những Chia Sẻ Link Down Nguyên nhân dân đến việc Ra đời của Thiên văn học và Lịch pháp học ở những vương quốc cổ đại phương Đông Free.
Nếu sau khi đọc nội dung bài viết Nguyên nhân dân đến việc Ra đời của Thiên văn học và Lịch pháp học ở những vương quốc cổ đại phương Đông vẫn chưa hiểu thì hoàn toàn có thể lại Comment ở cuối bài để Admin lý giải và hướng dẫn lại nha
#Nguyên #nhân #dân #đến #sự #đời #của #Thiên #văn #học #và #Lịch #pháp #học #ở #những #quốc #gia #cổ #đại #phương #Đông
Tra Cứu Mã Số Thuế MST KHƯƠNG VĂN THUẤN Của Ai, Công Ty Doanh Nghiệp…
Các bạn cho mình hỏi với tự nhiên trong ĐT mình gần đây có Sim…
Thủ Thuật về Nhận định về nét trẻ trung trong môi trường tự nhiên vạn…
Thủ Thuật về dooshku là gì - Nghĩa của từ dooshku -Thủ Thuật Mới 2022…
Kinh Nghiệm Hướng dẫn Tìm 4 số hạng liên tục của một cấp số cộng…
Mẹo Hướng dẫn Em hãy cho biết thêm thêm nếu đèn huỳnh quang không còn…